پول الکترونیک، از حرف تا عمل

بدیهی است که عملی شدن یک هدف نیاز به برنامه‌‌ریزی مناسب، زمینه‌سازی، فعالیت‌های گسترده اجرایی و در نهایت اجرای تمامی برنامه‌های مصوب بر مبنای زمان‌‌بندی معین دارد.
تجارت …

بدیهی است که عملی شدن یک هدف نیاز به برنامه‌‌ریزی مناسب، زمینه‌سازی، فعالیت‌های گسترده اجرایی و در نهایت اجرای تمامی برنامه‌های مصوب بر مبنای زمان‌‌بندی معین دارد.

تجارت الکترونیکی نیز به عنوان یک پدیده مهم در صنعت ICT، فناوری نوینی محسوب می‌شود که ایجاد آن نیازمند زیرساختارهایی بنیادین است. بانکداری الکترونیکی با هدف تبادل وجه نقد به شیوه الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی وجوه در محیط مجازی ایجاد شده است. برای تحقق این هدف زیرساخت‌هایی مورد نیاز است که در نهایت موجب شکل‌گیری پول الکترونیکی در سیستم بانکی می‌شود. ایجاد پول الکترونیکی در ایران مسئله‌ای است که مسؤولان ذی‌ربط به دفعات وعده آن را به مردم و رسانه‌ها داده‌اند. این وعده در پرداخت وجوه از طریق دستگاه‌های خودپرداز یا ATM جلوه‌گر شده است، اما نمی‌توان پول الکترونیک و پرداخت در فضای مجازی را فقط به این مورد محدود کرد. به اعتقاد کارشناسان پرداخت الکترونیکی به معنای پرداخت وجه به هنگام خرید از طریق کارت اعتباری چه به صورت حقیقی و چه به صورت مجازی از طریق اینترنت است. اگرچه به نظر می‌رسد تعداد کارت‌های بانکی موجود برای استفاده از طریق دستگاه‌های خودپرداز در مجموع قابل قبول باشد، اما مشکل اصلی در این میان نبود تعداد کافی دستگاه‌های پرداخت در فروشگاه‌ها و مراکز خرید است. این در حالی است که با وجود رشد سریع و چشمگیر تعداد این دستگاه‌ها تا رسیدن به رقم ایده‌آل فاصله زیادی وجود دارد.

برای محسوس شدن سیستم پرداخت الکترونیکی در سطح جامعه لازم است صدها هزار کارتخوان در مراکز فروش کالا و ارایه خدمات در اختیار مشتریان قرار گیرد.

در چنین شرایطی می‌توان گفت سیستم بانکی از آمادگی لازم برای صدور کارت اعتباری برخوردار است. متاسفانه بسترهای لازم برای برخورداری از این امکانات در سطحی محدود فراهم است. به همین دلیل بانک‌ها باید به روند افزایش تعداد دستگاه‌های کارتخوان در مراکز خرید سرعت بیشتری دهند.

علاوه بر این در بیشتر اوقات در اواخر هفته و اواخر هر ماه و همزمان با پرداخت حقوق کارمندان، دستگاه‌های خودپرداز با کمبود اسکناس و وجه نقد مواجه می‌شوند. برای مثال، اسکناس‌گذاری در پایان وقت اداری روز پنجشنبه صورت می‌گیرد، اما به احتمال زیاد این وجه تا آغاز روز کاری هفته بعد یعنی شنبه به اتمام می‌رسد، بنابراین دارندگان کارت‌های اعتباری در این فاصله برای دریافت وجه مورد نیاز خود دچار مشکلات اساسی می‌شوند.

برای رفع این معضل، بانک‌ مرکزی، بانک‌ها را مکلف به تعریف پستی به عنوان کشیک کرده است که در صورت اتمام اسکناس خودپرداز در اسرع وقت اقدام به اسکناس‌گذاری کنند.

در خصوص مسائل امنیتی نیز شماره رمز ۴ رقمی این کارت‌ها مانند کلید گاوصندوقی است که صاحب آن باید به تنهایی آن را نزد خود نگهداری کند. اما برخی از دارندگان کارت‌های اعتباری رمز یا حتی کارت خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهند و متاسفانه چنین عملی به روندی متداول تبدیل شده است. با برداشت خودسرانه افراد دیگر، مشکلاتی در این زمینه دامنگیر مشتریان بانک‌ها می‌شود. صاحبان کارت‌های اعتباری نباید کارت و رمز آن را در اختیار هیچ فرد دیگری قرار دهند، زیرا در این صورت اتخاذ هرگونه تدبیر امنیتی، بی‌ثمر خواهد بود.

برای ارتقای ضریب ایمنی در خصوص کارت‌های هوشمند، به بانک‌ها توصیه شده این نوع کارت‌ها را جایگزین کارت‌های مغناطیسی کنند که البته هزینه مضاعفی در این خصوص به بانک‌ها تحمیل می‌شود. در نهایت این بانک‌ها هستند که درخصوص این جایگزینی تصمیم می‌گیرند.

در مجموع اگرچه نظام بانکی کشور برای ایجاد فرهنگ به کارگیری پول الکترونیک تلاش جدی خود را آغاز کرده، اما به دلیل فراهم نبودن بسترهای مورد نیاز تا ایجاد نظام بانکداری الکترونیکی راه درازی در پیش است.

مریم عمادی