تب زرد در بازار پوشاک و کفش

بررسی اثرات واردات بی رویه پوشاک و کفش برتولیدات داخلی

شاید برای نسل جدیدی که در تهران زندگی می‌کند واین روزها پشت ویترین‌های رنگارنگ مغازه‌های بالا و پایین شهر تهران در جستجوی کفش و کیف و لباس شب عید است، آغاز گزارشی در مورد صنعت پوشاک و هجوم پوشاک کشورهای شرقی و جنوب شرقی با یادآوری تاریخ ساخت و رونق بازار بزرگ تهران، چندان قرابتی نداشته باشد، بازاری که روزگاری در منطقه و کشور، قطب تجارت محسوب می‌شد و کاروان‌های شتر با محموله‌های محلی از یک طرف آن وارد شده، بار خود فرو می‌انداختند و از سوی دیگر خارج می‌شدند.‌

اما به نظر می‌رسد نگاه به وضعیتی که بر اثر یورش کالاهای صنعتی نژاد زرد بر سر صنعت پوشاک در سال‌های گذشته آمده است، ریشه در گذشته و زمینه‌ای دارد که منطقا لازم است آغاز آن از بازاری باشد کهن که روزگاری در چارچوب کارویژه‌های متناسب خود در اقتصاد ساده ایران، به عنوان تسهیل کننده سازوکار اقتصاد انجام وظیفه می‌کرد و شاید امروز در انجام وظیفه نوین خود در هر قدم به زمین می‌خورد.‌

● بازار، نمایی از اقتصاد ‌

زمانیکه ایده بنای بازاری مرکزی در پایتخت ایران در ذهن آقا محمد خان قاجار افتاد و در دوره خلف او فتحعلیشاه، در مرکز تهران قدیم، میان دو محله ی <سنگلج> در غرب و <عود لاجان> در شرق، شکل گرفت، کسی فکر نمی‌کرد تغییر نگرش جهان سرمایه‌داری از فروش محصولات در بازار داخلی به یکباره به سیاست تسخیر بازارهای ماوراء بحار تغییر کند و سرنوشت اقتصادی بازاریان تهران را که روزگاری به بافندگان فرش آذری، ترمه‌های کرمان، قالیچه ترکمن، کفش تبریز، پنبه گرگان و گیوه... گره خورده بود، به یکباره به کارخانه‌ها و بازارهای مشابه آن در دیگر کشورهای دور و نزدیک گره بزند.‌

بازار تهران قطب مراودات به معنای کامل آن (یعنی خرید و فروش و نقل و انتقال کالا و پول در سراسر کشور و واردات و صادرات به خارج) بود و همانگونه که معماری آن، تمدن ایران و سرزندگی تجاری مردمان آن را در ذهن تداعی می‌کرد، عمده کالاهای آن نیز بویی از فرهنگ متنوع و متفاوت اقصی نقاط ایران داشت.‌

باری امروز از آن رونق حقیقی و رنگارنگ جز تاریخ حجره‌ها و گرانی آن، تنها رنگ‌های بی‌روح و اثر واردات الوان با ماهیتی <زرد> باقی مانده است.‌

از ابهت بازار بزرگ تهران، امروز تنها نامی باقی است و با وجود فروکش کردن رونق تجارت و تهاتر در آن، نرخ‌های حجره همچنان بالاست و گویی فروشندگان و خریداران املاک در این بازار، در غیبت رونق تجارت و صنعت، تاریخ و اعتبار آن را مبادله می‌کنند. ‌

چندی پیش خبرگزاری فارس گزارش داد قیمت مغازه و حجره در بازار تهران بر اساس متراژ تعیین نمی‌شود بلکه قیمت‌ها در این منطقه کیلویی است و گاه تا متری ۱۰۰ میلیون تومان هم مبادله شده است.‌

● اما راز نرخ‌های بالا حجره در بازار راکد و خموده چیست؟

▪ تب <زرد> ‌

دیر زمانی است که واردات پوشاک و کفش از آسیای جنوب شرقی و بخصوص چین و کره امان تولید کننده ایرانی را بریده و نفسش را به شماره انداخته است.‌

اجناس چینی که روزگاری در ورودی بازار تهران بساط می‌شد و با قیمت پایین، تن‌پوشی ارزان و یک بار مصرف و گاه چند بار مصرف به حساب می‌آمد، امروز راه خود را به بازار تهران و سبد مصرف پوشاک ایران باز کرده است و تقریبا می‌شود گفت عرصه را برای ورود و فروش کالای ایرانی کاملا مسدود کرده است.‌

اگر تا چند سال پیش شکل و هیات و رنگ البسه چینی همسان بود و همین ویژگی سادگی، ارزانی آن را به دنبال داشت، امروز تقریبا در تمام مغازه‌های بازار و شهر تهران، لباس‌های رنگارنگ و متنوعی اعم از لباس‌های رسمی، غیر رسمی، کفش وکیف و لباس زیر، مارک چین و ویتنام و تایلند دارد و وصف تمام این کالاها <خارجی> است!‌

این در حالی است که تا همین ۲ دهه پیش، بسیاری از کشورهای اروپایی مشتری پر‌و پا قرص تولیدات برخی کارخانه‌های کفش ایران بودند و این کارخانه‌ها کفش‌های خود را به دلیل کیفیت بالای آن در ایتالیا به فروش می‌رساندند.‌

فراموش نمی‌کنیم تا همین چند سال پیش تریکوی ایران حرف اول را در منطقه می‌زد و ذائقه و میل خریداران لباس در بسیاری از کشورهای اروپایی در کارخانجات ایران طراحی می‌شد و در بسیاری از سالن‌های نمایش و میهمانی‌های شب اروپای غربی، هنر ایرانی زینت بخش محافل بود.‌

کفش تبریز و چرم ایران شانه به شانه انواع غربی آن در بازارهای اروپا جلوه گری می‌کرد و این همه به همت هنرمندان و صنعتگران ایرانی و مواد اولیه مرغوب ایرانی میسر شده بود.‌

یکی از فروشندگان البسه چینی می‌گوید: < اگر کالای داخلی مرغوب باشد جایگاه خود را پیدا می‌کند و نیازی به تبلیغ ندارد اما کالای درجه دو و سه داخلی اغلب به خاطر قیمت گران و کیفیت نامناسب توان رقابت با کالای چینی را ندارد از این رو کالای چینی گوی سبقت را از آن ربوده و توانسته جایگزین کالای درجه دو و سه داخلی شود زیرا اندکی بهتر و قیمت آن پایینتر و با بسته بندی قشنگتری ارائه می‌شود.>‌

▪ محو <زردی> ‌

تحقیقات در زمینه فروش نشان داده است که <پیش زمینه‌های ذهنی> نقشی انکار ناپذیر در جهت گیری خرید کالا توسط مشتری دارد و در مناطق مختلف کشور این پیش زمینه‌های ذهنی سرنوشتی متفاوت را برای کالای ایرانی و یاخارجی و یا مارک‌های مختلف را رقم می‌زند.‌

چنین پیش زمینه‌های ذهنی یا به صورت واقعی (تحت تاثیر قیمت ارزان و کیفیت بالا) و یا غیرواقعی (براثر تبلیغات، بسته بندی و یا تاثیر متن بر ادراک و نقش ویترین) بر ذهن مخاطب اثر گذاشته و ناگزیر بازار تولید را دستخوش جابجایی‌های مهم می‌کند.‌

بسیاری از کارشناسان معتقدند قیمت‌های پایین بدو ورود برخی از محصولات خارجی باعث یک پیش زمینه ذهنی واقعی و بسته بندی و تبلیغات و جایگاه کالا در ویترین به عنوان پیش زمینه غیرواقعی باعث شده است تا نقش کالاهای چینی و کالاهای کشورهای آسیای جنوب شرقی در بازار پوشاک و کفش و کیف کشور یک جایگاه مسلط شود.‌

البته جهانگیر شدن کالای چینی در بسیاری از کشورها به اعتقاد این دست از کارشناسان، نمی‌تواند اثبات کننده کیفیت برتر این کالاها باشد چرا که اجناس سرازیر شده چینی و شرقی به ایران از نوع درجه ۳ و ۲ است و اما در رقابت با کالای ایرانی، از اعتبار جهانی کالای درجه یک این کشورها سود می‌جوید.‌

اما این تجربیات وجه واقعی تفاوت قیمتها را در سطح بازار ایران نشان می‌دهد، وجه دیگر نحوه آرایش و چیدمان اجناس در ویترین‌ها است که با توجه به تنوع جنس و رنگ کالای خارجی، ظاهرا این اجناس بخت بیشتری برای نمایش می‌یابند و به ذائقه مردم مناطق مختلف کشور می‌نشیند.‌

در بخش بعدی نتایج یک تحقیق میدانی دیگر بررسی می‌شود تا نشان داده شود بخشی از اقبال مشتری به اجناس خارجی و یا داخلی تابع تفکرات و سلایق کلی مردم مناطق مختلف و تحت تاثیر فرهنگ‌های متفاوت صورت می‌گیرد.‌

● نگاهی به یک تحقیق ‌

بررسی تفاوت‌های فرهنگی و ایده آل‌ها نزد اکثریت مردم مناطق مختلف کشور و تهران و ورود شاخص‌ها و فاکتورهای متنوع در اقتصاد فروش نشان می‌دهد چگونه اقبال به مصرف و فروش کالایی مشابه در مناطق مختلف می‌تواند، متفاوت باشد و چگونه تولید کنندگان خارجی می‌توانند از نتایج این تحقیقات پلی به سوی تسخیر بازارهای داخلی ایجاد کنند.‌

ارائه نتایج یک تحقیق دانشگاهی در زمینه اقتصاد فروش که توسط خانم حمیرا فروغی تهیه شده است، می‌تواند به درک بهتر چرایی اقبال به اجناس خارجی در مناطق مختلف تهران کمک کند.‌

‌<اصولا در شرق تهران به ویترین‌های انبوه از کالاها در رنگ‌ها و مدل‌های مختلف بر می‌خورید اما در شمال تهران اکثرا ۲ یا ۳ نمونه مدل را پشت ویترین می‌گذارند و آن را شلوغ نمی‌کنند. در شرق نمایش کالاها متنوع است. مدل‌ها در رنگ‌های مختلف در پشت ویترین و قفسه‌ها است. اما در شمال تهران مانند ونک، شهرک غرب و امیرآباد علاوه بر افزایش محلیت کالاها و اشیاء، یک مدل در سایزهای مختلف در نمایش عموم است یا به عبارتی فضای نمایش محدودتر است. بیشتر خریداران به سوی مصرف کالاهای خارجی می‌روند و این قضیه برایشان بدیهی شده است که کالاهای خارجی بهتر و ماندگارتر از کالاهای ایرانی هستند. البته این قضیه در شرق تهران کاملا فراگیر نشده است.‌

اتاق پرو در مراکز تجاری هفت‌حوض در جایی که لازم بود، وجود داشت یعنی امکان آزمایش برای مشتری قبل از خرید مهیا بود اما اکثر فروشندگان در شمال تهران مثل مجتمع تیراژه، امیرآباد بر این عقیده‌اند که با پرو کردن، کالا از حالت اولیه‌اش خارج می‌شود.‌

نورپردازی نکته قابل توجه دیگر است. فروشندگان با پراکنش نور در ویترین و واحدهایشان به نوعی سعی در تزیین و نمایش فضایشان داشتند. ‌

بعد از خرید عموما فروشندگان کالای شما را درون کیف یا نایلونی قرار می‌دهند که نام آن شرکت بر روی آن حک شده است که هر چقدر ظاهر بهتری داشته باشد یا محکم باشد در انتقالات بعدی کالاها و اشیاء از آن بهره‌برداری می‌شود که به نوعی موجب تبلیغ غیر مستقیم آن شرکت می‌شوید و این مبادله اطلاعات بوسیله پیام کالاها صورت می‌گیرد.‌

زمانی اکثر آگهی‌ها و بروشورها را درون دربهای منازل می‌انداختند. امروزه در همان مراکز خرید توزیع می‌کنند و شاید به این نتیجه رسیده‌اند که در زمان و مکانی که محتمل‌ترین موقعیت برای خرید است، این فرآیند را ایجاد بکنند. ‌

از طرفی تغییرات اجتماعی و فرهنگی فروشندگان نسبت به گذشته قابل مشاهده است. میانگین سنی آنها کاهش یافته است. آنها به این نتیجه رسیده‌اند که ظاهر آنها، رفتارشان، انضباط‌شان و حتی چیدمان وسایل داخلی در روحیه و سلیقه مشتری تاثیر می‌گذارد.از طرفی نسبت به گذشته حضور آدمک‌ها در ویترین‌ها و مغازه‌ها افزایش یافته است.‌

با وجود اینکه محقق در پایان تاکید کرده است که این تحقیق بر مبنای مشاهدات آماری از این مناطق و با آمارگیری مشاهدات انجام شد و شاید به زمان‌ها و مکان‌های دیگر قابلیت تعمیم را نداشته باشد، اما می‌توان دریافت فاکتورهای تاثیرگذار زیادی علاوه بر وطنی بودن و یا کیفیت بالا در گسترش بازار محصولات می‌تواند تاثیر داشته باشد و فراوانی این فاکتورهای متفاوت همان چیزی است که بازاریان چینی در گشایش بازارهای خارجی به آن توجه وتاکید دارند.‌

● رشد قیمت‌ها ‌

اما چه شده است که انواع پیراهن و شلوار و کاپشن چینی که روزگاری نهایتا با مبلغی کمتر از قیمت متعارف در بازار تهران دمار از روزگار تولید‌کننده ایرانی در آورده بود، امروز نام کالای خارجی را با خود یدک می‌کشد و در نتیجه قیمت آن بالاست؟

راز آن ارزانی اولیه و بازار گشایی ابتدایی و این گرانی و انحصار و تسلط اجناس زرد در بازار ایران را باید در چهره در هم شکسته تولید‌کننده ایرانی جست که در بهترین شرایط توانسته است در همان چارچوب شغل تخصصی خود یعنی پوشاک از رده تولید‌کننده به رده ویزیتور اجناس خارجی تغییر وضعیت دهد.‌بسیاری از کارشناسان معتقدند جمعیت بالا و کارگر ارزان و مواد اولیه بی‌کیفیت، دست چین را برای اعمال <دامپینگ> در کشورهای با اقتصاد ضعیف باز گذاشته است و اقتصاد قماش و پوشاک و کفش ایران نیز از ابتدا هدف دامپینگ مخرب چین قرار گرفت. ‌

<دامپینگ مخرب یا غارتگر> عبارت است از فروش موقتی کالا در خارج به قیمت کمتر از قیمت داخل یا حتی قیمت تولید شده و فروش آن به قیمت کمتر از هزینه‌های تولید، برای بیرون راندن رقبای دیگر و یا از بین بردن صنعت داخلی یک کشور و سپس بعد از بی‌رقیب شدن در بازار کالای مذکور، قیمتها جهت کسب سود حاصل از قدرت انحصاری بالا میرود. به عنوان مثال می‌شود، اقدام شرکت‌های چینی در بازار پوشاک و سایر کالاها را ذکر کرد. ‌

با وجود کم توجهی دولت به این بازی مخرب در اقتصاد ایران، چندی پیش گو لی مینگ مدیرعامل ۳۲ ساله شرکت مخابراتی ‌ ‌ZTE چین اعمال دامپینگ را در ایران تایید کرد و گفت: <دامپینگ در ایران اتفاق افتاده و این موضوعی است که در بسیاری از بازارهای رقابتی وجود دارد. این یک نوع از تجارت‌های متداول در تمامی صنایع دنیا است که مخابرات هم شاخه‌ای از این بازار است. البته این موضوع از دیدگاه دولت و شرکت‌های مصرف‌کننده ایرانی مطلوب است چرا که بهترین اجناس را با استانداردهای جهانی و با کمترین قیمت تهیه می‌کنند!‌

اما روزگار نرخ‌های ارزان برای کالاهای چینی هم گذشته و اکنون بیشترکالاهای بی‌کیفیت در بازار کفش و پوشاک، سرسام آور است و جالب این که دیگر نام این کالاها نیز همچون سایر کالاهای غیر وطنی شده است <خارجی> و جنس خارجی یعنی گران.‌

● کابوس بازار ‌

درحالیکه تا چند دهه قبل، ایران لباس پلیس انگلیس را تولید می‌کرد و ما صادرکننده پارچه به <بوس> آلمان بودیم، امروز متاسفانه وارد‌کننده قهار تولیدات چینی هستیم.‌

زمانی بود که کفش ایرانی به اروپا صادر می‌شد و در مغازه‌های کفش فروشی آنجا، حتی در ایتالیا و فرانسه هم می‌شد نمونه کفش‌های دست دوز ایرانی را مشاهده کرد.‌

پس از آن وقبل از هجوم کفش‌های ارزان قیمت چینی هم، کفش‌های صنعتی ایران هم در بازارهایی مثل افغانستان، پاکستان و کشورهای آسیای میانه خودنمایی می‌کرد، اما انگار این راهکار هم اکنون دیگر مانند گذشته نمی‌تواند رونق بخش صنعت کفش باشد.‌

شجری، رئیس اتحادیه کفش دست دوز با بیان اینکه در خصوص صادرات کیف و کفش ایرانی قصور شده است، تصریح می‌کند: در سال جاری نه تنها صادرات کیف و کفش رشد نداشت که با کاهش نیز مواجه بود. وی با بیان این مطلب که در گذشته انگلستان، استرالیا و فرانسه بازارهای صادراتی کفش ایران بوده اند، می‌گوید: در حال حاضر بسیاری از بازارهای صادراتی را از دست داده ایم، این در حالی است که هنوز قیمت کفش دست دوز ایرانی بسیار کمتر از تولیدات این کشورهاست.‌

بنابر آمار رسمی نیز سهم صادرات کفش ایران در بازار جهانی از ۳/۵ درصد در ۱۰ سال گذشته به ۹/۱ درصد رسیده است که با روند فعلی قطعا باز هم کاهش خواهد یافت.‌

صادرات کفش ایران به ۵ کشور عراق، جمهوری آذربایجان، افغانستان، ازبکستان و گرجستان بوده که بیشترین سهم مربوط به عراق با ۳۰ درصد و بیشترین افزایش صدور مربوط به افغانستان با ۵۷ درصد بوده است.‌

آمار حکایت از کاهش ۲۳ درصدی صادرات کفش در سال گذشته دارد که احتمالا در سال جاری نیز این رقم تداوم خواهد داشت.‌

کشورهای شرق آسیا به خصوص چین با برخورداری از نیروی انسانی ارزان، با تولید محصولات بی کیفیت و ارزان، بازارهای بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران را تسخیر کرده‌اند .‌

نفوذ گسترده پوشاک و کفش چینی در بازار ایران، تولید کنندگان داخلی را با بحران مواجه ساخته و در سال‌های اخیر بسیاری از آنان تا مرز ورشکستگی و نابودی پیش رفتند .‌

در بخش پیشین گزارش <بررسی اثرات واردات بی رویه پوشاک و کفش بر تولیدات داخلی >، ابعاد و اثرات این موضوع بررسی شد و اینک چشم‌انداز آینده صنعت پوشاک و کفش ارزیابی می‌شود .‌

● دامپینگ چینی ‌

این نوشتار قصد بررسی چگونگی و علل اضمحلال برخی واحدهای صنعتی کشور را ندارد ولی نگاهی به برخی از اظهار نظرها در این زمینه نشان می‌دهد <رقیب زرد> چگونه قصد دارد تا با روش دامپینگ بازار نیمه جان کفش ایران را نیز منکوب کند.‌

رئیس اتحادیه کفش دست دوز با بیان اینکه کفش‌های وارداتی چینی مهمترین معضل این صنعت در کشور است، می‌گوید: در حالی که صنعت کفش از اشتغال زا ترین حرفه‌هاست، واردات کفش‌های چینی این صنعت را فلج کرده است.‌

وی قیمت پایین تولیدات چینی را عامل اصلی اقبال مردم به این کفش‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر سالانه ۲۰۰ میلیون جفت کفش در ایران تولید می‌شود که حدود ۱۵۰ میلیون جفت آن مصرف می‌شود، این در حالی است که به دلیل قیمت بالا، مردم تمایلی به کفش دست دوز ایرانی ندارند.‌

در همین حال اتحادیه‌های تولید کنندگان کفش ایران نسبت به فروش مواد اولیه تولید کفش به چین و از سوی دیگر وارد کردن محصول نهایی از این کشور بشدت اعتراض دارند.‌

آنها مدعی‌اند که این کار موجب بیکار شدن ۷۰۰ هزار کارگر شاغل در واحدهای تولید کفش می‌شود.

یکی از تولید کنندگان نیز معتقد است، در حال حاضر ۸۰ درصد از نیاز داخلی کشور به کفش از طریق واردات تامین می‌شود.‌

او با بیان اینکه چین توانسته ۹۰ درصد بازار کفش وارداتی را به تسخیر خود در آورد، می‌گوید: بالا بودن هزینه تولید در کشور باعث شده کفش‌های تولید داخل در مقایسه با انواع چینی آن از قیمت بالاتری برخوردار باشد که این امر در کنار کاهش شدید قدرت خرید مردم موجب استقبال گسترده از کفش‌های بی کیفیت چینی شده است.‌

● اما چرا کفش‌های ایرانی این قدر گران تر از مشابه خارجی است؟

سیدحسن موسوی، دبیر جامعه مدیران صنعت کفش ایران در این خصوص می‌گوید: تقریبا تمام مواد اولیه مورد نیاز کفش از جمله چرم، چسب، منگنز، پودر ‌‌PVC و روغن ‌‌Dop افزایش قیمت داشتند.‌

میراثدار، رئیس اتحادیه صنف کفاشان نیز یادآور می‌شود: پوست و سالامبور موجود در کشور به بهایی نازل به خارج از کشور صادر و در کشورهایی مانند ایتالیا تبدیل به چرم می‌شود و سپس چرم آن با قیمت‌های گزاف یا کفش و کیف تولیدی آن وارد کشور می‌شود و عملا قیمت مواد اولیه را بالا می‌برد.‌

● مشکلات صنعت کفش ‌

پس از ضربات سنگینی که به صنعت پوشاک در کشور وارد شد، نگاهی به آمار نشان می‌دهد که چگونه نفس‌های صنعت تولید کفش نیز در کشورپس از منسوجات و پوشاک به شمارش افتاده است .‌

سهم صادرات انواع کفش به کل صادرات غیرنفتی در بهار امسال در مقایسه با بهار سال گذشته با احتساب محصولات پتروشیمی و میعانات گازی از ۴۲/۰ به ۳۲/۰ درصد کاهش یافت. این به آن معناست که از هر ۱۰ هزار دلار صادرات غیرنفتی در بهار امسال حدود ۳۲ دلار آن مربوط به صادرات انواع کفش بوده است. در حالی که رشد صادرات انواع پا پوش در سال۱۳۸۵ در مقایسه با سال ۱۳۸۴ از لحاظ وزنی با آهنگ تندتر و از لحاظ ارزشی با آهنگی کندتر به روند رو به رشد خود ادامه می‌داد ولی در سال گذشته در مقایسه با سال ۱۳۸۵ متاسفانه با چرخش منفی روبه رو شد به طوری که آهنگ روند رشد صادرات با کاهش نزولی از لحاظ ارزشی و وزنی مواجه شد. ‌

در حال حاضر واردات کفش از کشور چین به کابوس تولیدکنندگان ایرانی تبدیل شده و این امر طی سال‌های اخیر روند شتابنده ای را به خود گرفته است. این در حالی است که تولیدکنندگان چینی قادرند سالانه ۱۰ میلیارد جفت کفش معادل ۷۰ درصد مجموع تولید جهانی، تولید کنند. ‌

در سال ۲۰۰۶ در مجموع حدود ۸/۱۴ میلیارد جفت کفش در جهان تولید شد که حدود ۵/۱۳ میلیارد جفت آن در قاره آسیا تولید شد و به طور طبیعی بخش عمده ای از این تولید نیز به چین اختصاص داشت. قدرت نمایی چین در زمینه صنعت کفش موجب شده قاره آسیا به مرکز تولید این کالا در جهان تبدیل شود و هر روز سهم آن در بازارهای جهانی افزایش می‌یابد.‌

اما این گرایش قدرتمند در زمینه تسهیل یک طرفه روابط بازرگانی هنگامیکه بخش‌های تولیدی داخل همچنان در چنبره مشکلات تصمیم گیری باقی مانده است، چه توجیهی دارد ؟ این موضوعی است که وزارتخانه‌های بازرگانی و صنایع باید پاسخگوی آن باشند و این بخش نوشتار را فقط با اظهارات دو تن از دست‌اندرکاران به پایان می‌بریم.‌

فاطمه آلیا نماینده مجلس تایید می‌کند که < ما آمدیم واردات پوشاک چینی را آزاد کردیم، صنایع پوشاک داخلی ورشکست شد. درحالی که خود چین برای حمایت از صنایع داخلی خود، در مقطعی جلوی واردات را گرفت و به تقویت صنایع داخلی پرداخت. حالا ما لباس‌های چینی را ارزان در اختیار مصرف کننده می‌گذاریم، به نظر شما صنایع داخلی چه باید بکنند؟ ‌

محمد مروج حسینی رئیس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران نیز خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر محصولات نساجی قاچاق، ۹۰ درصد از حجم پارچه‌های موجود در بازار را به خود اختصاص داده‌اند که خود عاملی برای عدم رقابت پذیری صنایع نساجی محسوب می‌شوند .‌

کاظم مسعود نیا ، مدیر عامل کفش بلا‌ درباره موانع و مشکلات موجود در صنعت کفش کشور گفت: رقابت‌های غیر منطقی، نبود تشکلهای صنعتی و ترس از سرمایه گذاری‌های کلان، دلایل مهم عدم رشد این صنعت و همگام شدن آن با صنعت کفش دنیا هستند.‌

وی، بحران ورود کفش‌های چینی و کره‌ای نامرغوب با قیمت ارزان به بازارهای داخلی را یادآور شد و افزود: این موضوع صنعت کفش کشور را با بحران جدی روبرو کرده است و با تداوم واردات و رونق بیشتر این محصولات نامرغوب بیم آن می‌رود، صنعت کفش کشور به صورت نیمه فلج درآید.‌

مسعودنیا با اشاره به سیاستگذاری‌های دولت مبنی بر رشد صنایع کوچک گفت: افزایش واحدهای کوچک تولید کفش و نداشتن تخصص کافی در بعضی از این واحدها، سبب شده تا بازار کفش از محصولات بی کیفیت اشباع و بازار صادرات این محصول با رکود مواجه شود.‌

با چنین وضعیتی که واردات قانونی و قاچاق، نفس صنایع پوشاک و کفش را به شمارش‌انداخته است، وزارت بازرگانی با صدور یک دستورالعمل خواستار کاهش قیمت تولیدات واحدهای تولیدی شد، موضوعی که در این شرایط نابرابر مبارزه با کالاهای انبوه وارداتی، شرایط را برای بقای واحدهای تولیدی سخت تر می‌کند. ‌

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع نساجی و پوشاک ایران می‌گوید: برخی از موسسات بزرگ تولید پوشاک در کشور که سال‌ها است در هر شرایطی فروش خود را داشته‌اند شرایط امسال را به قدری خطرناک می‌دانند که ممکن است این تولیدکنندگان برای نقدینگی پایان سال خود با مشکل مواجه شوند. ‌

وی مدعی شد وزارت بازرگانی جنگ نابرابری را با تولیدکنندگان داخلی آغاز کرده که حاصل این جنگ خوابیدن تولید داخلی و کمک به رونق تولید در خارج از کشور است چون هر کارخانه یی که در ایران تعطیل شود یک کارخانه در خارج از کشور باز خواهد شد. ‌

اما معلوم نیست در دوره ای که اقتصاد جهان با رکود مواجه است و تحت تاثیر این بحران بسیاری از کشورها با انگیزه حمایت از تولیدات و صنایع داخلی سعی دارند میزان تعرفه‌های واردات خود را افزایش دهند و سازمان تجارت جهانی به کشورها ی عضو هشدار می‌دهد از بیم بحران سعی نکنند بازارهای خود را بر روی واردات کشورهای صادر کننده ببندند، چرا ایران که هنوز به عضویت این سازمان در نیامده است گوی واردات را از سایر از رقبا ربوده است .‌

● تجربه‌های موفق ‌

یک واحد صنعتی پوشاک درسال ۱۳۵۰ در ایران بنیان نهاده شد و با کسب تجارب نوین در صنعت طراحی و دوخت با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات و ماشین‌آلات، فعالیت‌های گسترده‌ای در طراحی، تولید، توزیع و عرضه پوشاک در پیش گرفت و اکنون با گذشت نزدیک به چهار دهه به عنوان یکی از بهترین پوشاک مردانه در سطح کشور و جهان مطرح است .‌

جوایز متعدد بین المللی کسب شده توسط این شرکت تولید پوشاک نشان می‌دهد، کیفیت برخی تولیدات ایرانی از نظر کاربرد مواد اولیه، تکنولوژی مدرن طراحی و دوخت و سایر جزئیات فنی با کیفیت تولیدات معروف‌ترین مارک‌های اروپائی برابری دارد.‌

کسب جوایزی همچون، جایزه بین‌المللی طلائی آمریکا برای کیفیت و برتری (جایزه هزاره جدید)، جایزه بین‌المللی طلائی برای پرستیژ تجاری (جایزه هزاره جدید) مادرید - اسپانیا، جایزه بین‌المللی طلائی پنج قاره برای کیفیت و برتری (جایزه هزاره جدید) ژنو- سوئیس، جایزه بین‌المللی برای کیفیت (جایزه هزاره جدید) پاریس - فرانسه ۲۰۰۲، جایزه بین‌المللی خوشنام‌ترین شرکت (جایزه هزاره جدید) پاریس- فرانسه ۲۰۰۱ و جایزه ستاره طلائی برای مدیریت شایسته و برتر- آمستردام - هلند ۲۰۰۴ تنها بخشی از عناوین ارزنده‌ای است که این شرکت توانسته است دراین سال‌های پرآشوب بخش پوشاک کسب کند.‌در همین حال در دوران پس از انقلاب اسلامی نیز شرکت تولید پوشاک دیگری در سال ۱۳۷۳ با ورود به عرصه این صنعت نشانه‌های موفقیت را بروز داد .فعالیتی که با پشتوانه حاصل از ۲۰ سال تجربه تولید پوشاک در صنعت کشور، خود را آماده حضور در عرصه رقابت در این صنعت کرد.‌

این شرکت با انتخاب ماشین آلات از کارخانه ‌‌Adler شرکتی را بنیان نهاد که امروز یکی از شرکتهای موفق در بخش پوشاک کشور محسوب می‌شود.‌

بر اساس گزارش سایت رسمی این شرکت قاچاق البسه پنبه‌ای از کشورهای ترکیه و چین مخاطراتی را گهگاه برای جایگاه این صنعت را در کشورایجاد می‌کند.‌

با وجود تمامی مشکلاتی که شرکت در راستای بهره برداری، تولید و حفظ جایگاه خود در عرصه صنعت پوشاک کشور داشته، در حال حاضر به دو کارخانه، یک دفتر مرکزی و بیش از ۱۰۰۰ نفر پرسنل به فعالیت خود ادامه می‌دهد.‌

همچنین این شرکت در حال حاضر دارای ۳۵ نمایندگی فعال در سطح کشور می‌باشد که محصولات تولیدی خود را از طریق آنان در دسترس مصرف کنندگان قرار می‌دهد.‌

● چشم‌اندازهای روشن ‌

اگر از برخی از سیاست‌های وزارت بازرگانی درگذریم و برخی انتقادات به کیفیت و دوخت پوشاک ایرانی را به عنوان یک ضعف بنیادی در سال‌های اخیر بپذیریم می‌توان گفت همت بلند صنعتکاران ایرانی با وجود ناملایمات در بخش سیاستگذاری، توانسته نام پوشاک ایرانی را در بازار ایران و جهان زنده نگاه دارند و اوضاع زیاد هم تیره و تار نیست .‌

برخی از کارشناسان بر این باورند شاید چنین خزانی برای صنایع نساجی، پوشاک و کفش در ایران که عمدتا دارای تکنولوژی قدیمی بوده‌اند و عمری ۴۰ - ۵۰ ساله و گاه بیشتر دارد، چندان هم ناخوشایند نباشد و بتوان از میان خاکستر این خرابه، ققنوس وار سر بر کشید.‌

دبیر انجمن صنایع نساجی ایران در پاسخ به این سوال که چرا محصولات خارجی در ایران بیشتر مورد اقبال قرار می‌گیرند، گفت: بخش مهمی از این قضیه فرهنگی است که به عدم کارایی تولیدات ما طی دهه‌های اخیر بازمی گردد.‌

وی با اشاره به اینکه کیفیت، قیمت و زیبایی در دنیای امروز حرف اول را می‌زند، گفت: پس از انقلاب به دلیل مشکلات، به دنبال بازسازی و نوسازی صنایع نرفتیم و تولید کالای بی‌کیفیت به مرور مصرف کنندگان را به سمت استفاده از کالای قاچاق و وارداتی کشاند.‌

دبیر انجمن صنایع نساجی ایران گفت: درحال حاضر نیم‌میلیون نفر در۸ هزار واحد نساجی کشور مشغول به کارند و هنوز ایران می‌تواند در این صنعت حرفی برای گفتن داشته باشد .‌

شاید کارخانه نساجی تجارت اصفهان که چندی پیش با حضور مسئولان کشوری در این استان مورد بهره برداری قرار گرفت پیش قراول نسلی جدید از صنایع پوشاک در کشور باشد که قرار است چشم‌انداز خوشبینانه آینده را تحقق بخشد. ‌

طرح بازسازی شرکت تجارت که از سال ۱۳۷۷ آغاز شده بود و در سال ۱۳۸۰ کار نصب ماشین آلات آن با ظرفیت تولید ۳ هزار و ۲۴۰ تن در سال انجام گرفت بالاخره در سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را در استانی آغاز کرد که صنعت پوشاک در آن قدمتی تاریخی دارد. ‌

مهندس محمود فضیلی نژاد، مدیر عامل‌این شرکت گفت: ماشین آلات این کارخانه از آخرین فناوری‌های روز دنیا بهره می‌برد و پیش بینی می‌شود کیفیت محصولات تولیدی این شرکت نیز در سطح استانداردهای بین المللی باشد.‌

دانش مارنانی، معاون وزیر صنایع نیز در مراسم بهره برداری از این کارخانه نساجی در اصفهان، با اشاره به قدمت ۱۱۵ساله این صنعت مادر در اصفهان گفت: ما امروزه شاهد شکل‌گیری نسل چهارم صنعت نساجی در اصفهان هستیم. ‌

وی به پاشنه آشیل و ضعف عمومی صنایع پوشاک کشور نیز اشاره کرد و از آمادگی وزارت صنایع و معادن برای تعامل با دانشگاه صنعتی اصفهان خبرداد تا در کنار رشته نساجی این دانشگاه، رشته‌های طراحی مد و لباس را ایجاد کند.‌

‌ معاون وزیر صنایع با اشاره به این که صنعت نساجی تنها صنعت کشور است که ۹/۹۹ درصد آن در دست بخش خصوصی است، گفت: در زمان تصدیگری دولتی مشکلاتی برای این صنعت ایجاد شد و این در حالی بود که این صنعت باید هرچه زودتر به مردم واگذار می‌شد. صنعت پوشاک و نساجی دارای مزیت‌های فراوانی در کشور است اما اکنون به دلیل گرانی این صنعت در غرب بیشترین نیاز پوشاک کشورهای غربی در آسیا تامین می‌شود. این در حالی است که ایران ظرفیت لازم برای تبدیل شدن به قطب صنعت پوشاک و نساجی را دارد. ‌

وی با اشاره به هدف گیری صادراتی صنعت جدید نساجی کشور، گفت: امروز جهان اسلام نیاز به پوشاک متناسب با فرهنگ اسلامی دارد و برنامه وزارت صنایع و معادن این است که صنایع بزرگی را در این بخش در کشور ایجاد کند تا نیاز کشورهای اسلامی را از طریق مدهای متناسب با فرهنگ اسلامی تامین کند. ‌

اگر چنین چشم‌انداز خوشبینانه ای قابل تحقق باشد می‌توان امیدوار بود با بهره برداری از کارخانجاتی مشابه این کارخانه که در سایر نقاط کشور نزدیک به بهره برداری است، تا چند سال آینده حرمان و رنج صنعت کاران پوشاک به سر آید و بار دیگر نام صنعت پوشاک ایران در منطقه و جهان زبانزد شود.‌

سیامک قادری ‌

---