کاروانسراها سفری به ژرفای تاریخ ایران

نام کاروانسرا ترکیی است از دو واژه کاروان (کاربان)‌ به معنی گروهی مسافر و سرای به معنی خانه و مکان و هر دو واژه برگرفته از زبان پهلوی است.
استان آذربایجان شرقی نیز به دلیل قرار …

نام کاروانسرا ترکیی است از دو واژه کاروان (کاربان)‌ به معنی گروهی مسافر و سرای به معنی خانه و مکان و هر دو واژه برگرفته از زبان پهلوی است.

استان آذربایجان شرقی نیز به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و رونق بازار و تجارت، در امر ساخت اقامتگاه‌های بین راهی پیشقدم بوده است. از جمله کاروانسراهای معروف استان می‌توان به کاروانسرای گویجه بئل اهر، تیکمه داش تبریز میانه، پیام مرند، گویدرق میانه خورانک مراغه آرپادره سی اهر شاه‌عباسی کلیبر جمال‌آباد خواجه نظر و ... اشاره کرد. اما در این میان کاروانسرای پیام مرند با کاربردی جدید در جهت احیا و دوباره‌سازی آن در حال تبدیل به یک اقامتگاه بین راهی است که می‌‌تواند به عنوان یکی از آثار درخور توجه محور گردشگری شمال استان محسوب شود.

کاروانسرای پیام مرند

پیام یکی از روستاهای شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی بوده و در کنار جاده مرند و تبریز واقع شده است. کاروانسرای پیام زمستان‌های سرد و برفگیری دارد که پیست اسکی آن در زمستان‌ها مشتاقان ورزش اسکی را به سوی خود می‌کشد.

نام قدیمی آن یام است. یام در زبان مغولی به اسب چاپار می‌گویند. نام یام توسط فرهنگستان ایران به پیام تبدیل شده است.

کاروانسرای پیام در دوره مغول و صفویه از مهم‌ترین استراحتگاه‌های بین راهی به شمار می‌آمده است. بنای قدیمی این کاروانسرا که در فاصله ۵۴ کیلومتری تبریز به مرند قرار گرفته است. اکنون به عنوان یکی از ۹۹۹ کاروانسرای موسوم به شاه‌عباسی، امکان بازدید برای عموم را داراست.

کاروانسرای پیام به علت اهمیت مکانی و تردد و مبادلات وسیع کالا در قرون گذشته برخلاف کاروانسراهای کوهستانی دارای حیاط مرکزی وسیع و از نوع کاروانسراهای چهارایوانی بوده است. این کاروانسرا دارای سردر رفیع، گنبدخانه، حیاط مرکزی به شکل هشتی می‌باشد که ورودی‌های اصلی به سالن‌های عقبی (شترخان اصطبل)‌ از پخ هشتی بوده است.

در سال ۱۳۷۸ با توجه به اهمیت محور شمال به جنوب کشور و آماده‌سازی ایستگاه‌هایی برای اقامت و استراحت ایرانگردان بنای کاروانسرای پیام به صورت کالبد اولیه ولی با تامین تمامی امکانات رفاهی جدید با طرح معماری سنتی به همت سازمان میراث فرهنگی کشور با استفاده از اعتبارات تبصره ۳۶ قانون بودجه بازسازی شد و هم‌اکنون در شرف واگذاری به سرمایه‌گذار بخش خصوصی برای استفاده مسافرخانه یا اقامتگاه بین راهی است و در آینده نزدیک می‌تواند به عنوان یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری مورد استفاده مسافران قرار گیرد.

سعیده دلال علیپور