طبابت های امیرالمومنین علیه السلام

آوازه ی کارهای طبی و علمی علی علیه السلام به گوش استادان دانشگاه جندی شاپور رسیده بود و چون به کارهای ادبی او هم واقف بودند, از وی دعوت کردند که به آن دانشگاه برود

رودلف ژایگر آلمانی می نویسد:

آوازه ی کارهای طبی و علمی علی علیه السلام به گوش استادان دانشگاه جندی شاپور رسیده بود و چون به کارهای ادبی او هم واقف بودند، از وی دعوت کردند که به آن دانشگاه برود.

بعضی از ابتکارات علی علیه السلام در تداوی، باعث حیرت اطبای آن روز می شد و نمی توانستند به خاصیت آن پی ببرند.

یکی از ابتکارات مزبور این بود که علی علیه السلام به بیماران می گفت یک سکه نقره را در یک ظرف آب بیاندازند و آن سکه را چند دقیقه در آب تکان بدهند و آنگاه سکه را خارج کرده و آب را بنوشند.

پزشکان آن دوره نمی توانستند به فایده این مداوا پی ببرند.چون آن ها برای فلزات معتقد به هیچ نوع فایده تداوی نبودند و به فرض اینکه عقیده داشتند که فلزات سبب مداوای امراض می شود، با آن شکل که علی علیه السلام از نقره برای مداوا استفاده می کرد، موافقت نمی کردند.چون یک سکه نقره که در یک ظرف آب انداخته می شد، مانند ترنجبین نبود که در آب حل شود و محلولی بدست بیاید که خاصیت مداوا داشته باشد، ولی همان آب، سبب شفای بیمار می گردید! و استادان دانشگاه جندی شاپور می خواستند بفهمند که علی علیه السلام به چه مناسبت به بیمار توصیه می کند که یک سکه نقره را در یک ظرف آب بیاندازد و تکان بدهد و بعد آن آب را بنوشد؟

امروز می دانیم که محلول نقره دارای خاصیت ضد عفونی؛ یعنی میکروب کش است و در طب امروزی یک قسمت از قوی ترین داروهای میکروب کش از نقره بدست می آید که یکی از آن ها" نیترات آرژان"- سنگ جهنم- است.

علی علیه السلام در قرن قبل از این، به خاصیت تداوی محلول نقره پی برده بود و ما در قرن نوزدهم میلادی به این موضوع پی بردیم ولی نه به آن شکل ساده بلکه از راه تجزیه و ترکیب ها و آزمایش های شیمیایی.

نظریه دیگر علی علیه السلام در طب مربوط بود به داروی مداوای مرض جذام. علی علیه السلام می گفتک اگر آهن خالص را در آب بیاندازند و تکان بدهند و آب را بنوشند و خود آهن خالص را روی زخم های جذامی بمالند، مریض بهبودی حاصل می کند.

در" جندی شاپور" این نظریه مورد تردید قرار گرفت! چون آهن را در آب می انداختند و تکان می دادند و آب را به مریض جذامی می نوشانیدند و به او می گفتند که آهن را روی زخم های خود بمالد، اما وی معالجه نمیشد!

بنابراین پزشکان جندی شاپور در عقیده خود مشعر بر اینکه فلزات دارای خاصیت تداوی نیست، ثابت قدم تر می شدند و نامه ای هم به علی علیه السلام نوشتند و گفتند: داروی او برای مداوای مرض جذام کوچکترین اثری نکرده است!

علی علیه السلام در جواب نامه نوشتند: برای اینکه شما آهن خالص را در آب نینداخته اید. پزشکان از او پرسیدند: مگر آهنی که ما در آب می اندازیم خالص نیست؟! علی علیه السلام در جواب فرمودند: خیر، آهن شما ناخالصی دارد و تصور می کنم که آهن خالص فقط در یک نقطه از هندوستان موجود می باشد و آن منطقه« سومنات» است.

این نظریه طبی که در آن دوره ابراز شد، یکی از بدیع ترین نظریه های طبی و حتی شیمیایی است و اگر علی علیه السلام غیر از این، چیزی نمی گفت، شایسته بود که او را خداوند علم بدانیم.

بعد از چهارده قرن امروز ثابت شده که آهن خالص دارای خواص عدیده است. اما بدست آوردن آهن خالص کار آسانی نیست و تا امروز دانشمندان این عصر نتوانسته اند آهن خالص بدست آورند و میزان خلصو آهن نسبی بوده و مطلق نیست. استادان دانشگاه جندی شاپور درصدد بر نیامدند که روش تداوی علی علیه السلام را در مورد معالجه ی مرض جذام تعقیب کنند و متاسفانه این نظریه فراموش شد.

بعد از اینکه مسلمین به هندوستان رفتند، مشاهده کردند که نزدیک بتکده معروف« سومنات» یک ستون باریک آهن است که گفته می شود برای مداوای مرض جذام مفید می باشد، و جذامی ها، زخم خود را به آن ستون می مالیدند و در زخم، علائم بهبودی حاصل می شد...

جدیدترین استنباط های طبی در مورد مداوای مرض جذام نظریه امیرالمومنین علیه السلام را تایید می نماید.

درباره نقل رودلف ژایگر چند نکته قابل توجه است:

۱) اخبار غیبی دادن حضرت امیرالمومنین از وجود آهن خالص در هند؛ در صورتی که آن حضرت از عربستان فراتر نرفته بود.

۲) آگاه بودن آن حضرت از اینکه آهن خالص چه ویژگی و آثاری دارد؛ که دنیای مترقی امروز و دانشمندان دست یافته به علوم و فنون عصر حاضر، پس از ۱۴۰۰ سال تازه توانسته اند جزیی از آن را بشناسند.

۳) دستور العمل های طبی آن حضرت؛ به طوریکه اکنون پس از ۱۴ قرن اهمیت آن شناخته شده است.

۴) مظلومیت حضرت امیرالمومنین علیه السلام و به طور کلی ناشناخته ماندن خاندان وحی نزد مسلمانان و شیعیان

شاهد بر این مدعا روایتی از حضرت رسول الله صلوات الله علیه و آله است که فرمودند: اگر تمام مردم از ابتدای خلقت تا انتها از علی علیه السلام پیروی می کردند خداوند جهنم را خلق نمی کرد.( بحار الانوار،ج۲۹،ص۲۳۷)

نظریه طبی دیگر که از طرف امیرالمومنین علی علیه السلام ابراز شد و در دوره او دانشمندان دانشگاه جندی شاپور با تردید آن را پذیرفتند این بود:

« دوای هر مرض در وجود خود آدم است ولی آدم از آن بی اطلاع است، و اگر بخواهد بهبود حاصل کند آن دارو را بکار ببرد و ...»

این یک فرمول بود که علی علیه السلام به بیماران می گفت و برای اینکه فرمول او را بفهمند توضیح می داد و می گفت: عامل پیدایش تمام مرض ها شکم است؛ یعنی پر خوری و خوردن غذای نامناسب باعث تمام بیماری ها می شود و برای مداوا از غذای نامناسب امساک کن.

این نظریه امروز مورد قبول تمام پزشکان جهان است و حتی یک پزشک یافت نمی شود که با این نظریه مخالف باشد و همه پزشکان تمام امراض را ناشی از غذای نامناسب و پرخوری می دانند و بعضی عقیده دارند که حتی مرض سرطان هم ناشی از غذا می باشد.

ماخذ:علی، خداوند علم و شمشیر- رودلف ژایگر- ترجمه ذبیح الله منصوری- انتشارات مجید،۱۳۷۱ شمسی

ناصر آسیابانی