رجز خوانی‌های عاشقانه‌

شادی و پایکوبی از وجوه بارز فرهنگ سیستانی‌هاست که نمونه‌اش را در همه جای زندگی روزمره این مردم می‌توان دید. گرچه بسیاری از این رسوم فرخنده و دلنشین رو به زوال گذاشته، اما همچنان نمونه‌های زنده این مراسم اصیل سیستانی را به طور جسته و گریخته می‌توان مشاهده ‌کرد.

شادی و پایکوبی از وجوه بارز فرهنگ سیستانی‌هاست که نمونه‌اش را در همه جای زندگی روزمره این مردم می‌توان دید. گرچه بسیاری از این رسوم فرخنده و دلنشین رو به زوال گذاشته، اما همچنان نمونه‌های زنده این مراسم اصیل سیستانی را به طور جسته و گریخته می‌توان مشاهده ‌کرد.

شادی و پایکوبی بخصوص میان زنان سیستانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است به طوری که در مناسبت های گوناگون، انواع مختلفی از مراسم شادی بخش به نمایش گذاشته می شدند.

یکی از آنها بحث و بیت است، آیینی که گونه ای از مشاعره است. قالب شعری آن سیتک (دوبیتی) و ساز همراه آن دایره است. هرچند بسیاری از سیستانی ها بدون دایره نیز بحث و بیت می کنند. بحث و بیت در واقع رجزخوانی های عاشقانه ای ست که گاه دو دلداده به بهانه رازهای ناگفته خویش را بازگو می کردند تا از این طریق به گوش یار برسد. بحث و بیت گاه نیز رجزی است که سرگشته ای گمنام برای رویارویی با زندگی، طبیعت و سنت می خوانده است. این رجزخوانی ها در گذشته به چند طریق اجرا می شده است. بیشتر بحث و بیت هایی که هنگام کار کردن، اجرا می شدند، بحث و بیت هایی بدون دایره بودند. در اینجا بحث و بیت کردن فقط برای لذت بردن نبوده است، بلکه می توان آن را نوعی رویارویی با دشواری کار، تشنگی، گرسنگی و حس نکردن گذر زمان پنداشت.

معمولا دو به دو یا به صورت گروهی اجرا می کردند و آن قدر ادامه می دانند تا یکی یا گروهی تسلیم گروهی دیگر می شد. در آغاز یکی به نمایندگی از گروهش دوبیتی ای را می خواند و باید گروه دیگر دوبیتی ای با همان مفهوم را که به نوعی پاسخی به گوینده پیشین باشد تکرار کند. به این ترتیب این هماوردی تا تسلیم یکی از گروه ها ادامه می یابد. بحث و بیت به همراهی دایره شور و نشاط بیشتری دارد. بحث و بیت در انواع گوناگونی از مراسم سیستانی جاری است که یکی از ویژه ترین آنها، همانا مراسم «حنابندان» یا همان «سر شویی» در شب پیش از عروسی است.