دوست خوب, دوست بد

الگوی مناسب ارایه دهید كودك شما خواهد كوشید دقیقا مانند شما رفتار كند اگر خجالتی بودن یكی از مشخصات شماست, او ممكن است از خجالتی بودن شما تقلید كند و بنابراین, شاید لازم باشد كه این مشخصه خودتان را تغییر دهید

اغلب كودكان، امروز با هم دوستان صمیمی اند و فردا به ظاهر دشمن می شوند. هر كسی كه با آنها از مدرسه به خانه می آید دوست لحظه ای آنهاست بدین ترتیب گروه های همسالان و دوستان مداوم تشكیل می شوند و از هم می پاشند، والدین زمانی كه كودكشان برای دوست یابی و نگه داشتن آنها مشكل پیدا می كند، احساس ناتوانی می كنند.

هر نوجوانی نیازمند چند دوست خوب و یا گروهی است كه بتواند آنها را متعلق به خود بداند، زیرا با داشتن آنها می تواند چیزهای زیادی درباره خودش بیاموزد. بنابراین برای كودكان در تمام سنین لازم است تجارب زودهنگامی فراهم كنید.

چنانچه كودك خردسالی، امكان برقراری ارتباط با دیگران را نداشته باشد، نمی تواند بیاموزید كه چطور در اجتماع رفتار كند. به او مهارت های اجتماعی را بیاموزد و هنگامی كه دوستی اش خاتمه یافت یا احساس مشكل كرد به او كمك كنید.

برای زمان بازی خردسالان و كودكان قبل از سنین مدرسه برنامه ریزی كنید. اطمینان یابید كه كودك نوپای شما فرصت های زیادی دارد كه با دیگر كودكان باشد. اگر در محلی كه زندگی می كنید كودكان زیادی نیستند دست به كار شوید و كودكان را برای بازی دعوت كنید.

موقعیت و زمان بازی را تا هنگامی كه روابط تثبیت نشده اند و بزرگسالان نیز علاوه بر كودكان همدیگر را نشناخته اند، محدود كنید. بر نخستین تجارب كودكان نظارت كنید و آماده باشید تا با دخالت در كارشان بازی آنها را آسان كنید.

● گردش های خانوادگی

اجتماع چند گروه خانواده فرصت خوبی برای ورود كودكان در موقعیت های اجتماعی به همراه كودكان سنین مختلف فراهم می كند. این موقعیت ها به كودك شما فرصت می دهد مهارت های اجتماعی را به كار گیرد و در عین حال شاهد ارتباط شما با مردم دیگر باشد.

همچنین گردش های خانوادگی سبب ایجاد پیوندهای عمیق داخل خانواده می شود و بعدها كه كودكتان باید مقابل فشار گروه همسالان ایستادگی كند، چنین گردش هایی نتیجه خود را نشان خواهد داد.

پافشاری نكنید، كودك را در برابر مردم انگشت نما نكنید، از جملاتی مثل «نمی تونی به دایی ات سلام كنی؟» یا «برای همه از یك تا ده بشمار» بپرهیزید. هر چقدر كودك در موقعیت های اجتماعی به خودش توجه بیشتری داشته باشد، احساس راحتی برای او مشكل تر خواهد شد.

به كودك برچسب نزنید، توصیف كودكتان به عنوان خجالتی، تنها، ساكت و یا سرد، روشی غلط است كه بعد تاوانش را پس خواهید داد.

برای نمونه در حال گذشتن از كوچه هستید و به آشنایی برمی خورید مریم دو ساله یا بیشتر در سلام كردن یا حتی نگاه به فرد آشنا تردید دارد. رو به فرد آشنا می كنید و می گویید «مریم خجالتیه» ولی نمی دانید كه با برچسب زدن به كودكتان رفتار او را تقویت می كنید. عینا زمانی كه به كودكتان برچسب انزواطلب و یا دچار مشكل در دوست یابی را می زنید، رفتار اجتماعی نامناسب را در او برمی انگیزید.در حالی كه می توانید با گفتن جملاتی او را تشویق كنید تا اجتماعی تر باشد.« تازه الان دیدتتون چند دقیقه طول نمی كشه تا بهتون عادت كنه» این جمله را به جای این كه بگویید «همیشه همین طوره» به كار ببرید.

وقتی كودكتان دوست گریز است. اگر كودكتان در ایجاد و نگهداری دوستی ها مشكل دارد، بكوشید علت آن را دریابید آیا آنقدر حساس است كه همیشه احساساتش جریحه دار می شود و دوستانش را از دست می دهد؟

آیا ساكت است و نسبت به ارتباط با دیگران بی تفاوت است؟ و یا تهاجمی و قلدر؟!

با كودك گفت وگو كنید. دقیق باشید، درباره رفتارهایی كه مشاهده می كنید و اینكه چگونه سبب تاثیرگذاری در روابط می شوند، گفت وگو كنید. پیرامون دوستی صحبت كنید. اگر كودك به دلیل تمام شدن یك رابطه دوستی از نظر روانی آسیب دیده است، درباره وضعیت دوستی ها و اینكه چطور طی سال ها دوستان زیادی خواهد داشت كه بعضی از آنها به مدت طولانی و بعضی از آنها تنها مدت كوتاهی دوست او خواهند بود، حرف بزنید.

به او بگویید اغلب مردم انواع زیادی دوست دارند. مانند یار ورزشی، همدرس و تعداد كمی یاران مورد اعتماد دارند. مشخصات یك دوست خوب را بگویید، از كودك بخواهید نام یكی از همكلاسی هایش را كه همه او را دوست دارند بگوید و سپس درباره خصوصیات او چنین بپرسید: چطور رفتار می كند؟ چه كارهایی انجام می دهد؟ ویژگی های یك دوست خوب چیست؟ كدام یك از این ویژگی ها را دوست دارید كودك شما داشته باشد؟

تعیین اهداف دوستی، با همدیگر در این باره صحبت كنید كه دوست دارد چه مهارت های اجتماعی و چه طور دوستی هایی داشته باشد، بیشتر كودكان می توانند به آسانی كودكانی را كه دوست دارند با آنها دوست باشند، نام ببرند.

الگوی مناسب ارایه دهید. كودك شما خواهد كوشید دقیقا مانند شما رفتار كند. اگر خجالتی بودن یكی از مشخصات شماست، او ممكن است از خجالتی بودن شما تقلید كند و بنابراین، شاید لازم باشد كه این مشخصه خودتان را تغییر دهید.

فراموش نكنید كه مهارت های اجتماعی دیگری هستند كه شما به طور ناخودآگاه در حال آموختن آنها به كودكتان هستید، حتی اگر ترجیح می دهید كه آنها را یاد نگیرد.

ابتدا موقعیت های ساده ای را نشان دهید و سپس آنها را پیچیده تر كنید. موقعیت ها می تواند شامل دعوت یك دوست به بازی، رد یك دعوت، مخالفت مسالمت آمیز، صحبت با تلفن، خوشامدگویی به میهمانان، گفت وگو با كودكان و بزرگسالان و یا نمونه ای از یك ورزشكار خوب باشد. نقش ها را بین خودتان عوض كنید.

مهارت های گفت وگو را آموزش دهید. موارد زیر را تمرین كنید: سلام كردن، معرفی، پرسیدن پرسش های خاصی برای ادامه یافتن گفت وگو مثلا چه خبر؟ دیگه چطوری؟ تكرار نام ها را آموزش دهید. نقش معرفی كردن افراد را گوشزد كنید و به كودك بگویید نام دیگران را تكرار كند، تا اطمینان یابد آنها را به خاطر خواهد آورد. افزون بر آن، شخص دیگر لذت می برد كه كودك آنقدر مبادی آداب است كه می خواهد اسمش را درست یاد بگیرد.

فرصت هایی برای تمرین، به كودك فرصت دهید. مهارت های جدیدش را به كار گیرد. بدون مجبور كردن او را تشویق كنید دوستان دیگر را برای بازی دعوت كند. به او پیشنهاد كنید با هم فیلم ببینند، ساندویچ بخورند یا به تماشای فوتبال بروند. به سوی موقعیت های طولانی تر و كمتر برنامه ریزی شده بروید. به تدریج زمانی را كه كودكان با هم سپری می كنند، زیاد كنید. برای مثال، به او پیشنهاد كنید دوستی را بعد از مدرسه برای بازی دعوت كند و یا اینكه شب را با او بگذراند.

نظارت و تشویق، بگذارید كودك بداند چه كاری دارد می كند. این كار را با دادن نمره انجام ندهید، بلكه به او بگویید. از تحسین استفاده كنید. چند كلمه تحسین آمیز به كار ببرید تا به كودك بگویید چقدر خوب با دوستش كنار آمده، با میهمان صحبت كرده یا اینكه در موقعیت های اجتماعی چقدر هوشمندانه عمل كرده است.

به او اطمینان بدهید گاهی دوستی ها ادامه نمی یابند و حفظ ارتباط ممكن است كاملا در كنترل كودكان نباشد. او را مطمئن سازید كه این گونه مسایل هرازگاه اتفاق می افتد، ولی در آینده دوستان پایدارتری خواهد یافت.