مسئولیت جامعه در مراقبت از افراد ناتوان

همواره در جامعه در کنار اقشار توانگر و توانمند، قشری بی سرپرست و ناتوان زندگی می کنند و جامعه متشکل از گروه و طبقات گوناگون و در عین حال متضاد است. نیل و پیشبرد جامعه به اهداف …

همواره در جامعه در کنار اقشار توانگر و توانمند، قشری بی سرپرست و ناتوان زندگی می کنند و جامعه متشکل از گروه و طبقات گوناگون و در عین حال متضاد است. نیل و پیشبرد جامعه به اهداف و آرمان های اساسی نیازمند این است که اقشار محروم و تهیدست مورد حمایت جامعه قرار گیرد، علاوه بر آن حس همنوع دوستی و انسان دوستی افراد جامعه را ملزم به حمایت از این قشر می نماید.

مسئولیت جامعه در مراقبت از افراد ناتوان جامعه بسیار زیاد است، تامین رفاه و نگاهداری و مراقبت از آنان بر عهده جامعه است و همچنین دفاع از حدود و حقوق این افراد بر عهده جامعه قرار می گیرد. در سوره مبارکه نساء آمده است: "چرا در راه خدا جهاد نمی کنید، در صورتی که جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک شما در مکه اسیر ظلم کفارند، آنها دائم می گویند بار خدایا ما را از این شهری که مردمش ستمکارند بیرون آر و از جانب خود برای ما بیچارگان نگهدار و یاری فرست".

همچنین بر عهده جامعه است که اموال افراد جوان را تا هنگامی که به سن بلوغ و رشد می رسند محفوظ و محروس دارد. در این زمینه احادیث موثقی وجود دارد که به نقل برخی از آنها پرداخته می شود: "هر کس که در مراقبت تهیدستان و مستمندان اقدام کند، مانند آن است که در راه خدا جهاد نموده است یا همانند کسی که شب هنگام را به عبادت و روز را به روزه می گذراند." جامعه مسئولیت تمشیت امور مستمندان و تهیدستان خود را بر عهده دارد. مراقبت از وجوهی که به این منظور تدارک می شود و دقت در صرف هزینه های مربوطه بر عهده جامعه است.

اگر این وجوه کافی نباشد، ثروتمندان ملزم خواهند بود که تا حدود مورد نیاز احتیاجات افراد نیازمند را تامین نمایند و در این مورد، بدون آنکه محدودیت یا شرطی وجود داشته باشد، اساس وجوه مذکور در حد کفاف است. اگر فردی از افراد جامعه شب را گرسنه به سر آورد، جامعه مورد مواخذه است چرا که به فکر تامین غذا برای او نبوده است. در آیات ۱۷ و ۱۸ سوره مبارکه فجر آمده است: "چنین نیست! بلکه چون هرگز یتیم نوازی نکنند، و فقیری را با میل و رغبت بر سفره طعام خود ننشانند."‏

باز در حدیثی در این زمینه آمده : "اگر مردمی باشند و بدانند که گرسنه ای در میان آنان به سر می برد، حمایت خداوند قادر متعال از آنان سلب می گردد." یعنی اگر در جامعه ای فقیران و محرومان در کنار توانگران و ثروتمندان زندگی نمایند و آنها آگاهانه، این قشر فقیر را از حق و حقوق خود محروم نمایند، خداوند هم در طول زمان لطف و عنایت خود را از این افراد دور کرده و اجازه پیشرفت و سعادت چنین جامعه ای را نمی دهد.‏

پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: "من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلمٍ". از امت من نیست کسی که شب را به صبح آورد. حال آنکه در همسایگی او

گرسنه ای باشد و او از این امر با خبر باشد.‏

جامعه اسلامی بر روی هم یک پیکر را تشکیل می دهد و در همه موارد احساس متقابل باید در کار باشد، هر اتفاقی که برای یکی از افراد جامعه رخ می دهد، سایر افراد را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد و این تشبیه و تمثیلی است که پیامبر اکرم (ص) در این خصوص به کار برده و می فرماید: "تشابه مومنین در عشق و محبت متقابل و ارتباط با یکدیگر به یک مجموعه بر می گردد، اگر عضوی از اعضا جامعه به درد آید، سایر اعضای نیز متاثر و متالم می گردند."

به همین گونه، پیامبر اکرم (ص) کمک متقابل و مسئولیت بین یک فرد مومن با فرد دیگر را به زیبایی تمام و این چنین ترسیم می نماید: فرد مومن که به کمک و تقویت فرد دیگری می پردازد، عمل او همانند کمکی است که در احداث و بنای یک ساختمان انجام می پذیرد و این بهترین و گویاترین توصیفی است که در زمینه کمک متقابل و مسئولیت در زندگی اجتماعی می توان ارائه داد.

فاطمه محمدیان