اسلحه ای بالدار

همزمان با یکصدمین سالروز پرواز ۱۲ ثانیه ای برادران رایت, مراسمی با حضور بوش و مقامات آمریکا در سیتی هاوک, جایی که اولین هواپیمای ساخت بشر به پرواز درآمد, برگزار گردید نویسنده معتقد است این اختراع, از آغاز با اهداف نظامی و نه گردشگری, توسعه و تکمیل گردید عملکرد این وسیله در جنگ های اول و دوم جهانی به ویژه در بمباران اتمی شهر ژاپن, به همراه کشتار صدها هزار انسان بی گناه در جنگ های دیگر, هواپیما را به عنوان سمبل قدرت و نفوذ رهبران کشورهای ثروتمند درآورده است هرچند نباید از آثار زیست محیطی آن نیز غافل شویم باید بشریت در سالروز این اختراع, به یاد قربانیان بی شمار آن, ۱۲ ثانیه سکوت نماید

همزمان با یکصدمین سالروز پرواز ۱۲ ثانیه‌ای برادران رایت، مراسمی با حضور بوش و مقامات آمریکا در سیتی‌هاوک، جایی که اولین هواپیمای ساخت بشر به پرواز درآمد، برگزار گردید. نویسنده معتقد است این اختراع، از آغاز با اهداف نظامی و نه گردشگری، توسعه و تکمیل گردید. عملکرد این وسیله در جنگ‌های اول و دوم جهانی به ویژه در بمباران اتمی شهر ژاپن، به همراه کشتار صدها هزار انسان بی‌گناه در جنگ‌های دیگر، هواپیما را به عنوان سمبل قدرت و نفوذ رهبران کشورهای ثروتمند درآورده است. هرچند نباید از آثار زیست‌محیطی آن نیز غافل شویم. باید بشریت در سالروز این اختراع، به یاد قربانیان بی‌شمار آن، ۱۲ ثانیه سکوت نماید.

● معرفی:

من معتقدم که در آستانه یکصدمین سالروز پرواز انسان، برپایی بزرگداشت این روز در منطقه «سیتی‌هاوک» ایالت کالیفرنیای شمالی، کاری نادرست است. پنج ماه پیش از روزی که برادران رایت، ماشین پرنده خود را به مدت ۱۲ ثانیه بر فراز تپه‌های ماسه‌ای منطقه «اوتر بانکز» به پرواز درآوردند، ریچارد پیرس نیوزیلندی مسافتی بیش از یک کیلومتر را با ماشین عجیب و غریبش طی کرده بود، دستگاهی که بدون بال و یا بالک‌های متحرک، توانسته بود که در میانه پروازش، تغییر جهت نیز دهد.

اما تاریخ به آنانی تعلق دارد که اقداماتشان را به ثبت برسانند. به همین دلیل، سالروز پرواز اورویل و ویلبر رایت، آغاز رسمی عصر هوانوردی بشریت شمرده می‌شود؛ اما در سیتی‌هاوک، جورج بوش در حالی به ستایش این صنعت می‌پردازد که عده‌ای از ثروتمندان تلاش می‌کنند که در این روز، پرنده‌ای را شبیه به اختراع برادران رایت به پرواز درآورند. بله، آنها می‌توانند برای بزرگداشت این روز به هر اقدامی دست بزنند. اما من معتقدم که ۱۷ دسامبر سال جاری، مصادف با یکصدمین سال اختراع اثربخش‌ترین ماشین قتل‌عام و کشتار جهان ماست.

البته هواپیما اولین اسلحه کشتار جمعی نبوده است. قدرت‌های اروپایی از مدت‌ها پیش در حملات و کشورگشایی‌های خود در مستعمراتشان، از بمباران‌های مناطق ساحلی توسط ناوهای جنگی، توپ‌های دوربرد و اسلحه‌های مختلف پیشرفته بهره می‌بردند. ویژگی‌های بالقوه این اسلحه در بمباران‌های هوایی، حتی پیش از برخاستن اولین نمونه آن از زمین، مورد توجه جهانیان قرار گرفته بود. در سال ۱۸۸۶ میلادی، ژول ورن در داستان‌های علمی – تخیلی خود، از هواپیما به عنوان یک نیروی پلیس قابل به کارگیری در سراسر جهان نام برده بود که می‌تواند با بمباران نژادهای وحشی بشریت، صلح و تمدن را برای دنیا به ارمغان آورد. در سال ۱۹۸۹ میلادی هم ساموئل اودل از انگلیسی‌ها خواسته بود که برای حمله به اروپای شرقی و آسیا از یک وسیله بمباران کننده پرنده بهره گیرند. در همان سال، استانلی واترلو نویسنده سرشناس اروپایی نیز در آثارش، خواهان بمباران هوایی نژادهای حقیر انسانی و نابودی آنها شده بود.

البته برادران رایت هم هیچ‌یک از این آرزوها را از نظر دور نداشته بودند. ویلبر رایت در سال ۱۹۰۵ میلادی در پاسخ به این سؤال که هدف از ساخت این ماشین چیست، به یک پاسخ کوتاه اکتفا کرده بود: «جنگ».

برادران رایت بلافاصله پس از اطمینان از عملکرد مورد انتظار ماشین پرواز خود، ضمن رایزنی با مقامات عالی‌رتبه نظامی چند کشور، تلاش نمودند که امتیاز تجاری محصول خود را به بالاترین قیمت به فروش برسانند. سرانجام دولت ایالات متحده با پرداخت ۰۰۰/۳۰ دلار، آزمایش‌های مربوط به مسلح کردن هواپیماها به بمب‌های منفجره را در سال ۱۹۱۰ میلادی آغاز کرد. بدین ترتیب، از سال‌های آغازین پرواز بشر، آزمایش‌های این وسیله نه در جهت گردشگری، که به عنوان وسیله‌ای جهت تخریب و نابودی، طراحی، آزمون، توسعه و فروخته گردید. در نوامبر سال ۱۹۱۱ میلادی و هشت سال پس از اولین پرواز،‌ ارتش ایتالیا برای بمباران منطقه‌ای در حوالی طرابلس از بمباران هوایی بهره برد. از آن زمان تاکنون، از هواپیما به عنوان وسیله‌ای جهت متمدن نمودن انسان‌های غیرمطیع و ناهماهنگ با سیاست‌های ابرقدرت‌ها، بهره برده می‌شود.

در سال‌های جنگ جهانی دوم نیز ما شاهد استفاده گسترده از هواپیما جهت نابودی امکانات دشمن، کارخانجات و شهرهای مختلف بودیم. البته آمریکایی‌ها به خوبی از کاری که در ژاپن انجام دادند، آگاهند. سرلشکر کورتیس لیمای که مرگ یکصد هزار ژاپنی ساکن در شهر توکیو را رقم زد، به سربازانش چنین گفته بود: «ما می‌دانیم که باید هزاران زن و کودک را قتل‌عام کنیم تا این شهر نابود گردد. ولی ما مجبور به چنین کاری هستیم.» البته ژاپنی‌ها آمادگی خود را برای انعقاد قرارداد صلح اعلام نموده بودند، اما نیروهای متحدین با خودداری از مذاکره، به بمباران اتمی دو شهر هیروشیما و ناکازاکی دست زدند. بعدها نیز لیمای به ریاست ستاد مشترک نیروی هوایی ایالات متحده منصوب گردید. او کسی است که در سال ۱۹۶۴ میلادی قول داده بود، با بمباران گسترده ویتنام، مردم این کشور را دیگر بار روانه عصر دیرینه سنگی نماید.

من مطمئنم که در این روز، کسی از این حقایق حرفی به میان نمی‌آورد. البته همواره سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در جهت غیرنظامی نمودن این فن آوری نظامی انجام شده است و به ما گفته می‌شود که در سایه کاربرد این وسیله، جهان ما کوچک‌تر گردیده است، مردم به هم نزدیک‌تر شده‌اند و دوستی و تفاهم جهانیان نیز دوچندان شده است؛ اما به یک نکته باید توجه کرد: مردم کشورهای قدرتمند در حال نابودی کشورهایی هستند که به دیدار آنها می‌روند. امروزه پروازهای تجاری نیز نظیر پروازهای نظامی به وسیله‌ای جهت گسترش سلطه تبدیل شده‌اند. رهبران دنیا با پرواز از یک کشور به کشوری دیگر، بر دامنه نفوذ خود می‌افزایند. این هواپیماهای غول‌پیکر برای تحقق خواسته‌های چند رهبر، در حال نابودی زمین هستند. پس باید پذیرفت که دارندگان هواپیما، جهان امروز را در کنترل خویش درآورده‌اند.

مردی که در ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی به شهرهای نیویورک و واشنگتن حمله کرد، تنها یک سمبل قدرت را جابه‌جا نموده بود. هواپیما به گونه‌ای دقیق‌تر از هر فن آوری دیگری، نشان‌دهنده یک سلطه جهانی است. در گذشته، ما چشمان خود به سوی مردان اسب‌سوار می‌دوختیم، اما امروز، ما چشم به آسمان‌ها دوخته‌ایم.

آن هواپیماربایان، یک محصول غیرنظامی از فن آوری‌های نظامی را دیگربار به یک فن آوری نظامی تبدیل نمودند. حتی هنگامی که ما از هواپیماها برای یک کاربری تجاری بهره می‌گیریم، خطوط هواپیمایی به عنوان یک سلاح کشتار جمعی باقی می‌مانند. هفته گذشته، سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام نمود که برای اساس محاسبات این سازمان، تغییر آب و هوای کره زمین همه ساله باعث مرگ ۰۰۰/۱۵۰ انسان می‌گردد. البته این آمار بدون در نظر گرفتن تلفات ناشی از خشک سالی و قحطی، آفات و بیماری‌های گیاهی و جنگ‌های رخ داده بر سر دستیابی به منابع طبیعی می‌باشد که همگی این اتفاقات به دلیل گرمایش جهانی روی می‌دهند. پروازهای هوایی هم به عنوان مؤثرترین وسیله نابودی سیاره ما شناخته می‌شوند. هر مسافر در یک پرواز هوایی از انگلستان به فلوریدا، دی‌اکسید کربنی بیش از حجم گاز تولید شده توسط یک راننده در طول یک سال تولید می‌کند. لذا هر زمانی که ما با هواپیما پرواز می‌کنیم، به مرگ یک نفر کمک کرده‌ایم.

با وجود همه نارسایی‌های موجود در بخش‌های مختلف کشورمان، دولتمردان انگلیسی تصمیم گرفته‌اند که با احداث باندهای پروازی جدید در فرودگاه‌های شهرهای استانستد و بیرمنگام، تعداد پروازهای ورودی به فرودگاه هیتروی لندن را افزایش دهند. این گام می‌تواند به عنوان اعطای هدیه‌ای به کارکنان صنعت هوانوردی تلقی شود. البته این مقامات در صددند که تا سال ۲۰۳۰ میلادی تعداد پروازهای مسافری خروجی و بین‌المللی از خاک انگلستان را به سه برابر رقم کنونی برسانند. اما با وجود ۰۰۰/۴۰۰ انگلیسی مخالف گسترش فرودگاه‌های کشورشان (که دست به راه پیمایی‌هایی سراسری می‌زنند)، احتمالاً در آن سال، تعداد بیشتری از انگلیسی‌ها آرزو می‌کنند که‌ای کاش برادران رایت همچنان به تعمیر دوچرخه مشغول بودند!

من معتقدم که سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ دلاری برادران رایت برای ساخت ماشین پرنده‌شان، بدون کمک‌های دولتی، در همان حد محدود می‌ماند. در سراسر دنیا هم گسترش صنعت هوانوردی با سرمایه‌گذاری‌های دولتی امکان‌پذیر شده است. البته به این کمک‌ها باید یارانه‌های پنهان و تخفیف‌های هنگفت مالیاتی را نیز بیافزاییم. مثلاً همه ساله در انگلستان و در سایه قوانین مربوط به ارزش افزوده و مالیات‌های سوخت، شرکت‌های این صنعت از ۱۰ میلیارد دلار تخفیف در مالیات‌های پرداختی‌شان بهره‌مند می‌گردند. به عبارت دیگر، هواپیماها همچنان از سوی دولت‌های ما به عنوان یک کالای اجتماعی شناخته می‌شوند. شاید این وضعیت بدین علت باشد که رؤسای جمهور و نخست‌وزیران ما بیش از هر کس دیگری از این وسیله استفاده می‌کنند.

شاید هم این شرایط منعکس‌کننده سلطه‌طلبی جاه‌طلبانه مردان قدرتمند عصر حاضر باشد. همان‌طور که الکساندر کبیر اسب خویش را پرستش می‌نمود، جورج بوش، فاتح جدید نیز، احتمالاً در آینده هواپیمایش را خواهد پرستید. جوامع ما براساس فن آوری‌های جنگ ساخته شده‌اند، چرا که ایده نظم نوین جهانی نیز در درون هواپیماها متولد گردیده است. در یکصدمین سالگرد اولین پرواز انسان، رئیس‌جمهور آمریکا و حاضران در سیتی‌هاوک به شادمانی می‌پردازند، اما بقیه مردم باید ۱۲ ثانیه به یاد قربانیانی که با این ماشین جنگی قتل‌عام شده‌اند، سکوت کنند.

جورج مونبیوت

مترجم : محسن داوری

منبع: www.Monbiot.com

جورج مونبیوت : نویسنده و روزنامه‌نگار انگلیسی.