زبان جرم

کشف جرم از دیدگاه «زبانشناسی حقوقی»

علم پزشکی قانونی Forensic science دامنه وسیعی از علوم را به کار می‌گیرد تا برای سؤالات مطروحه در سیستم قضایی پاسخ ارائه ‌نماید. پزشکی قانونی شاخه ای از علم است که به کشف جرایم کمک می‌کند. صحنه جنایت با ترفندهای مختلف تغییر می‌کند و وظیفه پزشک قانونی کشف جرم از طریق بازسازی صحنه و بررسی مستندات در لابراتوار است.

واژه forensic از forensis در زبان لاتین به معنی «مربوط به دادگاه» مشتق شده است. کاربرد جدید واژه forensics به معنای پزشکی قانونی تا حد بسیار زیادی به رشته‌های علمی مربوط می‌شود که به نوعی به موضوع مطروحه در دادگاه ارتباط پیدا می‌کند. به عنوان مثال در حسابداری قانونی، بررسی و تفسیر مستندات ارقامی انجام می گیرد. مردم شناسی قانونی، بازیافت و تشخیص بازمانده اسکلتی انسان را انجام می دهد و در این رشته علمی از طریق بررسی استخوان باقی مانده از مقتول به جنسیت، سن و روش مرگ وی پی می برند. تجزیه و تحلیل قانونی ویدیو، بررسی علمی، مقایسه و ارزیابی فیلم ویدیویی در موارد سرقت، جنایت و ... است. ردپای قانونی، بررسی کف پا و اثر باقی‌مانده از رد پا برای تحلیل صحنه جرم و برای تشخیص هویت مجرم است. در تجزیه و تحلیل قانونی DNA ، از طریق منحصر بودن ژن فرد به تشخیص هویت می‌پردازند.

همچنین روانشناسی قانونی، فضا شناسی قانونی، گیاه شناسی قانونی، شیمی قانونی، بیولوژی قانونی، پزشکی قانونی دیجیتال، مهندسی قانونی، زمین شناسی قانونی، اپتومتری قانونی، پزشکی قانونی هسته‌ای، سم شناسی قانونی، پزشکی قانونی سیـــالات و «زبان‌شناسی قانونی» از جمله رشته های علمی در علم پزشکی قانونی هستند. در قرن شانزدهم در اروپا پزشکان ارتش و دانشگاهیان شروع کردند به گردآوری اطلاعات پیرامون مرگ‌هایی که در اثر قتل، خودکشی و حادثه اتفاق افتاده بودند. جراحی فرانسوی که در ارتش شاغل بود درخصوص آثار مرگ در اثر خشونت بر اندام‌های داخلی بدن به تحقیق پرداخت. دو جراح ایتالیایی نیز با بررسی تغییرات ساختار جسد در اثر آسیب، پایه علم آسیب شناسی را بنا نهادند.

در اواخر سالهای ۱۷۰۰ میلادی چنین موضوعاتی بسیار به نگارش درآمدند. در سال ۱۷۷۶ یک شیمیدان سوئدی طریق استفاده از آرسنیک در اجساد را بررسی کرد و در سال ۱۸۰۶ این تحقیق توسعه یافت و دیگر شیمیدانان اثر آرسنیک بر جداره روده و تشخیص سم در بدن مقتول را بررسی و به یافته‌های مهمی دست یافتند. ارتباط بین علم پزشکی و قانون در تشخیص جرم، شناسایی مجرم و روش به قتل رساندن مقتول منجر به تغییر ساختار دادگاه‌ها و تربیت قضات برای قضاوت پرونده‌های قضایی شد. در قرن بیستم آسیب‌شناسان انگلیسی پیشگامان ایجاد رشته علمی جدیدی تحت عنوان «علم پزشکی قانونی» شدند و در سال ۱۹۰۹ اولین مرکز پزشکی قانونی در دانشگاه لوسان انگلستان بنا نهاده شد. در حال حاضر مجله Forensic Science International مجلـــــه‌ای بین‌المللی است که به مباحث حقوقی و قانونی در شاخه‌های مختلف مربوط به مراجع قانونی می‌پردازد و تاکنون شماره ۲۰۱ آن در جولای ۲۰۱۰ چاپ شده است. در این مجله یافته‌های علوم پزشکی در تعامل با قانون، به کشف جرایم کمک می‌کند.

یکی از مباحث جالب که اخیراً به شاخه‌ای تخصصی در دانشگاه‌ها تبدیل شده و در مباحث قضایی کاربرد دارد، «زبان‌شناسی قانونی» است. بررسی علمی زبان به صورت‌های گفتاری، شنیداری و نوشتاری که در دادگاه‌ها به عنوان اختلاف قانونی مطرح می‌شوند از قبیل جعل سند، جعل امضا، صدور مدارک جعلی، کلاهبرداری‌هایی که در اثر دروغ گفتن به افراد انجام گرفته، شهادت دروغ و مواردی مشابه آنها توسط متخصصان در این شاخه علمی ارزیابی و مورد تحقیق قرار می‌گیرند.

دروغ‌سنج‌ها‌ دستگاه‌هایی هستند که همسو با یافته‌های علم زبان‌شناسی قانونی توسعه یافته و برای کشف جرایم کاربرد فراوانی دارند. این دستگاه‌ها معمولاً تغییرات در سرعت تنفس، ضربان نبض، فشار خون و تعریق بدن و در برخی از انواع این دستگاه‌ها، حرکات دست و پاها را نیز ثبت می کنند. «پلی‌گراف» یکی از انواع دروغ‌سنج‌هایی است که توسط آن امواج کوتاه مغناطیسی به وسیله سیم به روی شکم و سینه فرد ارسال می شود و عکس العمل قلب و تغییرات تنفسی و تغییرات پوست که بر اثر تحریکات الکتریکی به وجود آمده اندازه‌گیری می‌شود. دستگاه دیگر «پنوموگراف» است که برای استفاده از آن، یک لوله لاستیکی به دور قفسه سینه فرد بسته می شود و از طرف دیگر این لوله به دستگاه وصل می گردد. هنگام صحبت کردن فرد مورد آزمایش، تغییرات تنفسی او سبب ارتعاش در لوله شده و به دستگاه منتقل می شود. ارتعاشات به صورت نمودارهای خطی بر روی صفحه دستگاه ثبت می‌شوند و این نمودارها با نمودارهای فرد در حالت‌های غیر اضطراب مقایسه می‌شوند. البته این مقایسه توسط متخصصان آموزش دیده انجام می‌گیرد. «کاردیو اسفیموگراف» دستگاه دروغ سنج دیگری است که ضربان قلب و فشار خون را اندازه‌گیری می‌کند و مثل دستگاه قلب، نمودارهای خطی را بر روی صفحه ثبت می‌کند که این نمودارها دارای معانی خاصی هستند.

گالوانوگراف نیز دستگاهی است که مقاومت پوست را در برابر جریان‌های الکتریکی نشان می‌دهد. در هر سانتیمتر مربع از پوست بدن حدود ۲ تا ۳ میلیون سلول جهت ساخت رطوبت لازمه پوست وجود دارد . همچنین رطوبت سطح بدن به شرایط خاصی بستگی دار. اضطراب، استرس، دروغ گفتن و . . . از عواملی هستند که باعث این تغییر حالت در بدن می‌شوند. وقتی که انسان تحت فشار روحی یا عصبانیت قرار می‌گیرد و یا هیجان زده می‌شود غدد زیر پوستی از خود رطوبت ترشح می‌کنند و این امر باعث رطوبت سطح پوست می‌شود و از آنجا که رطوبت، مقدار مقاومت الکتریکی بدن را کم می‌کند، از لحاظ حرکت الکترون‌ها، می‌توان از این تغییر مقاومت استفاده نمود و آن را توسط تغییرات در آلارم یک دستگاه الکترونیکی نشان داد. این امر اساس کار دروغ‌سنج‌ها به‌ شمار می‌رود و بسته به استفاده از مدارات مختلف، می‌توان دقت‌های مختلفی به دست آورد.

پژوهشگران در تلاش برای ساخت دستگاه‌های دروغ‌سنج پیشرفته و قابل‌استفاده به صورت عمومی هستند تا بتوانند به صداقت افراد پی برند. این دستگاه‌ها که به کمک فناوری نانو در مقیاس بسیار کوچک ساخته می‌شوند، با ارزیابی شرایط جسمی و روحی و لحن بیان فرد، امکان کشف واقعیت را فراهم می‌آورند. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های تلفن همراه، نرم افزارهای دروغ سنج را به کاربران خود ارائه می نمایند و ادعا می کنند که با نصب این نرم افزارها در گوشی خود، با دریافت صدا و آنالیز کردن آن، دستگاه قادر به تشخیص دروغ یا راست بودن صحبت ها می‌باشد.