شنبه, ۲۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 11 May, 2024
گمشده مومنان
اهمیت دادن به فضیلتهای اخلاقی در جامعهای اسلامی نه تنها به رشد و ارتقای فکری و روحی این جامعه کمک میکند، بلکه باعث پیشرفتهای مادی و اقتصادی نیز میشود. در بررسی فضیلتهای اخلاقی ابتدا باید به خود اخلاق پرداخت و دانست اصولا علم اخلاق چیست.
در علم اخلاق استعدادهای گوناگون و فضایل و رذایل روح آدمی شناخته میشوند. این روش به تربیت نفس کمک میکند و میتواند بهگونهای انسانساز باشد و آدمی را به کمال شایسته خود رهنمون سازد. کمالانسان زمانی کسب میشود که او بتواند به علم الهی که هدف آن شناخت ذات حق است، نایل شود. این علم فراتر از علم اخلاق است و اصلا علم اخلاق زیر مجموعه همین علم است. (سادات، ۱۳۷۲) این علم از طریق شناخت و حصول فضایل و دوری از رذایل کسب میگردد. به تعبیر بهتر، کسب فضیلت مرحلهای است که به انسان کمک میکند تا به علم الهی دست یابد. از اینروست که بزرگان دین درباره تهذیب نفس بسیار سخن گفتهاند.
امام موسی کاظم (ع) دراینباره فرمودهاند: «لازمترین علم آن است که تو را به پاکسازی دل رهبری کند و تباهی و نفس دل را بر تو آشکار سازد.» باید دانست بینش روحی و معنوی نیازمند شناخت ضعفها و برخورداری از بصیرت است. به این معنا که آدمی باید ابتدا از ضعفهای خود آگاهی داشته باشد و سپس سعی نماید آنها را برطرف کند. شناخت نفس و رها شدن از آن بسهولت کسب نمیشود؛ چرا که اگر غیر از این بود جنگ با نفس لقب جهاد اکبر به خود نمیگرفت و این جهاد برترین جهاد شمرده نمیشد. از اینروست که پیامبر (ص) فرمودهاند: «همانا برترین جهاد، جهاد کسی است که با نفس خویش که در میان دو پهلوی اوست انجام میدهد.» آدمی با تربیت نفس میتواند بر نفس خود غالب گردد. در این زمان است که فضیلتهایی که روزی حالی بیش نبودند، به مقام تبدیل میگردند و ملکه وجود او میشوند.
یکی از فضایلی که ارزش بسیاری دارد و دستیابی به آن کاری دشوار است و اگر لطف و فیض الهی شامل حال فرد نباشد کسب نمیگردد، حصول فضیلت حکمت است. حکمت، کلمهای آرامی است و به معنای خرد و زیرکی است. آرامی بودن این کلمه نشاندهنده آن است که این کلمه در زبانهای عربی و عبری که ریشهای آرامی دارند، وارد شده و در ادیان اسلام و یهودیت از اهمیت خاصی برخوردار است و این بهخاطر وحیانی بودن و هم ریشه بودن هر دو دین است. از طرفی ریشه کلمه حکیم«ح ک م» است که این ریشه به معنای داوری کردن و تمییز دادن بین خوب و بد است. حکمت همان صفتی است که به سلیمان نبی و لقمان نیز عطا گردید: «لقمان را حکمت دادیم که برای خداوند سپاس گزارد...» (۳۱:۱۲) «پس آن [داوری] را به سلیمان فهماندیم و به هر یک [از آن دو] حکمت و دانش عطا کردیم و کوهها را با داوود و پرندگان به نیایش واداشتیم و ما کننده [این کار] بودیم.» (۲۱:۷۹) از دید قرآن حکمت فضیلت و دانشی است که خداوند فقط به بندگان خاص خود عطا میکند؛ آنها که در جهاد با نفس پیروز گشتهاند و اهل تفکر درباره ذات خود و جهان هستی بودهاند: «(خدا) به هر کس که بخواهد حکمت میبخشد و به هر کس حکمت داده شود، به یقین، خیری فراوان داده شده است و جز خردمندان، کسی پند نمیگیرد.» (۲:۲۶۹)
اهمیتی ندارد که چه کسی گوینده سخن حکمتآمیز است بلکه آنچه مهم است دریافت و عمل به آن است. آن کسی درمییابد چه سخنی حکمتآمیز و کدام داوری حکیمانه است که برنفس خویش تسلط یافته باشد
در کتاب مقدس و در کتاب امثال سلیمان نبی، مزامیر داوود، حکمت سلیمان و کتاب اول پادشاهان نیز به تفصیل درباره حکمت و بخصوص درباره حکمتی که به سلیمان(ع) عطا شد، گفته شده است: «و خدا به سلیمان حکمت و فطانت از حد زیاده و وسعت دل مثل ریگ دریا عطا فرمود.» (کتاب اول پادشاهان، ۴:۲۹) منظور از حکمت در اینجا نیرویی است که خداوند به سلیمان بخشیده است تا به آن وسیله مجری اوامر خداوند شود.
● حکمت در معنای تمییز دادن بین خوب و بد
در کتاب مقدس درباره سلیمان آمده است: شبی سلیمان نبی در خواب دید خداوند به او میگوید هرآنچه را میخواهد از او طلب کند. سلیمان(ع) در میان تمامی چیزهایی که میتوانست از خداوند بخواهد از او حکمت طلب کرد تا بلکه بدین وسیله بتواند در میان قوم خویش داوری کند و خوب و بد را از هم تمییز دهد.
از آنجا که سلیمان از خداوند طلب حکمت کرد و نه دولت یا طول عمر، خداوند نیز به او حکمت عطا کرد و او را در پادشاهی برتری داد.
به اینگونه سلیمان خود را برای خداوند خالص گردانید و خداوند نیز از طریق او به بندگانش فیض بخشید. این فیض به صورت داوری به حق سلیمان نزد مردم بود. روزی چنین پیش آمد که ۲ زن برای دادخواهی و حکم کردن نزد سلیمان آمدند. آنها در یک خانه با هم زندگی میکردند و هر دو باردار بودند و به فاصله ۳ روز از یکدیگر فارغ شدند. اما چندی بعد فرزند یکی از زنان از دنیا رفت و او ادعا کرد کودک زن دیگر فرزند اوست. آنها از سلیمان نبی خواستند بین آن دو داوری نماید. سلیمان(ع) نیز با برخورداری از حکمت دستور داد شمشیری بیاورند تا آن کودک را نصف کند و هر نصفه را به یکی از آنان بدهد. با این روش کسی که مادر حقیقی پسر بود، حق خود را به زن دیگر بخشید و سلیمان دریافت که او مادر حقیقی است. (کتاب اول پادشاهان ۲۸-۶: ۳)
بنابراین فردی که به او حکمت عطا میگردد، از این موهبت برخوردار میشود تا به همنوعان خود کمک کند. از قدیمالایام نیز در جامعه اشخاصی وجود داشتند که به آنها حکیم میگفتند. آنها نیز قادر بودند بین خوب و بد تفاوت قائل شوند و آن دو را از یکدیگر تشخیص دهند. آنها امین مردم بودند و بین آنها داوری میکردند و مردم میتوانستند در امور خود با آنها مشورت نمایند. پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) نمونهای بارز از اشخاصی هستند که از فضیلت حکمت برخوردار و امین مردم بودند. پیامبر (ص) درباره حکمت فرموده است: «سخن حکمت آمیز گمشده مؤمن است و هر کجا که مومن آن را بیابد، بدان شایستهتر است.»
این جناب به قدری امین مردم بودند که وقتی قبل از آوردن اسلام به کعبه قدم گذاردند، بزرگان قوم که کسی را شایسته در جای خود قرار دادن حجرالاسود نمیدانستند، از ایشان خواستند تا حجرالاسود را در جای خود گذارند. پیامبر(ص) نیز که از بینش و حکمت برخوردار بودند. رضایت همه را جلب کردند. این درستی در تصمیمگیری فقط از عهده کسی بر میآید که از فضیلت حکمت برخوردار باشد.(طبری،۱۳۶۱)
● حکمت در اضطراب و نگرانی
داستانی که در بالا درباره سلیمان نبی گفته شد، درباره حضرت علی(ع) و برای نشان دادن داوری صحیح او نیز بیان شده است. این حضرت درباره حکمت فرمودهاند: «حکمت را فراگیر هر جا که باشد، چرا که حکمت در سینه منافق و دو رو نیز هست و در آنجا در اضطراب و نگرانی است تا بیرون آید و در سینه صاحب خود، فرد مومن جای گیرد.» و «حکمت، گمشده مؤمن است. پس آن را فرا گیر اگر چه از مردم دو رو باشد.»
فضیلت حکمت، موهبتی است که خداوند آن را به کسانی عطا میکند که بر نفس خود غالب آمده باشند. این فضیلت ممکن است در هر جایی و نزد هر کسی یافت شود. اهمیتی ندارد که چه کسی گوینده سخن حکمتآمیز است بلکه آنچه مهم است دریافت و عمل به آن است. آن کسی درمییابد چه سخنی حکمتآمیز و کدام داوری حکیمانه است که برنفس خویش تسلط یافته باشد. فقط در این صورت است که او حکمت را در هر کجا که باشد میشناسد و آن را در مییابد و قادر خواهد بود به علم الهی که پیشتر درباره سخن آن گفته شد دست یابد. چنین شخصی همواره در قرب الهی خواهد بود.
هما شهرامبخت
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
انتخابات مجلس انتخابات مجلس شورای اسلامی انتخابات مجلس دوازدهم مجلس دوازدهم مجلس ستاد انتخابات کشور رهبر انقلاب وزارت کشور رئیس جمهور دولت سیدابراهیم رئیسی
ایران تهران زلزله هواشناسی سیل شهرداری تهران پلیس سازمان هواشناسی بارش باران قتل آموزش و پرورش ازدواج
قیمت طلا قیمت دلار خودرو گاز قیمت خودرو بورس ایران خودرو بانک مرکزی هوش مصنوعی نمایشگاه نفت مالیات بازار خودرو
نمایشگاه کتاب فضای مجازی نمایشگاه کتاب تهران کتاب تلویزیون سینمای ایران رضا عطاران دفاع مقدس نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران سریال نمایشگاه مهران مدیری
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه جنگ غزه آمریکا حماس سازمان ملل رفح اوکراین نوار غزه افغانستان
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر سپاهان باشگاه پرسپولیس لیگ برتر ایران رئال مادرید هوادار لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ باشگاه استقلال
ایلان ماسک شفق قطبی طوفان خورشیدی اینترنت ناسا اپل فیبرنوری گوگل ماهواره
فشار خون چاقی آسم زایمان سرماخوردگی