بـیـماری هـوچکین چـیـسـت

بیماری هوچکین در دستگاه لنفاوی ایجاد می شود دستگاه لنفاوی از شبکه عروقی کوچکی که به آنها عروق لنفاتیک می گویند, به همراه بافتهای لنفاوی که محل تجمع لنفوسیت ها بوده و شامل گره های لنفاوی و بافتهای دیگر هستند, تشکیل شده است

بیماری هوچکین چیست؟ چگونه این بیماری کشف و درمان می‌شود؟ چگونه می‌توان زودتر به تشخیص این بیماری رسید؟

این مطلب به این سؤال و سؤالات دیگر دربارة این بیماری پاسخ می‌دهد.

در سال ۱۸۳۲ میلادی آقای توماس هوچکین برای اولین بار یک نوع بیماری را شرح داد که به بیماری هوچکین معروف شد. این بیماری در دسته لنفوم‌ها که سرطان دستگاه لنفاوی هستند، تقسیم‌بندی می‌شود.

بیماری هوچکین در یک منطقة دستگاه لنفاوی و معمولاً در گره لنفی ایجاد می‌شود. اگر این بیماری به موقع کشف و درمان نشود، ممکن است در تمام دستگاه لنفاوی پخش شود. هوچکین می‌تواند باعث درگیری ریه، اعضای داخل شکم و استخوانها شود. با گسترش بیماری، گویچه‌های سفید طبیعی کاهش یافته، در مقابله باعفونت‌ها اختلال ایجاد می‌شود. بنابراین بیماران مبتلا به هوچکین ممکن است مستعد ابتلا به عفونت‌های گوناگون شوند.

● دستگاه لنفاوی در کجا یافت می‌شود؟

بیماری هوچکین در دستگاه لنفاوی ایجاد می‌شود. دستگاه لنفاوی از شبکه عروقی کوچکی که به آنها عروق لنفاتیک می‌گویند، به همراه بافتهای لنفاوی که محل تجمع لنفوسیت‌ها بوده و شامل گره‌های لنفاوی و بافتهای دیگر هستند، تشکیل شده است.

عروق لنفاتیک مسئول باز گرداندن مایعات میان بافتی به گردش خون سیستمیک هستند. دستگاه لنفاوی جزئی از سیستم دفاعی بدن در مقابل عفونت‌ها است. بافتهای لنفاوی در بیشتر بافتهای بدن به ویژه طحال، کبد، مغز استخوان و روده یافت می‌شوند.

طی مسیر عروق لنفاوی، تجمع‌های دانه‌ای شکل کوچکی از لنفوسیت‌ها یافت می‌شود که به آنها غدد لنفاوی می‌گویند. عمل این غدد، حذف ناخالصی‌ها و باکتری‌های موجود در لنف است. گره‌های لنفاوی در همه نقاط بدن پراکنده‌اند. در گردن، زیر بغل و کشاله ران به راحتی یافت و لمس می‌شوند. این غدد معمولاً از دانه تسبیح بزرگتر نیستند، ولی در صورت ایجاد عفونت یا بیماریهای دیگر بزرگ می‌شوند.

با مشاهده یک گره لنفاوی بدون درد بزرگ شده که بیشتر از یک ماه باقی بماند باید به پزشک مراجعه کرد.

● علل بیماری

برخی از محققان عقیده دارند که بیماری هوچکین در اثر مقابله دستگاه دفاعی بدن در برابر یک تحریک خارجی مثل یک ویروس ایجاد می‌شود.

این بیماری درکشورهای در حال توسعه که در آنها افراد جامعه تا زمان بلوغ تماس فراوانی با عوامل عفونت‌زا داشته‌اند، کمتر دیده می‌شود. این بیماری در کشورهای توسعه یافته صنعتی که در آنها کودکان تا سن ۱۰ سالگی با بیماریهای شایع اطفال تماس نداشته‌اند، بیشتر دیده می‌شود. با این حال دانش ما راجع به علت بیماری هنوز ناکافی است.

● تشخیص

چون علت بیماری هوچکین نامعلوم است، در حال حاضر پیشگیری از آن امکان‌پذیر نیست، ولی تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نتایج خوبی به همراه دارد.

معمولاً اولین علامت، پیدا شدن یک غده لنفاوی بزرگ و بدون درد است که معمولاً در گردن و گاه در زیر بغل یا کشاله ران دیده می‌شود.

این غده لنفاوی گاه در هنگام استحمام یا اصلاح کردن موهای بدن کشف می‌شوند. غدد لنفاوی ممکن است در اثر عفونت‌ها یا بیماریهای دیگر غیر از بیماری هوچکین نیز بزرگ شوند، ولی غده لنفاوی که بیش از یک ماه بزرگ بماند چه دردناک باشد چه نباشد باید توسط پزشک معاینه شود. غده لنفاوی عفونی معمولاً دردناک است.

گاه علائم دیگری نیز در بیمار مبتلا به هوچکین دیده می‌شود که عبارتند از:

ـ تب طول کشیده‌ای که علت آن مشخص نیست.

ـ عرق شبانه توجیه ناپذیر. گاه این تعریق آن‌قدر زیاد است که بیمار مجبور به تعویض ملحفه می‌شود.

ـ خارش بدن

ـ دردهای غیرطبیعی پشت یا شکم

ـ کاهش وزن غیرطبیعی

ـ تنگی نفس

این علائم در بیماریهای دیگری غیر از هوچکین نیز شایع است، ولی در صورت بروز این علائم برای از دست ندادن شانس تشخیص زودهنگام این بیماری، باید به پزشک مراجعه کرد.

پس از مراجعه به پزشک، وی تاریخچه کاملی از وضعیت پزشکی فرد تهیه می‌کند.

آنگاه معاینه پزشکی به عمل خواهد آمد. اگر حالت غیرطبیعی در گره لنفاوی مشاهده کند، آن گره لنفاوی برداشته می‌شود و در زیر میکروسکوپ مطالعه می‌شود.

این آزمایش مشخص خواهد کرد که ضایعه خوش‌خیم یا بدخیم است.

اگر نتیجه نمونه‌برداری مشخص کند بیماری هوچکین است، آزمایشهای تکمیلی زیر انجام می‌شود:

ـ پرتونگاری قفسه سینه

ـ آزمایش خون

ـ لنفانژیوگرافی: به معنی تزریق ماده حاجب به داخل سیستم لنفاوی و سپس تهیه رادیوگرافی از آن که نشان‌دهنده وضعیت سیستم لنفاوی و میزان گسترش بیماری در آن است.

ـ سی‌تی‌اسکن شکم

ـ آزمایش مغز استخوان

ـ نمونه‌برداری از اعضای داخل شکم برای نشان دادن گسترش بیماری به این اعضا

ممکن است انجام تمام این بررسی‌ها در یک فرد لازم نباشد. تصمیم‌گیری دربارة بررسی‌های لازم توسط پزشک معالج صورت خواهد پذیرفت.

● درمان

بیماری هوچکین به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد. در بیشتر موارد بیماران به‌طور سرپایی درمان می‌شوند.

درمان بیمار می‌تواند با پرتودرمانی یا شیمی درمانی یا ترکیبی از هر دو صورت پذیرد.

در پرتو درمانی سعی می‌شود با استفاده از پرتوهای پرانرژی X یا اشعه‌های ناشی از کبالت در منطقه درگیر شده توسط بیماری، سلولهای سرطانی با حفظ بافتهای سالم از بین برده شوند. خوشبختانه در مراحل اولیه، بیماری به دستگاه لنفاوی محدود است و از این‌رو درمان مناسب با پرتودهی به قسمتی یا تمام دستگاه لنفاوی باعث بهبود بیماران خواهد شد.

شیمی‌درمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی در تمام بدن استفاده می‌شود.

پزشکان مقادیری از داروهای شیمی درمانی را استفاده می‌کنند که با حداقل صدمه به بافتهای سالم بدن بتوان سلولهای سرطانی را از بین برد.

داروهای شیمی درمانی در تقسیم و رشد سلولهای سرطانی اثر گذاشته و باعث تأخیر رشد یا ریشه‌کن شدن بیماری می‌شوند. گاه بیماران ترکیبی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را دریافت می‌کنند.

هر دو روش درمانی ذکر شده می‌تواند عوارض نامطلوبی را ایجاد کند. پرتودرمانی ممکن است باعث واکنش پوستی، تهوع، استفراغ و احساس خستگی شود.

تمامی این عوارض را با استراحت مناسب و تغذیه خوب می‌توان تخفیف داد.

بعد از قطع پرتودرمانی، این عوارض از بین خواهد رفت.

شیمی درمانی ممکن است باعث تهوع، استفراغ، اسهال، ریزش مو، کم‌خونی، خونریزی خود به خود، افزایش بروز عفونت و همچنین زخمهای دهانی شود.

این عوارض در تمام بیماران دیده نمی‌شود؛ در تمام آنها نیز به یک شدت ظاهر نمی‌شود و بعد از درمان از بین خواهد رفت.

بنیاد امور بیماریهای خاص