گرما، سرما و تنوع زیستی

پس از بزرگ‌ترین انقراض حیات روی زمین ـ یعنی حدود ۲۵۲ میلیون سال پیش ـ آب و هوای زمین رو به سردی گذاشت سپس با عبور از یک دوره‌ شدید گرمایی، باز هم زمهریری زمین را در بر گرفت که پای …

پس از بزرگ‌ترین انقراض حیات روی زمین ـ یعنی حدود ۲۵۲ میلیون سال پیش ـ آب و هوای زمین رو به سردی گذاشت سپس با عبور از یک دوره‌ شدید گرمایی، باز هم زمهریری زمین را در بر گرفت که پای توده‌های یخ چند ساله را تا نزدیکی مرکز ایران کشاند، اما سرمای شدید برای زمین فوایدی هم داشته است.

شاید حداقل نوع بشر باید ممنون این زمهریر حیات‌برانداز باشد، چرا که تنوع جانوران دریایی که احتمالا یکی از آنها جد بزرگ ماست، مرهون همان سرما است!

در ابتدا آب و هوای سطح زمین خیلی گرم‌تر از امروز بود و سطح دی‌اکسیدکربن جو زمین نیز خیلی بالا بود. این امر موجب پیدایش گونه‌های تازه بی‌دوامی می‌شد. به گونه‌ای که این دوره گرمایش در بلندمدت اثر مخربی روی تنوع‌زیستی گذاشت و موجب انقراض گونه‌ها شد.

تاکنون تصور بر این بود که پس از انقراض بزرگ ـ در پایان دوره زمین‌شناختی پرمین در حدود ۲۵۲ میلیون سال پیش ـ مدت زمان خیلی درازی به طول انجامیده تا تمام گیاهان و جانوران از نو خود را بازسازی کنند و حیات دوباره زمین را در بر گیرد. بنا بر اجماع علمی صورت گرفته اخیر، تجمعات اکولوژیکی پیچیده در دوره تریاسه میانه یعنی حدود ۲۴۷ میلیون سال قبل شروع به بازپدیداری کردند!

پژوهشگران سوئیسی به سرپرستی هوگو بوشر از دانشگاه زوریخ در مطالعه اخیر خود نشان دادند جمعیت گروه‌های جانوران آبزی از قبیل آمونوئیدها ـ نرم‌تنی با صدف پیچیده ـ کونودونت‌ها و میکروفسیل‌ها، تنها سه یا چهار میلیون سال پس از این انقراض ـ یعنی در طول دوره تریاسه پیشین ـ به اوج رسیدند.

پژوهشگران، منحنی‌های دما را با جزئیات کاملی در مجله نیچر ژئوساینس ترسیم کرده و نشان داده‌اند آب و هوا و سطح دی‌اکسیدکربن در جو در طول ابتدای تریاسه بشدت نوسان کرده و این‌ تناوب فازهای آب و هوایی بسیار گرم و بسیار سرد اثرات زیادی روی تنوع زیستی دریا و گیاهان خشکی گذاشته است.

بوشر و همکارانش برای بازسازی آب و هوای آن دوران، ترکیبات ایزوتوپ‌های اکسیژن در کونودونت‌ها ـ باقیمانده طنابدارانی که زمانی در دریا زندگی می‌کردند ـ را تجزیه‌ و تحلیل کردند.

آنها با دنبال‌کردن سرنخ‌ها مشخص کردند کاهش در تنوع زیستی در دوره‌های گرم با تغییرات شدید ترکیب ایزوتوپ‌های کربن در جو زمین مرتبط بوده است.

فاکتور کربن در جو هم به نوبه خود مستقیما به گاز دی‌اکسیدکربن متصاعد شده از انفجارهای آتشفشان در منطقه وسیع آذرین در سیبری ـ منطقه‌ای با انباشت بسیار بالایی از صخره‌های آذرین در پوسته زمین ـ وابسته است.

terradaily

مترجم: نیلوفر فشنگ‌ساز