ایدز شوخی ندارد

اول دسامبر, مصادف با ۱۱ آذر, روزی است که بر گوشه آن از سال ۱۹۸۸ میلادی روبان قرمزرنگی چسبانده شده برای یادآوری بیماری ای به نام ایدز بیماری ای که تاریخی پرنشیب و فراز را از سر گذرانده است چه در دنیای تحقیقات پزشکی و چه در دنیای مردمان که با هجوم اطلاعات اشتباه و ترس های اشتباه تا سال های سال نمی دانستند این بیماری چیست, راه های انتقالش چیست و چگونه می توان از آن جلوگیری کرد

اول دسامبر، مصادف با ۱۱‌آذر، روزی است که بر گوشه آن از سال ۱۹۸۸ میلادی روبان ‌قرمزرنگی چسبانده شده برای یادآوری بیماری‌ای به نام ایدز؛ بیماری‌ای که تاریخی پرنشیب و فراز را از سر گذرانده است؛ چه در دنیای تحقیقات پزشکی و چه در دنیای مردمان که با هجوم اطلاعات اشتباه و ترس‌های اشتباه تا سال‌های سال نمی‌دانستند این بیماری چیست، راه‌های انتقالش چیست و چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد. البته در این میان کم‌کاری و عدم مسوولیت‌پذیری برخی مسوولان و نهادها هم بی‌تاثیر نبوده است...

در آستانه روز جهانی ایدز که امسال با شعار «با مشاوره و آزمایش اچ‌آی‌وی، بیشتر بدانیم و بهتر زندگی کنیم» نگاهی انداخته‌ایم به بیماری قرن. در تهیه این پرونده ندا احمدلو، مریم منصوری، دکتر احسان بیکایی و حمید دهقان همکاری داشته‌اند.

● آمار ایدز در ایران؛ بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار نفر

دکتر مینو محرز

رییس مرکز تحقیقات ایدز

استاد عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران

تخمین زده می شود بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار نفر مبتلا به ایدز در کشور داشته باشیم و شواهد از افزایش تعداد موارد ابتلای جنسی به این بیماری حکایت می‌کند. اما چگونه می‌توان سرعت ابتلا به ایدز را کاهش داد؟ تجربه کشورهایی که توانسته اند سرعت سیر ابتلا به ایدز را در کشورشان کم کنند نشان می دهد فقط با همکاری تمام سازمان ها و بالابردن آگاهی مردم و آموزش مستمر می توان به این موفقیت رسید و وزارت بهداشت به تنهایی نمی تواند کاری از پیش ببرد و همچنین همکاری آموزش ?و پرورش و رسانه?ها بسیار تعیین کننده است. البته نباید فراموش کنیم زنان یکی از گروه های پرخطر در معرض ابتلا به بیماری ایدز هستند و موارد ابتلای آنها نیز رو به افزایش است. متأسفانه ابتلای بیشتر زنان به ایدز نیز افزایش موارد انتقال از راه جنسی را نشان می دهد.

● برای مهار ایدز باید برنامه داشته باشیم

دکتر عباس صداقت

رییس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت

براساس آخرین آماری که سازمان ملل و سازمان جهانی بهداشت به دست آورده‌اند، وضعیت اپیدمی ایدز در جهان در سال های اخیر در حال کندشدن است و علت آن تاثیر برنامه های مداخلاتی، اطلاع رسانی، آموزش و سرمایه?گذاری به خصوص در کشورهای زیر صحرای آفریقا است اما این روند رو به کاهش در همه جای جهان یکسان نیست. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در منطقه اروپای شرقی، آسیای میانه و جنوب شرقی موارد جدید ایدز روند فزاینده داشته و اگر مداخلات موثر انجام نشود، این روند روبه رشد خواهد بود. کشور ما در منطقه مدیترانه شرقی است که در این منطقه برنامه های جامع و گسترده‌ای برای کنترل ایدز وجود ندارد و اطلاعات رفتاری در مورد گروه های پرخطر ناقص و ضعیف است. براساس یافته های سازمان جهانی بهداشت، اگر مداخلات موثر نداشته باشیم، بیماری ایدز روند روبه رشدی خواهد داشت. همچنین جمعیت کشور ما جوان است و جوانان در معرض تهدید این ویروس قرار دارند. علاوه بر آن، در سال های اخیر شیوع مصرف مواد روانگردان، داروهای محرک، آمفتامین ها مانند شیشه، کریستال و قرص های مشابه تهدید دیگری است که با شیوع بیماری ایدز ارتباط دارد بنابراین کشور ما در منطقه‌ای واقع شده که وضعیت ایدز در آن نگران کننده است.

اما خوشبختانه نظام مراقبت ما به شکلی طراحی شده که گروه های پرخطر را از نظر رفتاری و سرولوژی رصد و اطلاعات را برای پیش بینی آینده تکمیل و به ما گوشزد می کند که اگر مداخلاتمان را مطابق با روند گسترش ایدز طراحی نکنیم، در آینده‌ای نه چندان دور با افزایش انتقال از طریق جنسی و افزایش ابتلای زنان به این بیماری مواجه خواهیم بود.

● لطفا انگ نزنید!

دکتر مجید ابهری

متخصص علوم رفتاری

عضو هیات علمی دانشگاه تهران

در حال حاضر بیماری ایدز در تمام دنیا یکی از بیماری‌های عفونی صعب‌العلاج محسوب می‌شود. خوشبختانه این روزها اطلاع‌رسانی خوبی در مورد این بیماری انجام می‌شود و آگاهی مردم و نگاه آنها به یک بیمار مبتلا به ایدز در جهان کنونی با نگاهی که در اوایل کشف این بیماری به بیمار مبتلا به ایدز وجود داشت، بسیار متفاوت است.

یکی از علل نگرش منفی خانواده، دوستان یا حتی اجتماع‌های کوچک و بزرگی که فرد مبتلا به ایدز در آن زندگی می‌کند، دلایل اولیه ابتلا به این بیماری است. این بیماری ویروسی ابتدا در میان مردان همجنس‌گرا کشف شد و همین موضوع عاملی بود برای پیدایش ذهنیت و تاثیر روانی غلط و منفی در مورد مبتلایان به ایدز. علاوه بر این، یکی دیگر از شایع‌ترین راه‌های ابتلا به ایدز، داشتن رابطه جنسی تعریف‌نشده و نامطلوب با زنان خیابانی یا خارج از کانون خانواده است که این مسأله هم باعث شکل‌گیری ذهنیت منفی و نامناسب شدیدتری درباره مبتلایان به ایدز در جوامع مختلف شد. خیلی از خانواده‌ها، دوستان یا همکاران بیمار مبتلا به ایدز پس از اطلاع از بیماری او را طرد می‌کردند. پس از تحقیقات و بررسی‌های مختلف و با اطلاع‌رسانی‌های وسیع و گسترده، خوشبختانه معلوم شد راه‌هایی مانند تزریق با سرنگ آلوده، استفاده مشترک از لوازم برنده (مانند تیغ آرایشگاه یا تجهیزات دندان‌پزشکی)، انتقال خون آلوده و حتی آلوده‌شدن جنین از طریق مادر مبتلا هم می‌تواند باعث ابتلا به ایدز شود و نباید تمام افراد دچار ایدز را بی‌بندوبار و دارای روابط نامشروع دانست. به این ترتیب، نگرش منفی و نامطلوب جامعه و خانواده‌های بیماران به‌مرور زمان تغییر کرد و مردم متوجه شدند ایدز، الزاما در پی یک رفتار نادرست و نامشروع بروز نمی‌کند. البته متاسفانه هنوز هم هستند افرادی که از بیمار مبتلا به ایدز فراری‌اند و خانواده‌هایی که بیمار مبتلا به ایدز خود را طرد می‌کنند.

خانواده، دوستان، همکاران و نزدیکان این بیماران باید سوءتفاهم‌های ذهنی خود را درباره ایدز از بین ببرند تا بتوانند شرایط زندگی خوب و مطلوبی برای خود و بیمارشان فراهم کنند. مثلا این گروه افراد باید با مشاوره‌های مختلف و مطالعه، متوجه راه‌های انتقال ایدز بشوند و بدانند که این بیماری به هیچ‌وجه با دست دادن، نشستن روی صندلی مشترک، دست زدن به لباس یا دستگیره در اتاق، استفاده از ظرف مشترک، بوسیدن، گرفتن خودکار، شنا کردن در استخر عمومی و نظایر اینها به فرد سالم منتقل نخواهد شد. اگر نگاه خانواده و اجتماع به فرد مبتلا، بدون سوءبرداشت و منصفانه باشد، این بیماران می‌توانند ارتباط اجتماعی سالم و بی‌خطری با اطرافیانشان داشته باشند.

نکته دیگر درباره ترحم و دلسوزی خانواده‌ها، دوستان و جامعه به افراد مبتلا به ایدز است که اصلا پسندیده و درست نیست. اگر بیمار حتی از راه جنسی هم به این بیماری مبتلا شده باشد، باز هم نباید با نگاه ترحم‌آمیز و دلسوزانه به او نگریست. باید با چنین بیمارانی طوری برخورد کنیم که بتوانند در شرایط مطلوب و مناسب به زندگی‌شان ادامه دهند. اگر بتوانیم سوءتعبیرهایمان را در مورد ایدز برطرف و برای کمک به بیمار، احساساتمان را کنترل کنیم و اگر نگاهمان را به آنها تغییر دهیم، نه‌تنها خطری تهدیدمان نمی‌کند و مشکلی به وجود نمی‌آید، بلکه می‌توانیم بیمار دچار ایدز را به سمت انتخاب راه‌های درمانی صحیح هم سوق بدهیم. ضمن اینکه رابطه اجتماعی بیمار با این کار ارتقا پیدا می‌کند، الگوهای رفتاری‌اش اصلاح می‌شود، اعتمادبه‌نفسش بالا می‌رود و حتی امید به زندگی‌اش هم افزایش خواهد یافت.

اگر بیمار خودش را متفاوت از جامعه نبیند و برای درمان اقدام کند، خطر کمتری متوجه خانواده، دوستان و جامعه‌اش هم خواهد بود. اگر به این افراد انگ بی‌بند و باری زده نشود، آنها نیز با پنهان‌کردن بیماری خود، باعث انتقال و گسترش آلودگی در سطح خانواده و جامعه نخواهند شد.در نهایت می‌توان گفت بیمار دچار ایدز تحت‌درمان که از حمایت کامل خانواده و دوستان برخوردار است، می‌تواند سال‌ها با رعایت مسایل بهداشتی که در جلسه‌های مشاوره به او آموزش داده می‌شود، به زندگی اجتماعی و خانوادگی بدون دغدغه‌اش ادامه داد.

● ازدواج، بارداری، زایمان، شیردهی و ایدز

دکتر

حمید عمادی

متخصص عفونی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

ایدز و ازدواج: افراد مبتلا به ایدز، باید قبل از ازدواج مشکل خود را با همسر آینده‌شان مطرح کنند و بگویند چه مشکلاتی دارند تا فرد موردنظر با آگاهی تصمیم بگیرد. البته باید درباره این بیماری تبلیغ و فرهنگ‌سازی شود تا مردم آن را یک انگ یا ننگ محسوب نکنند. درست است که ازدواج با فرد مبتلا به ایدز می‌تواند فرد سالم را آلوده کند، اما اینکه بخواهیم همه را قبل از ازدواج مجبور به غربالگری بیماری ایدز کنیم، درست نیست و مردم کشور ما از این رویه تبعیت نخواهند کرد زیرا وقتی انجام کاری اجبار می‌شود، افراد زیادی از انجام آن طفره می‌روند و تمایلی به انجام آن نشان نمی‌دهند. از طرفی این کار فایده چندانی هم ندارد و هزینه و زحمتی که به مردم تحمیل می‌شود، بی‌فایده خواهدبود. متاسفانه در حال حاضر برخی از افرادی که به ویروس ایدز آلوده می‌شوند، کسانی هستند که برای خوشگذرانی به کشورهایی مانند تایلند، ترکیه، اوکراین و... سفر و در آنجا رفتارهای جنسی پرخطری را تجربه کرده‌اند، بنابراین اگر کسی قصد دارد فردی را به همسری برگزیند که در گذشته رفتارهای پرخطری مانند تماس جنسی، اعتیاد تزریقی و... داشته است، ابتدا باید برای انجام آزمایش‌های لازم اقدام شود. اگر معلوم شد یکی از طرفین به ویروس ایدز مبتلاست، از نظر قانونی منعی برای ازدواج وجود ندارد اما این زوج باید بدانند که ویروس ایدز به‌راحتی می‌تواند از راه رابطه زناشویی منتقل شود.ایدز و بارداری: معمولا به زوج‌های مبتلا به ایدز توصیه می‌شود بچه‌دار نشوند ولی اگر زوجی اصرار به بچه‌دار شدن داشتند، باید قبل از اقدام به بارداری با پزشک معالج خود مشورت کنند. اگر مردی به بیماری ایدز مبتلا باشد، می‌توان با روش‌هایی اسپرم او را گرفت و به همسرش تلقیح کرد تا رابطه زناشویی بدون کاندوم، همسرش را آلوده نکند. این کار در صورتی هم که زن به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا باشد، از آلوده شدن مرد جلوگیری می‌کند. وقتی خانم آلوده به ویروس اچ‌آی‌وی باردار می‌شود، باید مرتب تحت‌نظر پزشک باشد و در تمام دوران بارداری داروهای ضدویروس‌ ایدز مصرف کند. این داروها مقدار ویروس را در خون مادر کاهش می‌دهند و احتمال انتقال این ویروس را از مادر به جنین که معمولا بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است، به کمتر از ۱درصد می‌رسانند. وقتی مادر در زمان بارداری دارو مصرف می‌کند، نه تنها مانع انتقال ویروس ایدز به جنین‌ می‌شود، بلکه افت سیستم ایمنی بدنش نیز بهبود می‌یابد.ایدز و زایمان: در زمان زایمان خانم آلوده به ویروس ایدز نیز باید تمهیدات خاصی اندیشیده و داروهای خاصی به او داده شود. نوزاد نیز باید بعد از تولد تا مدت زمانی تحت‌نظر پزشک باشد و داروهای ضدویروس ایدز برای پیشگیری مصرف کند تا احتمال آلوده شدنش بسیار کم شود. در این صورت می‌توانیم امیدوار باشیم که نوزاد‌ آلوده نخواهد شد. تا وقتی که فرد آلوده به ویروس ایدز مرتب داروهای ضدویروس ایدز را مصرف می‏کند، تعداد ویروس اچ‌آی‌وی در بدن و ترشحاتش آنقدر کم خواهد شد که تقریبا احتمال انتقال ویروس به صفر می‌رسد اما نه صفر مطلق. مصرف داروهای ضدویروس ضمن اینکه باعث می‌شود فرد آلوده وارد مرحله بیماری ایدز نشود و طول عمر معمول خود را داشته باشد احتمال انتقال به همسر را نیز کاهش می‌دهد.ایدز و شیردهی: خانم‌های آلوده به ایدز که به تازگی زایمان کرده‌اند، از شیردهی به نوزاد منع می‌‌شوند زیرا با اینکه که مادر دارو مصرف می‌کند،‌احتمال انتقال ویروس صددرصد از بین نمی‌رود و شیرخشک برای نوزاد مناسب‌تر است اما در برخی جوامع می‌گویند مادر می‌تواند شیر خودش را به کودک بدهد. در کشور ما مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری، شیرخشک موردنیاز را در اختیار مادران‌ آلوده به ویروس ایدز قرار می‌دهند.

● بهترین و بدترین خوراکی‌ها برای سیستم ایمنی

دکتر محمدرضا وفا

متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

در فاز حاد تمام بیماری‌های عفونی از جمله ایدز، سیستم ایمنی بدن تحت‌تاثیر قرار می‏گیرد بنابراین مهم‌ترین نقش تغذیه، درمان و کمک‌ حمایتی به سیستم ایمنی بدن است. مصرف خوراکی‌هایی که مانع التهاب در بدن شوند، برای کنترل و درمان ایدز، به‌خصوص در مراحل حاد آن، موثر است. مهم‌ترین آنتی‌اکسیدان‏های خوراکی ویتامین‌های E و C هستند. ویتامین E بیشتر در روغن‌های مایع گیاهی مانند روغن زیتون، سویا، کانولا، ذرت، آفتابگردان و... که طبیعی تهیه و تولید می‌شوند و ویتامین C در میوه‌ها و سبزی‌های تازه و سالم وجود دارد. میو‌ه‌ها و سبزی‌های تازه نیز حاوی ماده‌ای به نام کاروتنویید هستند که پیش‌ساز ویتامین‌ A محسوب می‌شود. این مواد در بهبود عملکرد سیستم ایمنی موثر هستند و ویتامین A در کنترل عفونت‌ها نقش دارد. ترکیب مهم بعدی، فلاونویید است. فلاونوییدها گروه دیگری از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که در سبزی‌ها و میوه‌های رنگی به مقدار زیاد وجود دارند. اسیدهای چرب غیراشباع شامل اسید لینولنیک (امگا۳)، اسید لینولئیک (امگا۶) و اسید اولئیک هم ضدالتهاب هستند و مصرف متعادل آنها بیماری‌های التهابی مانند بیماری‌های عفونی و ایدز را کنترل می‌کند. منبع گیاهی اسیدهای چرب امگا۳ دانه‌های خرفه، ارزن، بذرکتان و گردو است البته به شرط آنکه سالم و تازه باشند نه شور و بوداده. روغن ماهی، ماهی و میگوی تازه نیز از منابع خوب این اسید چرب محسوب می‌شوند و می‌توانند تا حد زیادی از واکنش‌های التهابی پیشگیری کنند.

خوراکی‌های سرشار از اسیدهای چرب‌ ترانس مانند روغن‌های فرآیند شده، کرم و خامه، ترکیب‌های کرمی که در بیسکویت‌ها و شکلات‌ها، روغن‌های موجود در انواع فست‌فود و سوسیس و کالباس و فرآورده‌‌های گوشتی فرآوری‌شده به‌شدت مضر هستند و می‌توانند التهاب بدن را افزایش دهند. مصرف تمام خوراکی‌های کنسروی، صنعتی و حاوی مواد نگهدارنده که می‌توانند اکسیداسیون و التهاب را به شدت افزایش دهند، باید به حداقل برسد. مصرف نمک نیز باید به حداقل مقدار ممکن کاهش پیدا کند زیرا مصرف زیاد آن باعث کم‌آبی بدن و افزایش واکنش‌های اکسیداسیون می‌شود. مصرف خوراکی‌های ترش، تخمیری و مصرف زیاد خوراکی‌های بسیار شیرین که با شیرینی مصنوعی تهیه شده‌‌اند نیز می‌توانند اکسیداسیون‌های اولیه را در بدن افزایش دهند. البته شیرینی‌های طبیعی که در میوه‌هایی مانند خرما یا سایر میوه‌های شیرین یافت می‌شوند، مضر نیستند. مصرف زیاد نوشیدنی‌هایی مانند چای، قهوه و نسکافه نیز به این بیماران توصیه نمی‌شود زیرا بدن را دچار کم‌آبی می‌کنند و غیرمستقیم باعث افزایش واکنش‌های نامناسب در بدن می‌شوند. مصرف متعادل این نوشیدنی‌ها به میزان ۲ تا ۳ استکان در روز به صورت تازه‌دم و کمرنگ مشکل ندارد و اتفاقا چای به دلیل داشتن فلاونویید طبیعی، از نظر واکنش‌های آنتی‌اکسیدانی مفید است.مصرف چربی‌های اشباع که بیشتر در گوشت و لبنیات یافت می‌شوند، برای بدن بیماران مبتلا به بیماری‏های عفونی مضر هستند بنابراین این بیماران باید شیر و لبنیات کم‌چرب یا حاوی ۵/۰ تا ۱ درصد چربی و گوشت به‌خصوص گوشت قرمز با حداقل چربی مصرف کنند.

● درمان دارویی ایدز

دکتر حسین خلیلی

متخصص بیماری‌های عفونی

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

داروهای موجود برای درمان بیماری ایدز از دسته‌های مختلف داروهای ضدویروس هستند و با مکانیسم‌‌های مختلف در نهایت تکثیر ویروس ایدز را مهار می‌کنند. بیشتر داروهای مورد استفاده در درمان ایدز تولید داخل و برخی دیگر وارداتی هستند و کیفیت داروهای تولید داخل با داروهای خارجی قابل‌مقایسه است. داروهای ایدز مانند زیدوودین، لامی ودین و افاویرنز که خوراکی هستند، با مکانیسم‌های مختلف باعث محدودشدن تکثیر ویروس می‌شوند. وقتی ویروس از بین می‌رود، سیستم ایمنی بازسازی و عملکرد آن به روند طبیعی خود نزدیک می‌شود.

«آیمود» نیز محصول مشترک ایران و روسیه است ولی در ایران فرموله شد. این دارو اثر ضدویروسی ندارد و اثرش تعدیل و تقویت‌کننده عمل دستگاه ایمنی است بنابراین در کنار سایر داروها تجویز می‌شود و اثربخشی آنها را افزایش می‌دهد. درمان ایدز تا حد زیادی به بیمار بستگی دارد. فرد مبتلا باید حتما داروهایش را بسیار منظم مصرف کند تا موثر باشد. درمان این بیماری چند دارویی و پیچیده است و با داروهای در دسترس در ایران لازم است بیمار حداقل در روز ۵ قرص و گاهی بیشتر مصرف کند. شایع‌ترین عوارض داروهای ضدایدز عوارض گوارشی مانند تهوع، استفراغ، دل درد، اسهال و نفخ است. این عوارض معمولا ابتدای مصرف بروز می‌کنند ولی پس از مدتی فرد به دارو تحمل پیدا خواهد کرد. برخی عوارض مثل مشکلات عصبی، کم‌خونی، درد عضلانی و مفصلی و بی‌حسی اندام‌ها نیز پس از مدتی در بعضی افراد ایجاد می‌شوند. یکی از مشکلات مصرف نکردن منظم داروهای ضد ایدز، مقاوم شدن ویروس این بیماری در مقابل دارو است. اگر بیمار رژیم‌درمانی خود را که شامل چند دارو است رعایت نکند یا آن را برای مدتی رها کند، دوباره به پله اول برمی‌گردد.

گاهی گفته می‌شود فرد به عفونت HIV مبتلاست یعنی ویروس وارد بدن او شده ولی هنوز علایم بیماری ایدز را نشان نداده است. قضیه از این قرار است که معمولا مدت زمانی نسبتا طولانی (حدود ۳ تا ۱۰ سال) برای رسیدن فرد از مرحله عفونت به بیماری ایدز طول می‌کشد. در این دوره بدون علامت، فرد آلوده می‌تواند بدون دارو زندگی کند و زندگی طبیعی‌اش را داشته باشد و تجویز دارو به‌علت بروز عوارض می‌تواند کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد بنابراین معمولا در این دوره دارو تجویز نمی‌شود اما در زمانی که علایم عفونت ظاهر یا سیستم ایمنی دچار اشکال قابل‌توجه شود و خطر عفونت‌های فرصت‌طلب افزایش یابد، بیمار کاندید دریافت درمان ضدویروسی است.این داروها در کشور ما در «مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری» که در تمام استان‌ها و مراکز شهرستان‌ها زیرنظر وزارت بهداشت فعالیت می‌کنند، رایگان در اختیار بیماران قرار می‌گیرد.

درمان بیماری ایدز باید به وسیله متخصص عفونی انجام شود و مداخله افراد غیرمتخصص در این زمینه، شرایط را سخت‌تر می‌کند.

● چگونه به بیمار خبر بدهیم ایدز گرفته؟

دکتر حامد محمدی کنگرانی

روان‌پزشک، مشاور خانواده و ازدواج

خبر دادن به بیماری که دچار ایدز شده است، از اولین اقدام‌ها یا کمک‌های روان‌پزشکی است که باید انجام شود. نوع خبر دادن در مورد ابتلا به بیماری‌های سخت و صعب‌العلاج مانند ایدز، سرطان یا ام‌اس به افراد مبتلا خیلی سخت است و در مورد بیماری ایدز، بهتر است خود متخصصی که این بیماری را تشخیص داده است، این کار را انجام دهد.گاهی در افرادی که خبر بدی مانند ابتلا به یک بیماری سخت، به‌خصوص ایدز به آنها داده می‌شود، اختلال انطباقی بروز می‌کند. بیماران مبتلا به ایدز معمولا پس از شنیدن خبر بیماری‌شان دچار خشم، اضطراب شدید و حتی افسردگی می‌شوند و به همین دلیل تمام آنها برای ادامه زندگی و پذیرفتن شرایط جدید، به مشاوره‌های روان‌پزشکی نیاز دارند. در جلسه‌های مشاوره، بیماری و روند درمان آن کاملا شرح داده می‌شود. به تدریج و با گذشت زمان، فرد مبتلا می‌تواند با بیماری، راه‌های درمان و پیشگیری از انتقال عفونت آشنا شود.

خیلی از خانم‌ها یا آقایان حتی پس از شنیدن خبر ابتلای همسر به ایدز تمایل دارند به زندگی مشترکشان ادامه دهند. چنین زوج‌هایی باید تحت مشاوره زوج‌درمانی قرار بگیرند تا آموزش‌های لازم را برای ادامه زندگی ببینند. اما متاسفانه گاهی بیماری ایدز تا حدی پیشرفت می‌کند که فرد را به سمت مرگ می‌کشاند. یکی از مهم‌ترین مراحل روان‌پزشکی که باید در مورد بیماران ایدزی انجام شود، برای این گروه از افراد انجام می‌شود. معمولا بیمارانی که به بیماری‌های سخت مبتلا هستند و می‌دانند که روزهای آخر عمرشان را سپری می‌کنند، دچار افسردگی‌های شدید می‌شوند و برای کم کردن درد و رنج آنها، در ماه‌ها و روزهای آخر زندگی جلسه‌های مشاوره‌ برایشان ترتیب می‌دهیم. ممکن است برای بیماران مبتلا به ایدز، نوعی اختلال مغزی منجر به فراموشی رخ دهد. این نوع فراموشی با تاثیر ویروس ایدز بر مغز ایجاد می‌شود و به درمان جداگانه نیاز دارد. از سوی دیگر، داروهایی که این بیماران مصرف می‌کنند، قوی هستند و ممکن است عوارضی مانند افسردگی و اضطراب داشته باشند و درمان این مشکلات نیز ضروری است. البته یک قسمت خیلی مهم از درمان‌های روان‌پزشکی در مورد خانواده افراد مبتلا به ایدز انجام می‌شود. آماده کردن خانواده بیمار، دادن خبر ابتلای یکی از اعضای خانواده به ایدز، آموزش نحوه برخورد صحیح با بیمار و چگونگی روند درمان و کنار آمدن با مشکلات اضطراب و افسردگی بیمار هم از وظایف روان‌پزشکان است. متاسفانه از آنجا که احتمال افسردگی، اضطراب و خودکشی در بین بیماران ایدزی و حتی خانواده‌های آنها وجود دارد، ارجاع بیماران و خانواده‌های آنها به یک روان‌پزشک برای گذراندن جلسه‌های آموزش و مشاوره اهمیت زیادی دارد.

● پوسترهای ایدز

میله‌های قرمز

سال: ۱۹۸۵توضیح: این میله‌ها نمی‌توانند از شما در مقابل ایدز محافظت کنند. کسانی که ایدز دارند، می‌توانند بستری شوند. آیا در معرض خطر هستید؟ حقیقت را بدانید و با مشاورتان صحبت کنید.

● ایدز و شما

سال: ۱۹۸۵توضیح: پوستری از اولین کمپین مبارزه با ایدز در اروپا که گروه هدفش دانش‌آموزان بود، اطلاعاتی درباره گروهی که در معرض ابتلا به ایدز بودند و خطر پیش‌داوری درباره این بیماران داشت.

● ایدز مشکل همه است

سال : ۱۹۸۶توضیح: در این پوستر توضیح داده شده چه کسانی در معرض ایدز هستند؛ راه‌های پیشگیری چیست و تخمین می‌زند تا سال ۱۹۹۱ حدود ۴۰۰ نفر در هر ماه بر اثر ابتلا به ایدز می‌میرند و ۲۵۰ هزار نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. البته آمار مندرج در این پوستر از آن چه اتفاق افتاد، بسیار بیشتر بود و ایدز تا حد زیادی کنترل شد.

● پوستر کمپین انگلیسی

سال: ۱۹۸۶توضیح: پوستر کمپین انگلیسی بر ضدبیماری ایدز که ابتدا شعارش «به ایدزی‌ها کمک نکنید» بود و بعد تغییر پیدا کرد به «به خاطر جهالت نمیرید.»

● در را به روی ایدز باز نکنید

سال: ۱۹۸۵توضیح: در این پوستر که در آمریکا تهیه شد، آمده بود: هنوز تایید نشده دست زدن به دستگیره دری که یک مبتلا به ایدز آن را لمس کرده، استفاده از دستشویی، ظرف‌های مشترک و دست دادن با بیماران، باعث انتقال ویروس ایدز می‌شود. همچنین به همجنس‌گراها، دوجنس‌گراها و کسانی که از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند، درباره مبتلا شدن به این بیماری هشدار می‌داد.

● اینها عامل ایدز نیستند

سال: ۱۹۸۷توضیح: پوستری آموزشی که نشان می‌داد ایدز از راه استفاده از سرویس بهداشتی مشترک، نیش حشرات، لیوان‌های استفاده شده به‌وسیله مبتلایان و استخر شنا منتقل نمی‌شود.

● بی‌مبالاتی و خطر ایدز

سال: ۱۹۸۳توضیح: در این پوستر افرادی را می‌بینیم با علامت‌ها و شعارهایی بر ضد افرادی که ایدز دارند «محیط کار جای ایدز نیست، ایدزی‌ها را بیرون بیندازید، کارگران بر ضدایدز و...». این پوستر را کمیته‌ای که برای حمایت از ایدزی‌ها فعالیت می‌کرد، منتشر کرد و می‌خواست به نوعی به افراد بفهماند خشم و ترسشان از این بیماران در بسیاری موارد بی‌مورد است.

● بی‌خطر است؟

سال : ۱۹۸۶توضیح: پوستری که موسسه خیریه‌ای در انگلستان برای ایدزی‌ها منتشر کرد و هدفش آموزش درباره باورهای غلط و ترسی بود که افراد در مورد روش مبتلا شدن به ویروس ایدز داشتند مثل استفاده از وسایل افراد مبتلا به ایدز.

● هیچ‌کس در امان نیست

سال: ۱۹۹۲توضیح: پوستری که در آمریکا منتشر شد و در مورد اینکه همه می‌توانند در معرض ابتلا به ایدز قرار بگیرند، هشدار می‌داد.

● من ایدز دارم؛ لطفا من را بغل کنید!

سال: ۱۹۸۷توضیح: پوستر معروفی که بر اساس نقاشی ریان وایت، پسری ۱۳ ساله و مبتلا به ایدز، طراحی شد؛ پسری که به دلیل ابتلا به ایدز از رفتن به مدرسه محروم شده بود. در تصویر بچه‌ای را می‌بینید که از دیگران می‌خواهد، با اینکه ایدز دارد او را در آغوش بگیرند.

● قربانیان مشهور ایدز

دکتر سیداحسان بیکایی

هر سال هزاران نفر جان خود را به دلیل ابتلا به بیماری ایدز از دست می‌دهند، اما از همان دهه ۸۰ میلادی که این ویروس جایش را در خبرها پیدا کرد، هر زمان که فرد مشهوری قربانی ایدز می‌شود، توجه عده بیشتری به این بیماری جلب می‌شود. ایدز قربانیان مشهوری دارد؛ از پسر نلسون ماندلا گرفته تا چند عضو کنگره آمریکا. در شایعات مربوط به بعضی مرگ‌های مشکوک جهان مانند مرگ یاسر عرفات هم می‌توان رد پای ایدز را پیدا کرد. این ۱۰ نفر اما در بین افراد مبتلا به ایدز معروف‌ترین‌ها هستند.

● فردی مرکوری، اولین قربانی مشهور

خواننده معروف بریتانیایی که شهرت افسانه‌ای‌اش باعث شد حتی بعد از مرگش هم در افتتاحیه المپیک لندن، نشانی از او و آهنگ‌هایش باشد، شاید اولین قربانی مشهور این بیماری بود. ابتلای «مرکوری» یا آن‌طور که در بین طرفداران موسیقی‌اش معروف بود، «کویین»، در سال ۱۹۸۷ تشخیص داده شد اما این ماجرا را تا ۴ سال مخفی نگه‌داشت. در سال ۱۹۹۱ فقط ۲۴ ساعت پس از آنکه به رسانه‌ها اعلام کرد به این بیماری مبتلاست، به دلیل عفونت ریه ناشی از عوارض ایدز جان خود را از دست داد.

● لیبرایس و ایدز در کنسرت

پردرآمدترین نوازنده و خواننده آمریکایی در سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ میلادی که در جریان تورهای ۲۱ روزه کنسرت‌هایش در سال ۱۹۸۶ متوجه شد به ویروس ایدز آلوده شده است. برخلاف کویین، او هیچ‌گاه رسما اعلام نکرد به این بیماری مبتلاست و یک سال بعد از تشخیص بیماری‌اش، به دلیل کم‌خونی در بیمارستان بستری شد و در اثر عوارض بیماری مرد. بررسی‌ها روی جسد وی ابتلایش به بیماری ایدز را تایید کرد.

● آرتور اش، قربانی جراحی با خون آلوده

آرتور ‌اش، اولین و تنها سیاهپوستی است که تاکنون توانسته در تورنمنت تنیس ویمبلدون صاحب مقام شود. این تنیسور آمریکایی در سال ۱۹۸۸ متوجه شد به ویروس HIV آلوده است. اش به دلیل دریافت خون آلوده در جریان یکی از دو عمل جراحی قلب که در سال ۱۹۸۳ روی وی انجام شده بود، به این ویروس آلوده شد. او ۱۰ سال بعد از ابتلا، به دلیل عفونت ریه ناشی از عوارض بیماری جان خود را از دست داد.

● اروین مجیک جانسون، زنده و فعال

معروف‌ترین چهره ورزشی مبتلا به ایدز در دنیا، مجیک جانسون، بسکتبالیست اسطوره‌ای لیگ NBA آمریکاست. مجیک جانسون در سال ۱۹۹۱ و در جریان یکی از آزمایش‌های پزشکی قبل از مسابقه‌های فصل، متوجه ابتلایش به این ویروس شد و خبر این ماجرا به سرعت در سراسر جهان پخش شد. جانسون جادویی در حالی که در اوج بود، در همان سال خود را بازنشسته کرد و چند سال بعد فقط در چند بازی برای تیم لیکرز به میدان رفت. او از آن زمان تاکنون زندگی سالمی دارد و برای مبارزه با این بیماری و اطلاع‌رسانی در مورد آن فعالیت می‌کند.

● هوارد اَشمن، ایدز پنهان

این نمایشنامه‌نویس و کارگردان آمریکایی در دهه ۸۰ متوجه ابتلا به ایدزش اما از ترس از دست دادن موقعیت شغلی‌اش در این مورد حرفی نزد تا زمانی که در سال ۱۹۹۱ و بعد از مرگش به دلیل ابتلا به ایدز، رسانه‌ها متوجه این موضوع شدند. اشمن در سال ۱۹۹۲، یک سال بعد از مرگش، برای ترانه فیلم «دیو و دلبر» برنده جایزه اسکار شد.

● گِرِگ لوگانیس، سخنگوی مبارزه با ایدز

قهرمان شیرجه المپیک که اگرچه در همان سال‌های پر سر و صدای ایدز در ۱۹۸۸ متوجه ابتلایش به این ویروس شد، اما برای اعلام خبر بیماری‌اش تا سال ۱۹۹۵ صبر کرد. با اعلام خبر بیماری لوگانیس، شرکت‌های حامی مالی او به سرعت رهایش کردند اما لوگانیس از آن زمان تاکنون در چند برنامه تلویزیونی داستان بیماری و مبارزه‌اش با ایدز را برای مردم تعریف کرده است و به یکی از سخنگوهای گروه مبارزه با ایدز تبدیل شده است.

● استبان دی جیزز، ایدز در زندان

این بوکسور سبک‌وزن قهرمان دنیا به دلیل مبارزه‌اش با «روبرتو دوران» مشهور شد. هنگامی که او به علت قتل یک دختر ۱۷ ساله در یک تصادف به زندان افتاد، به ویروس ایدز آلوده شد. بعد از اعلام خبر بیماری، مشمول عفو شد اما چند سال بعد در سال ۱۹۸۹ در اثر عوارض ایدز و درحالی که فقط ۳۷ سال سن داشت از دنیا رفت.

● راک ‌هادسون، مرگ پرسروصدا

خبر بیماری این هنرپیشه معروف آمریکایی در سال ۱۹۸۴ در رسانه‌ها اعلام شد. گفته شد او هم به دلیل انتقال خون آلوده طی جراحی قلب به ویروس اچ‌ای‌وی آلوده شده است. یک سال بعد از اعلام این خبر و فقط چند روز مانده به تولد ۶۰ سالگی‌اش، راک ‌هادسن در اثر ایدز جانش را از دست داد. اعلام خبر مرگ او اثر زیادی در اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در مورد بیماری ایدز در رسانه‌ها و در دنیا داشت. بعد از اعلام این خبر، کمک‌های مالی زیادی برای انجام تحقیقات پزشکی در مورد ایدز به دانشگاه‌ها و پژوهشگران اختصاص داده شد.

● ایزاک آسیموف، داستان ناگفته ایدز

این بیوشیمیست روس که بیشتر به دلیل رمان‌های علمی و تخیلی جذابی که نوشته، در دنیا معروف است، در سال ۱۹۸۳ در جریان جراحی قلب و به‌ دلیل تزریق خون آلوده به ویروس HIV مبتلا شد. خانواده آسیموف بیماری او را تا ۱۰سال پس از مرگش پنهان نگه‌داشتند. علت این کار به گفته خانواده‌اش اتفاقی بود که برای آرتور‌ اش بعد از اعلام خبر بیماری‌اش رخ داده بود و‌ اش کارش را از دست داد! خانواده آسیموف فقط بعد از بهتر شدن نگاه رسانه‌ها به قربانیان ایدز داستان ابتلای آسیموف را به ایدز اعلام کردند.

● کیت‌ هارینگ، جوان ترین قربانی ایدز

هنرپیشه معروف آمریکایی که در سال ۱۹۸۸ بیماری‌اش تشخیص داده شد.‌ او به دلیل کارهای گرافیکی و فعالیت‌های اجتماعی‌اش در نیویورک معروف شده بود و یکی از جوان‌ترین قربانیان مشهور ایدز است که هنگام مرگش فقط ۳۱ سال سن داشت.

سارا جمال‌آبادی