ویژگی های راست جدید

برخی اعتقاد دارند كه اصلاح طلبی ایران دارای زیرساخت های فكری و اندیشه ای است جنبش ها و رفتار های سیاسی انقلاب و اصلاح طلبی همواره در این كشور وجود داشته بنابراین جنبش دموكراتیك و جنبش اصلاح طلبی در ایران اصالت دارد

برخی اعتقاد دارند كه اصلاح طلبی ایران دارای زیرساخت های فكری و اندیشه ای است. جنبش ها و رفتار های سیاسی انقلاب و اصلاح طلبی همواره در این كشور وجود داشته بنابراین جنبش دموكراتیك و جنبش اصلاح طلبی در ایران اصالت دارد.

برخی دیگر نگاهشان اینگونه است كه یك موج دموكراسی فراگیر در سطح بین المللی ایجاد شده و جنبش دموكراتیك در ایران هم بخشی از جنبش دموكراتیك در سطح بین المللی است.

رویكرد دیگری هم وجود دارد كه بیشتر الهام گرفته از آرای هانتینگتون است. هانتینگتون تاكید می كند كه موج های اقتدارگرا و همچنین موج های دموكراتیك گرا به نوبت در كشورهای جهان سوم حضور پیدا می كند، هر كدام كار ویژه خودشان را به انجام می رسانند، فضای اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهند و قبل از اینكه بتوانند نهاد های دموكراتیك را ایجاد كنند جای خود را به موج دیگری می دهند. شرایط در ایران هم بیانگر این است كه از دهه ۱۳۷۰ به بعد دو موج به موازات همدیگر پیدا كرده اند، اما موج اصلاح طلبی از شتاب بیشتری برخوردار بود و هیجان بیشتری را به وجود آورد اما به خاطر همان شتاب و هیجانی كه داشت خیلی زود در فضای موج های برگشت قرار گرفت.

آنچه كه امروز با عنوان راست جدید از آن یاد می شود مربوط به فضای دوران اصلاح طلبی نیست. بنیان های فكری و نهادی راست جدید در اوایل دهه ۱۳۷۰ شكل گرفت و به طور كلی قالب های راست جدید با قالب های نولیبرالیسم باهم همخوانی دارند و از بستر یك جامعه ظهور پیدا می كنند. جامعه ای كه دارای شكل بندی های لیبرال باشد و در آن اندیشه های لیبرال ظهور پیدا كرده باشند و یا اینكه جامعه ای كه دارای قالب های سنتی باشد هم از درونش نگاه نولیبرال ظهور پیدا می كند و هم از درونش نگاه نومحافظه كار ظهور پیدا می كند.

بافت جدید دارای قالب های نومحافظه كار است. راست جدید واكنشی است به قالب های سنتی. اما در فضایی كه راست جدید مطرح شد دو قالب و زیرساخت وجود دارد. از یك سو مجموعه های مربوط به روشنگری، اصلاح طلبی و جنبش روشنفكری را داریم و از سویی دیگر با قالب های سنتی روبه روییم كه راست جدید می خواهد از هر دو عبور كند. ویژگی های راست جدید در ایران با شاخص های عمومی راست جدید در كشورهای اروپایی دارای همگونی و همخوانی است.

اولین شاخص راست جدید بدبینی نسبت به روشنفكری است. به همان گونه كه بدبینی نسبت به سنت گرایی را هم در قالب های فكری در دستور كار خودش قرار می دهد، این گروه روشنفكری را به عنوان یك موج پویا تلقی نمی كند، برای روشنفكران اصالت قائل نیست، روشنفكران را عامل پراكندگی در جامعه می داند، به این امر تاكید می كند كه هرگاه روشنفكران نقش اجتماعی ایفا می كنند جامعه به جای اینكه به همبستگی و انسجام و هماهنگی دست پیدا كند در فضای ریزش قرار می گیرد، نیرو های اجتماعی در برابر همدیگر قرار می گیرند، اتهام گرایی ظهور پیدا می كند، فضایی ایجاد می شود كه همخوانی، هماهنگی و همبستگی و همگونی را در جامعه از بین می برد. واقعیت این است كه در بسیاری از فضاهای روشنفكری به ویژه فضاهای روشنفكری كه دارای قالب های هیجانی است شاهد این هستیم كه بعد از هیجانات روشنفكری زمینه برای ظهور راست جدید فراهم می شود. موج های برگشت پذیری كه روشنفكری را برای خودش دیگر مطلوب نمی داند، از زمانی كه روشنفكری گسترش پیدا می كند انشعاب هایی را می بیند كه در آن شرایط ایده آل ذهنی خودش را تخریب می كند. گروه های اجتماعی عموماً بعد از جنگ، انقلاب و موج های جدال درصدد یك نوع آرامش هستند. روشنفكری و اصلاح طلبی آرامش ذهنی مجموعه هایی كه درصدد یك نوع هویت هم بسته هستند را تخریب می كند. به این دلیل كه درصدد است تا عقل گرایی را دست مایه رفتار سیاسی اجتماعی خود كند. به همین دلیل است كه در ایران راست جدید از یك سو دارای نگاه كاملاً بدبینانه ای نسبت به مطبوعات روشنفكری، نسبت به گروه های روشنفكری و ساخت ها و نهادهای روشنفكری است. از سوی دیگر راست جدید نگاهی كه در چارچوب علم گرایی پوزیتیویستی مطرح می شود را با انتقادات شدید همراه می كند و علم گرایی را پاسخگوی تمام نیازهای فرد نمی داند. راست جدید فقط مربوط به دوره نوكانسرواتیسم های جمهوری خواه در آمریكا نیست. در آلمان، فرانسه و انگلستان راست جدید موج های گسترده ای را در جامعه به وجود آورده است و امروز در جامعه ایران راست جدید از هر دوران دیگری در فضای سازمان یافته تری قرار دارد. به این دلیل است كه جنبش سنت گرا و جنبش اصلاح طلب را سپری كرد، از این دو جنبش عبور كرده و در شرایطی قرار دارد كه می خواهد هویت خود را برای جامعه به نمایش گذارد.

هویت راست جدید مبتنی بر امنیت گرایی است. این هویت بر این اعتقاد است كه جنبش روشنفكری امنیت گرایی را از بین برده و جامعه در فضای اجتماعی و اقتصادی امنی قرار ندارد. امنیت سیاسی و امنیت بین الملل از بین رفته و موج های بین الملل در فضاهای حركت خزنده و رو به رشد خودشان آمده اند و با جنبش درونی جامعه ایران مقابله كرده اند. گروه های مربوط به راست جدید، تبارگرایی سنتی خودشان را به فضای موجود تحمیل می كنند. در این شرایط است كه جنبش راست جدید می خواهد از فضاهای عقل پوزیتیویستی عبور كند، دارای نگاه كاملاً احساسی و غریزی است، در رفتار احساسی عظمت می بیند، عظمت گرایی را در برابر عقل گرایی قرار می دهد، احساس می كند كه انقلاب با تمام فراز و نشیب هایی كه داشته دارای عظمت مربوط به خودش است. اصول گرایی دینی با تمام فراز و نشیبش دارای یك شاخص عظمتی است. ناسیونالیسم در راست جدید موج خواهد زد. در غرب موج ها، موج های طولانی تری است، حدود ۱۵ ساله. به همین دلیل است كه فضای لازم را برای ایجاد زیرساخت ها و نهادها پیدا می كنند در حالی كه موج های ایرانی موج های گذرا هستند. موج عمل گرایی هاشمی چهار سال طول كشید. موج اصلاح طلبی خاتمی چهار سال طول كشید و موج تردید چهار سال طول كشید. امروز موج راست جدید در شرایطی كه به قدرت رسیده حداكثر در یك فضای ۴-۳ ساله جامعه ایران را مخاطب خودش قرار خواهد داد. طبیعی است كه موج های دیگری ظهور پیدا خواهند كرد. موج سنتی با موج روشنفكری هركدام براساس قالب ها و نهادهای خاص خودشان حركت خواهند كرد. سنت گرایان ایرانی، روحانیت سنتی، نهادهای سنتی، قالب ها و اندیشه ها و جنبش های سنتی به موازات نهادهای روشنفكری، نهادهای اصلاح طلب هریك حركت خاص خودش را ادامه خواهد داد. البته فراز و نشیب هم خواهد داشت و هر دو اینها در جدال با راست جدید در یك تفاهم ناگفته قرار می گیرند. موجی كه در ایران ایجاد شد مبتنی بر حركت های ضدعقل گرایی بود. جنبش راست جدید مبتنی بر حركت هایی كه در درونش عظمت گرایی را مورد كاوش قرار داد، كاوش عظمت از طریق مقابله با جنبش های فكری و جنبش های اجتماعی كه نگاه علمی و نگاه رفتاری و نگاه اصلاحی داشتند به وجود آمد. به این ترتیب مجموعه راست جدید درصدد این است كه موج هایی را به وجود بیاورد و نهادهایی را ایجاد كند كه بسترهای همگرایی را فراهم كند. اما مخاطب راست جدید، چه كسانی خواهند بود؟ سنتی ها به هیچ وجه مخاطب راست جدید نخواهند بود. راست جدید در عین حال كه درصدد همگرایی در جامعه است، به هیچ وجه مجموعه های اصلاح طلبی و روشنفكری را در درون خودش جمع نخواهد كرد. راست جدید بیش از مجموعه های گذشته به قالب های مربوط به مرزبندی ای كه به وجود می آورند وفادارند. اما راست جدید این ویژگی را دارد كه خودش به خودش نگاه نمی كند و خودش با مجموعه های مربوط به خودش ارتباط برقرار نمی كند، بلكه یك پشتوانه برای خودش ایجاد كرده است و این پشتوانه را مورد خطاب قرار خواهند داد. این پشتوانه نیروهای اجتماعی است.

---