زندگی در عیش, مردن در خوشی

یادداشتی درباره پخش تلویزیونی بازی های جام ملت های اروپا

پخش مستقیم رقابت های ورزشی در شبکه های تلویزیونی درست مثل دیگر شاخه های سرگرمی از قاعده خاصی پیروی می کند: جذب مخاطب و البته از دست ندادن او. این قاعده کلی برآیند اصل رقابت در بین شبکه های مختلف است که خب، وقتی مثل کشور خودمان رقابتی در کار نیست این قاعده کلی هم می تواند رعایت نشود. هرچند که این عدم رقابت بعضی وقتها به نفع مخاطب نیز تمام می شود. به عنوان مثال برای تماشای مستقیم رقابتهای اروپایی از طریق شبکه های خارجی باید مبلغی را جهت خرید امتیاز آن پرداخت کرد(شبکه های کابلی) ولی در ایران شبکه سه بازی های سه لیگ معتبر اروپایی را مجانی برای بینندگانش پخش می کند.پس از ظهور نسل جدید مجریان و تهیه کنندگان ورزشی در تلویزیون ایران چند سالی است که سر و شکل پخش تورنمنت های فوتبالی تغییرات اساسی کرده است و شبکه سه توانسته با الگوبرداری از نمونه های مشابه خارجی محصول بهتری را تحویل مخاطبان خود دهد. اما بهانه این یادداشت پخش رقابتهای «یورو»۲۰۰۸ است که چند روزی است آغاز شده و ظاهرا تغییرات زیادی نسبت به نمونه های مشابه خود داشته است.

● اجرا

«رضا جاودانی» چند سال است وارد تیم مجریان ورزشی شبکه سه شده و ظاهرا از نظر برنامه سازان فاکتورهای لازم برای اجرای برنامه های مختلف را دارد. به همین دلیل است که وی همزمان برنامه «دایره طلایی» را درمورد کشتی و حواشی آن(چیزی شبیه برنامه نود در حوزه کشتی)، مسابقه «مردان آهنین» را در ایام عید و با شرکت ورزشکاران زیبایی اندام(که بیشتر صبغه نمایشی دارد تا ورزشی) و تورنمنت های فوتبال در سراسر جهان را اجرا می کند. شاید همین وسعت طیف اجراهای جاودانی و نامربوط بودنشان به هم است که باعث شده آن قدرت و تسلط لازم برای مدیریت چند کارشناس در حیطه های گوناگون در او دیده نشود. اگر نگاه خودمان را به همین رقابتهای یورو متمرکز نماییم می رسیم به نقطه عطف این برنامه ها که مربوط می شود به شب مسابقه ایتالیاهلند. به نظر می رسد یا باید جاودانی نوع نگاهش به فوتبال را تخصصی تر کند و یا اینکه در حوالی برنامه های عوامانه ای چون مردان آهنین حرکت کند، چون اجرای امسال او تا به اینجای کار واقعا غیرقابل تحمل بوده است.

‌● گزارشگری

ازبین گزارشگران ثابت شبکه سه بدون شک عادل فردوسی پور و مزدک میرزایی در سطح متفاوتی قرار دارند. تسلط این دو مجری بر اخبار، حواشی و اطلاعات روز فوتبال جهان و البته مهارت و آشنایی آنها با زیروبمهای عرصه نقد و پروپاگاندا مهمترین وجه تمایز این دو با همکارانشان است. پس از این دو پیمان یوسفی، علیرضا علیفر، جواد خیابانی و این اواخر دو گزارشگر جوان یعنی بالاپور و سیانکی(متاسفانه اسم کوچک این دو نفر را نمی دانم) قرار دارند که به جز خیابانی( با آن اضافه گویی های غیرقابل تحملش) همگی در یک سطح قرار دارند. اما آنچه فردوسی پور را با فاصله زیاد از همه این گزارشگران محبوب کرده است اعتدال او در همه زمینه هاست. مشخص است که فردوسی پور نیز تمایلات شخصی خودش را چه در فوتبال ایران(پرسپولیس) و چه در فوتبال جهان( لیورپول و تیم ملی انگلستان) دارد ولی خودداری و تسلط بر احساسات برگ برنده اش در قیاس با میرزایی است که تمایلات شخصیش را در گزارش مسابقات به گل درشت ترین شکل ممکن فریاد می زند. میرزایی باید احساساتش را بیشتر کنترل کند و به جای ایجاد حساسیت با داد و فریادهای اغراق شده کمی از حس واقعیش خرج کند. این طوری مسلما می تواند به مرزهای فردوسی پور نزدیک شود.

● کارشناسی

فرم ثابت و متداول چنین برنامه هایی دعوت از یک کارشناس فنی و یک کارشناس داوری است ولی آنچه امسال اتفاق افتاد حضور کارشناسان مختلف فنی در برنامه بود. اینکه برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صحبت درباره یک بازی(تازه در خوش بینانه ترین حالت) دو و یا حتی سه نفر کارشناس دعوت شوند و بخواهند درباره مسائل فنی یک مسابقه حرف بزنند خود به خود از ارزش صحبتهای تک تک آنها می کاهد. مطلب بعدی درباره ملاک دعوت از کارشناسان است که شاید به خاطر درگیری حمیدرضا صدر و مجید جلالی در برنامه کارشناسی بازی ایتالیاهلند، امسال نمود بیشتری داشته است.

نکته مهم راجع به آن برنامه نوع برخورد صدر با ماجرا بود که بسیار غیرحرفه ای انجام گرفت. مجید جلالی در بین کسانی که به عنوان کارشناس در برنامه های تلویزیونی حضور می یافتند اولین کسی بود که نوع نگاه جدیدی را ارائه کرد و این روش آنالیز کامپیوتری بازیها که حالا اینقدر متداول شده است را وی به تلویزیون ایران آورد. لازم است بدانید که برنامه جلالی برای بازیهای امسال رفتن به یکی از روستاهای یزد و تمرکز بر تماشای مسابقات بدون هیاهو و حاشیه بود(مصاحبه با ایران ورزشی)که ظاهرا با اصرار مدیران شبکه سه قبول می کند تا در ویژه برنامه یورو۲۰۰۸ شرکت کند.

بعد از اتفاقی که بین جلالی و صدر افتاد و رفاقت جاودانی با صدر باعث جانبداری مجری از یک طرف دعوا گردید ظاهرا جلالی دیگر قصد شرکت در این برنامه را ندارد که به نظر می رسد حق هم دارد. شاید همین قضیه بود که باعث شد برای اولین بار اجرای برنامه را کسی به جز جاودانی برعهده بگیرد.نوع طراحی صحنه ویژه برنامه یورو۲۰۰۸ نسبت به نمونه های قبلی پیشرفت خوبی داشته است و همین که دیگر خبری از آن پوسترهای عریض و طویل پشت سر مجری نیست تغییر مثبتی به شمار می آید. ولی کافی است به ویژه برنامه پخش رقابتها از شبکه » ZDF« یا «العربیه» و نوع صحنه آرایی و طراحی دکور آنها نگاهی بیندازیم تا تفاوتها روشن شود.به هر حال برگزاری تورنمنت های مختلف فوتبال در این روزگار کمبود سرگرمی های واقعی بهترین فرصت برای پرکردن اوقات قشرهای متنوعی است که هریک از منظری و با مطالبات خاصی مسابقات را تماشا می کنند.

امیرحسین جلالی