نصایح ارزشمند

«انما لک من دنیاک ما اصلحت به مثواک؛ همانا بهره تو از دنیایت همان است که خانه آخرت خود را آباد ساخته‌ای»(نهج‌البلاغه، نامه ۳۴)
مطابق آیات قرآن، خداوند آن‌قدر به قارون ثروت داده …

«انما لک من دنیاک ما اصلحت به مثواک؛ همانا بهره تو از دنیایت همان است که خانه آخرت خود را آباد ساخته‌ای»(نهج‌البلاغه، نامه ۳۴)

مطابق آیات قرآن، خداوند آن‌قدر به قارون ثروت داده بود که مردان قوی نمی‌توانستند دسته کلید گنج‌های او را جابه‌جا کنند: «ان مفاتحه لتنوا بالعصبه اولی القوه»(قصص:۷۶). مردم با ایمان آن عصر به قارون چند نصیحت می‌کردند:‏

۱) به او می‌گفتند خیلی سرمست و مغرور مشو: «لا تفرح ان الله لا یحب الفرحین». آنهایی که مغرور و سرمست مال دنیا می‌شوند همه چیز را فراموش می‌کنند و بی‌تردید خداوند نیز اینان را دوست نمی‌دارد. منظور از لا تفرح این نیست که شاد نشو و خوشحال مباش، بلکه مقصود، شادی‌ها و تفریح‌های مذموم است. به بیان بهتر منظور، مستیهای مغرورانه و انحراف‌انگیز برخاسته از باد نخوت است که فرد به ثروت خود می‌نازد و می‌بالد. پر واضح است که غرور برخاسته از ثروت و مال دنیا جز انحراف از حق و پشت‌کردن به فرمان الهی نتیجه‌ای ندارد و خدا هم چنین افرادی را دوست نمی‌دارد.‏

۲) نصیحت دوم آنها این بود: «وابتغ فیما ءاتاک الله الدار الآخره» این نعمتهایی را که خدا به تو داده، وسیله رسیدن به آخرت قرار بده و به کمک آن، سرای آخرت خود را آباد کن. «ابتغاء» به معنای در جستجوی چیزی بودن است؛ «وابتغ» یعنی با این ثروت و سرمایه در جستجوی سرای آخرت باش و آن را هدف خویش بدان؛

۳) سفارش دیگر آنان این بود که: «و لا تنس نصیبک من الدنیا» بهره خودت را از دنیا فراموش مکن و بهره‌ات را از دنیا بستان و از دنیا هم لذت ببر؛ ولی در کنار آن مبادا آخرت را فراموش کنی.

چون تمام همّ و غمّ قارون رسیدن به لذایذ دنیا بود، مردم مومن با او نصیحت می‌کردند که: به فکر آخرت خود باش و فراموش نکن که آنچه برای تو از این لذایذ و نعمتهای دنیایی می‌ماند، همان چیزی است که به‌وسیله آن آخرت خود را آباد می‌سازی. آن بهره و نصیبی که نباید از دنیا فراموش کنی همین است که همه نعمتهای این دنیا را در راه آخرت صرف کنی. نعمتهای دنیا را مصرف کن و از آن لذت ببر، اما به گونه‌ای که برای سعادت آخرت تو مفید باشد. لذت بردن از خوبی‌های مشروع دنیا اگر در راه عبادت خدا و به منظور کسب قوت برای انجام وظایف الهی باشد، برای آخرت مفید است.

با توجه به مطالب فوق به نظر می‌رسد عبارت انما لک من الدنیا ما اصلحت به مثواک در کلام امیرالمؤمنین علی (ع) اشاره به همین مطلب دارد. مفهوم «لک» در عبارت فوق همان نصیب و بهره از دنیاست و کلمه «انما» نیز از ادات حصر است و مفهوم انحصار را می‌رساند یعنی همانا بهره تو از دنیا چیزی جز این نیست که با آن آخرت خود را آباد سازی همان‌گونه که خداوند متعال در آیه کریمه می‌فرماید: لا تنس نصیبک من الدنیا، بهره خودت از دنیا را فراموش نکن. آن بهره‌ای که قارون فراموش می‌کرد و لازم بود به وی تذکر داده شود بهره او از دنیاست که آن را وسیله‌ای برای آخرت قرار دهد.

منظور حضرت این است که بهره انسان از دنیا و چیزی که از این دنیا به نفع انسان است، بهره‌بردن از آن برای آخرت است و الا اگر دنیا در هر مسیر دیگری غیر از این راه هزینه و صرف گردد نتیجه‌ای جز زیان ندارد، چه اگر آدمی دنیا را در مسیر دنیا و به خاطر دنیا صرف کند سرمایه‌ای را که می توانسته با آن منافع بی‌ شماری کسب کند از دست داده است. در واقع اگر این سرمایه در راهی جز تجارت آخرت صرف شود، دیگر سودمند نیست و نمی‌توان آن را بهره و فایده نامید. ‏

علی مهدوی