غار علیصدر

غار علیصدر یکی از بی‌نظیرترین و خوش منظره‌ترین غارهای طبیعی قابل قایقرانی جهان است که در روستای علیصدر از توابع بخش گل تپه شهرستان کبودرآهنگ و ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان …

غار علیصدر یکی از بی‌نظیرترین و خوش منظره‌ترین غارهای طبیعی قابل قایقرانی جهان است که در روستای علیصدر از توابع بخش گل تپه شهرستان کبودرآهنگ و ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان در ایران؛ به طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۱۸ دقیقه و عرض ۳۵ درجه و ۱۸ دقیقه و ارتفاع ۱۹۰۰ متر از سطح دریا واقع شده است. این غار در کوه نه چندان مرتفع ساری‌قیه (صخره زرد) ایجاد شده که در قسمت جنوب روستای علیصدر و چسبیده به آن قرار گرفته است. در این کوه دو غار دیگر به نام‌های سراب و سوباشی وجود دارد که به ترتیب ۷ و ۱۱ کیلومتر با غارعلیصدر فاصله دارند و چنانکه در منابع جغرافیایی آمده آب غار علیصدر از غار سراب سرچشمه می‌گیرد.

تاریخچه:

گفته می‌شود که نام اصلی این غار «علی سرد» یا «علی سد» بوده که به تدریج اصطلاحا به علیصدر معروف شده است. در فرهنگ جغرافیایی ایران و لغتنامه دهخدا، به نام « علی سرد» آمده ولی هر دو این منابع نام اصلی آن را « علی سد» ذکر کرده‌اند. آنچه مسلم است تا این تاریخ در هیچ نوع مدرک تاریخی نامی به عنوان علیصدر ذکر نشده با این وجود خود اهالی نیز آن را علیصدر می‌گویند. دیرینگی سنگ‌های تشکیل دهنده این کوه در حدود دوران دوم زمین شناسی یعنی دوره ژوراسیک ( ۱۹۰ تا ۱۳۶ میلیون سال قبل) برآورد می‌شود . مردم روستای علیصدر و روستاهای اطراف از قدیم این غار را می‌شناختند و از آب آن نیز بهره می‌بردند (مجرایی که از محوطه ورودی تا محل آب حفر شده، این مسئله را تایید می‌کند)؛ ولی شناسایی مفصل و معرفی آن به حدود ۱۵ سال پیش از انقلاب برمی‌گردد که بنابر نظری اولین بار توسط افسری به نام « سرهنگ یحیایی » که فرمانده پادگان همدان بود و بنابر نظر دیگر توسط گروه کوهنوردی همدان انجام پذیرفت و توسعه آن با تعریض دهنه ورودی آغاز شد و به تدریج به صورت فعلی در آمد.

مشخصات:

در بدو ورود شاهد رسوبات کربنات کلسیم در سقف و دیواره‌های محدوده وسیعی از غار هستیم، این رسوبات گویای این هستند که در گذشته در این محدوده نیز آب وجود داشته است. ارتفاع فعلی آب درون غار در حدود ۵۰ متر پایین‌تر از این محدوده است. ارتفاع آب غار در قسمتهای مختلف آن از صفر تا ۱۴ متر در نوسان است. تمامی کانال های غار هنوز کشف نشده اما در برخی از کانال‌های غار ۱۰ الی۱۱ کیلومتر پیشروی شده است؛ به طور رسمی تا سال ۲۰۰۵ میلادی ۲۱۰۰ متر از طول غار شناسایی شده که ارتفاعی بین ۱ تا ۳۵ متر، عرض ۲ تا ۱۵ متر و عمق ۱ تا ۱۷ متر دارد. برای بازدید از غار پس از طی مسیر قابل قایقرانی، مسیر نسبتا طولانی در خشکی طی می‌شود و پس از آن دوباره گردش با قایق ادامه می‌یابد. از ۱۴ کیلومتر مسیر کشف شده، ۴ کیلومتر از گذرگاه‌ها که با نورافکن نورپردازی شده اند مورد بازدید قرار می گیرند. محوطه اصلی غار از تعداد زیادی تالار بزرگ و کوچک و پیچ در پیچ تشکیل شده است که به وسیله دهلیزها و دالان‌های مشبک با یکدیگر مرتبط می‌شوند و برخی از آنها وسعتی بیش از چند صد متر مربع دارند. سقف غار (که در برخی قسمت‌ها تا ۱۰ متر از سطح آب ارتفاع دارد) پوشیده از رسوبات کربنات کلسیم خالص و مخلوط با عناصر شیمیایی دیگر است. این رسوبات به صورت‌های مختلف چکنده‌هایی (استالاگتیت‌هایی) با فرم‌های جذاب ایجاد کرده‌اند و در کف غار و در جاهایی که آب وجود ندارد نیز چکیده‌ها منظره زیبایی بوجود آورده‌اند. منشا آب غار چشمه‌های زیر زمینی وعلاوه بر آن، ریزش‌های جوی است که به صورت قطرات آب از دیواره‌ها و سقف غار به درون آب می‌ریزد. در کل این غار عظیم از طریق فرسایش و ایجاد حفره‌های ریز در توده سنگ‌های آهکی و به هم پیوستن تدریجی این حفره‌ها در طی سالیان طولانی ایجاد شده است. براساس رده بندی حرارتی Jadin، Astrue آب غار جزو آب‌های سرد (حدودا ۱۲ درجه) محسوب می‌شود. همچنین فاقد بو و مزه خاص است، رنگ آن آبی کم رنگ و بسیار زلال است به طوری که حتی در نقاطی با عمق ۵ متر بستر آن در نور معمولی و با چشم غیر مسلح به خوبی قابل رویت است. بر پایه آزمایش‌های آب جزو آب‌های بی کربناته کلسیک سبک دارای pH اسیدیسیته نزدیک به خنثی می‌باشد همچنین به دلیل وجود املاح آهکی غیر قابل شرب و از لحاظ میکروبی نیز آلوده و در نتیجه فاقد هر نوع حیات جانوری می‌باشد. هوای داخل غار سبک، تمیز، عاری از گرد و غبار و کاملا ساکن است به طوری که چنانچه شمعی در آن روشن کنند هیچ گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی‌شود. با پخش خبر شناسایی این پدیده کم نظیر، علاقمند شدن پژوهندگان و طبیعت‌دوستان و آغاز بازدید عمومی در سال ۱۳۵۴، غار علیصدر تبدیل به یکی از پر جاذبه ترین مکان‌های گردشگری استان همدان و ایران شده و نمونه ای مشابه غار مولیس فرانسه و شوالیه و بوکان استرالیا به شمار می‌آید؛ هم اکنون با توجه به استفاده از روشنایی برق و قایق‌های پایی چهار نفره و سهولت بازدید از نقاط مختلف غار و همچنین ایجاد تسهیلات رفاهی جانبی؛ سالانه حدود ۸۰۰ هزار نفر از ایران و اقصی نقاط جهان از این غار بازدید می‌کنند.