آبله مرغان از تشخیص تا درمان

فصل بهار و تابستان موقعیت مناسبی است تا بعضی از ویروس ها فعالیت خود را آغاز کنند و یکی از ویروس هایی که بیش از بقیه در این ایام می تواند فعالیت کند, ویروس آبله مرغان است

فصل بهار و تابستان موقعیت مناسبی است تا بعضی از ویروس‌ها فعالیت خود را آغاز کنند و یکی از ویروس‌هایی که بیش از بقیه در این ایام می‌تواند فعالیت کند، ویروس آبله‌مرغان است...

دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، می‌گوید این بیماری سرعت انتقال بالایی دارد و اگر فرد بزرگسالی به آن مبتلا شود، حتی خطر مرگ نیز وجود دارد. ادامه گفت‌وگوی ما را در «کودکان» این هفته بخوانید.

این بیماری از چه راهی منتقل می‌شود؟

ویروس عامل این بیماری در هوا پخش است و از راه تنفس منتقل می‌شود یعنی اگر یک نفر در خانه مبتلا شود، احتمال ابتلای دیگر اعضای خانواده یا نزدیکانش وجود دارد.

حتی در بزرگسالان؟

بله، اگر بزرگسالی به آبله‌مرغان مبتلا نشده باشد، در صورت مواجهه با ویروس آبله‌مرغان احتمال ابتلایش ۹۰ درصد است. در کشورهای غربی، واکسیناسیون اطفال برای جلوگیری از ابتلا به آبله‌مرغان انجام می‌شود اما در کشور ما این واکسیناسیون وجود ندارد و به همین دلیل آبله‌مرغان شیوع بیشتری دارد.

چه خطری بزرگسالان مبتلا به این بیماری را تهدید می‌کند؟

ابتلای کودکان نگران‌کننده نیست و این بیماری سیر خوش‌خیمی دارد. گرچه تب و دانه‌های ریز قرمزرنگ آبدار دیده می‌شود ولی بدون دارو بهبود می‌یابد و عارضه‌ای هم بر جای نمی‌گذارد. یکبار ابتلای فرد به بیماری هم در بدن مصونیت ایجاد می‌کند. در حالی‌که آبله‌مرغان در بزرگسالان بیماری جدی‌ای محسوب می‌شود چون واکنش ایمنی که در بدن بزرگسالان در مقابله با ویروس انجام می‌شود، شدیدتر است. درگیری ریه، مهم‌ترین علت مرگ در بزرگسالان مبتلاست.

با توجه به اینکه بیماری ویروسی است، آیا فقط باید صبر کرد تا دوره بیماری تمام شود یا درمان دارویی برای آن وجود دارد؟

گرچه کودکان مبتلا به درمان دارویی نیاز ندارند ولی برای درمان و از بین بردن ویروس آبله‌مرغان دارو وجود دارد. تجویز دارو در ۷۲ ساعت بعد از بروز ضایعه‌های جلدی در بزرگسالان، باعث می‌شود دیگر خطری آنها را تهدید نکند ولی بعد از این مدت، مصرف دارو تقریبا بی‌اثر خواهد بود. متاسفانه نمی‌توان از انتقال ویروس جلوگیری کرد چون از ابتلای کودک تا بروز علایم پوستی ۲ تا ۳ روز می‌گذرد (دوره کمون) و بیماری گمراه‌کننده و در ابتدا شبیه به سرماخوردگی معمولی توام با تب است به همین علت فرد آلوده در این مدت، ویروس را به همه افراد مستعد انتقال می‌دهد.

علائمی که با ظهور آنها باید به آبله‌مرغان شک کرد، چیست؟

تب‌ و ظهور ضایعات پوستی رایج‌ترین نشانه‌های این بیماری‌اند. مشخصه اصلی دانه‌ها این است که شباهتی به هم ندارند. برخی از دانه‌ها آبدار، برخی دیگر عفونی و تعدادی هم به شکل جوش‌های کوچک‌اند که اغلب خارش دارند. اگر همه مشخصات گفته‌شده اواخر زمستان و اوایل بهار در بزرگسالی که در کودکی آبله‌مرغان نگرفته و در ۱۰ روز گذشته هم با فرد مبتلا به آبله‌مرغان تماس داشته دیده شود، شک‌برانگیز است و باید درمان سریع‌تر آغاز شود. افرادی که به آبله‌مرغان مبتلا می‌شوند، حتما باید از خانم‌های باردار فاصله بگیرند زیرا ابتلای یک خانم باردار به آبله‌مرغان ممکن است باعث بروز ناهنجاری‌ جنینی شود. البته این احتمال بسیار اندک و حدود ۱ درصد است.

آیا ویروس‌هایش تفاوتی با هم دارند؟

آنفلوانزای نوع A در زمستان و نوع B در بهار شایع‌اند و تفاوت چندانی با هم ندارند. ویروس‌های دیگری مانند سرخک، سرخجه و اوریون هم بیماری ایجاد می‌کنند اما واکسیناسیون ام‌ام‌آر که از سال ۱۳۸۳ در افراد سنین ۶ تا ۲۴ سال آغاز شد (واکسن علیه سرخک سرخجه و اوریون)، شیوع این ۳ بیماری را در کشور کاملا کاهش داده است.

آبله‌مرغان، کودکان، زنان و زایمان

آبله‌مرغان یک بیماری تب‌دار است که ویروس آن معمولا از راه تنفس یا تماس با فرد آلوده به بدن وارد می‌شود. (واکسیناسیون آبله‌مرغان به‌صورت منظم جزو برنامه واکسیناسیون در کشور ما نیست بنابراین معمولا بچه‌ها از ۲ تا ۱۲ سالگی به آبله‌مرغان مبتلا می‌شوند.) معمولا ورود ویروس به بدن در ابتدا علامتی ندارد و ممکن‌است کودک فقط کمی کسل باشد و گاهی هم از سردرد و شکم‌درد شکایت ‌کند. نشانه‌های اصلی که تب و بروز دانه‌هایی روی پوست است، معمولا ۲ تا ۳ روز بعد بروز می‌کنند. ابتدا قسمت‌هایی از پوست قرمز می‌شوند که برجستگی هم ندارند. این دانه‌ها طی ۱ تا ۲ روز بزرگ می‌شوند و کمی قوام پیدا می‌کنند و روی آنها یک تاول روشن و حاوی مایع شکل می‌گیرد. این تاول‌ها پر از ویروس آبله‌مرغان است. تا ۲ روز پس از تاولی شدن، دانه‌ها از وسط شروع به خشک شدن می‌کنند. در این مرحله که تاول‌ها کوچک‌تر و خشک می‌شوند، خارش دارند و اگر این خارش کنترل نشود و بچه‌ها آنها را بخارانند، ممکن است زخمی شوند و عفونت کنند. معمولا ۲ تا ۳ روز هم طول می‌کشد تا خارش از بین برود. با پیشرفت بیماری، تعداد دانه‌ها روی بدن بیشتر می‌شود. روی پوست صورت، سر، تنه، دست‌ها و پاها این دانه‌ها ظاهر می‌شوند ولی معمولا کف دست و پا کمتر دانه می‌زند. دانه‌ها از حدود ۱۵-۱۰ عدد هستند و تعدادشان ممکن است تا حدود ۱۵۰۰ دانه هم برسد.

اگر باردار باشید و در نیمه نخست بارداری آبله‌مرغان بگیرید، حتی امکان سقط‌جنین وجود دارد. اگر در هفته‌های آخر بارداری مبتلا شوید، احتمال اینکه فرزندتان هنگام تولد با مشکل جدی روبرو شود هم زیاد است به‌خصوص اگر قبلا آبله‌مرغان نگرفته‌اید و واکسن آن را نیز تزریق نکرده‌اید. اگر در طول بارداری دچار آبله‌مرغان شوید، این بیماری شدیدتر خواهدبود و احتمال بروز بیماری‌های ریوی نیز افزایش می‌یابد. اگر به هر دلیل در اطراف شما فردی وجود دارد که به آبله‌مرغان مبتلا شده است و شما هم قبلا به این بیماری مبتلا نشده‌اید، حتما و فورا این مساله را با پزشک خود مطرح کنید. شاید اگر در عرض چند روز گلوبولین محافظ در برابر آبله‌مرغان به شما تزریق شود، بتوانید روند بروز عوارض این بیماری را متوقف کنید اما اگر به آبله‌مرغان مبتلا شدید، باید داروهای ضدویروس همچون آسیکلوویر مصرف کنید. واکسن آبله‌مرغان از ۱ تا ۲ سالگی به کودکان تزریق می‌شود و اگر در این مدت واکسیناسیون انجام نشده باشد، باید بعد از ۱۳ سالگی تزریق واکسن انجام شود. تزریق واکسن به‌صورت انفرادی کار درستی نیست و باعث سرایت این بیماری ویروسی به دیگر افرادی که هنوز به این بیماری مبتلا نشده‌اند، می‌شود. تزریق واکسن آبله‌مرغان بعد از ۱۳ سالگی به‌صورت تکی باعث چرخش این ویروس در جامعه می‌شود. منبع: مایوکلینیک

پرنیان پناهی

توصیه‌ها و هشدارهای دکتر حمید عمادی متخصص عفونی