۲۰ کیلوگرم کاهش وزن در ۵۹ سالگی

بعضی افراد می گویند وزن کم کردن در سن بالا, کار دشواری است اما خانم «کبری رمضانی» در سن ۵۹ سالگی توانسته اند طی ۹ ماه ۲۰کیلوگرم وزن کم کنند و از ۸۰ کیلوگرم به ۶۰ کیلوگرم برسند

بعضی‎ افراد می‌گویند وزن کم کردن در سن بالا، کار دشواری است اما خانم «کبری رمضانی» در سن ۵۹ سالگی توانسته‌اند طی ۹ ماه ۲۰کیلوگرم وزن کم کنند و از ۸۰ کیلوگرم به ۶۰ کیلوگرم برسند...

این خانم ابتدا به علت پادرد و کمردرد به پزشک ارتوپد مراجعه کرده و سپس زیر نظر یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی، وزنشان را با موفقیت پایین آورده‌اند. گفت‌وگوی ما با ایشان و نظر متخصصان «سلامت» را در این باره بخوانید.

خانم رمضانی که طی ۹ ماه ۲۰ کیلوگرم وزن کم کرده، می‌گوید:

در این ۹ ماه یک حبه قند نخورده‌ام

▪ خانم رمضانی! شما موفق شده‎اید طی ۹ماه ۲۰کیلوگرم وزن کم کنید. چطور این کار را انجام دادید؟

از تیر ماه سال گذشته به متخصص تغذیه و رژیم درمانی مراجعه و با تجویز ایشان علاوه بر رژیم غذایی، از داروهای تقویتی و پودر کاهش اشتها استفاده کردم. مثلا برای ناهار بیشتر عدسی و لوبیا پخته، شام گوشت و مرغ با ۵قاشق غذاخوری برنج یا یک واحد نان و همراه غذا ماست و خیار و سالاد می‌خورم. البته در این مدت، میوه و سبزی بیشتری مصرف می‎کنم و به این ترتیب توانسته‌ام وزنم را از ۸۰ به ۶۰کیلوگرم برسانم.

▪ در این مدت مشکلی نداشته‌اید؟

نه، فقط اوایل که روند کاهش وزنم شدید بود، گاهی دچار سرگیجه می‌شدم. این مشکل را با آقای دکتر مطرح کردم و ایشان مقدار میوه و خرما را در رژیم غذایی‌ام‎ بیشتر کردند.

▪ از کی چاق شدید؟

من ۸ فرزند دارم و با هر زایمان به تدریج چاق شده‌ام.

▪ قبلا زیاد غذا می‎خوردید؟

بله، مثلا وقتی کتلت درست می‌کردم، ۶ عدد کتلت را با نان می‌خوردم اما الان با اینکه برای بقیه غذا درست می‌کنم، خودم حتی یک قاشق خورش هم نمی‌خورم.

▪ مگر غذای شما با بقیه خانواده فرق دارد؟

بله، غذای من جداست؛ غذایی ساده و در اغلب موارد آبپز و بدون روغن.

▪ وقتی برای بقیه غذا می‎پزید، هوس نمی‎کنید خودتان هم بخورید؟

نه، دیگر عادت کرده‌ام. اوایل یکبار از آقای دکتر پرسیدم چرا در برنامه غذایی‌ام خورش نگذاشته‌اید و ایشان گفتند چون این غذاها روغن زیادی دارد. در این مدت، سعی کرده‌ام رژیم غذایی‌ام را به خوبی رعایت کنم. گاهی یک خرما بیشتر می‌خورم اما در این ۹ماه حتی یک حبه قند یا یک شکلات هم نخورده‌ام.

▪ قبلا هم رژیم گرفته بودید؟

یک بار رژیم گرفتم اما نتوانستم ادامه بدهم و دوباره چاق شدم. آن موقع رژیم گرفتن برایم سخت بود اما برنامه غذایی‌ای که در حال حاضر دارم، سخت نیست.

▪ چه شد که دوباره به فکر کاهش وزن افتادید؟

پادرد. وقتی به دلیل این مشکل به ارتوپد مراجعه کردم، مشخص شد کمرم مشکلی دارد. پزشک به من گفتند باید ۲۰ کیلوگرم وزن کم کنم.

▪ الان به وزن مناسب رسیده‌اید؟

بله، از این به بعد هم قرار است ۳ماه یکبار برای کنترل وزن به متخصص تغذیه مراجعه کنم و مراقب باشم وزنم بیشتر از ۲کیلوگرم اضافه نشود.

▪ ورزش هم می‎کنید؟

فقط کمی پاهایم را تکان می‌دهم. به خاطر کمردرد، ورزش و پیاده‌روی نمی‌کنم.

▪ حالا که به وزن مناسب رسیده‌اید، چه احساسی دارید؟

با اینکه ۲۰کیلوگرم وزن کم کرده‌ام، هنوز دردم برطرف نشده است و مفصل‎هایم درد می‌کنند اما خیلی سبک‎تر شده‌ام. قبلا با کمی ‎‎پیاده‌روی دچار تنگی‌نفس می‎شدم و به نفس‌نفس می‌افتادم و حتی دستشویی رفتن برایم سخت بود، اما الان دیگر این‌طور نیست.

● نگاه متخصص تغذیه

نظر دکتر سیدعلی کشاورز درباره سوژه «میزگرد تغذیه»

رژیم، کاهش قندخون و سرگیجه

▪ خانم رمضانی طی ۹ماه ۲۰کیلوگرم وزن کم کرده‌اند. شما روند کاهش وزن ایشان را چطور ارزیابی می‎کنید؟

این خانم تقریبا ماهی ۲کیلو و ۲۰۰گرم کاهش وزن داشته‌اند و این روند مطلوب و متناسب با شرایط سنی‌شان است.

▪ آیا رژیم کاهش وزن در سنین بالاتر ویژگی خاصی دارد؟

نه، معمولا در رژیم‎های کاهش وزن مصرف چربی، محدود و ریزه‌خواری‎هایی که افراد دارند، حذف می?شود و مقدار نان و برنج تا حدی پایین می‌آید اما مقدار گوشت، مرغ، ماهی، سبزی و میوه کم نمی?شود. این اصول در رژیم غذایی افرادی که سن بالایی دارند هم رعایت می‌شود.

▪ خانم رمضانی در روزهای اول رژیم، چند بار دچار سرگیجه شده‌اند. چرا؟

به دلیل کم کردن مقدار نان و برنج، گاهی خطر افت قند خون وجود دارد که با اضافه کردن مقدار میوه و خرما این کمبود قند جبران می‌شود.

▪ این خانم می‎گویند با هر بار بارداری به تدریج چاق شده‌اند. آیا بارداری و زایمان‎های متعدد می‎تواند دلیل چاقی باشد؟

نه، ما اصلا اضافه وزنی به نام اضافه وزن بارداری و شیردهی نداریم. این اتفاق زمانی می‎افتد که افزایش وزن دوران بارداری بیش از حد متعارف باشد، مادر بعد از زایمان به فرزندش شیر ندهد یا در دوران شیردهی بدخوری ‎کند.‌ اگر در دوران بارداری رژیم غذایی کنترل شده باشد، مادر افزایش وزن متعادلی خواهد داشت و اگر بعد از زایمان فرزندش را شیر بدهد و بدخوری نکند، دچار اضافه وزن و چاقی نخواهد شد.

▪ غذای ایشان با غذای سایر افراد خانواده فرق دارد. تا کی باید این روند را ادامه بدهند؟

در طول رژیم، آشپزی در خانواده باید اصلاح شود اما چون ذائقه مردم خراب شده است و بیشتر افراد به غذاهای چرب عادت کرده‌اند، گاهی جا انداختن این موضوع در خانواده کار آسانی نیست. وقتی فردی که رژیم دارد نمی‎تواند بقیه افراد خانواده را متقاعد کند چربی زیاد غذا برایشان خوب نیست و باید به غذاهای فرپز، آبپز و بخاپز روی بیاورند و سبزی خوردن، سالاد بدون سس و سبزی آبپز مصرف کنند، مجبور می‌شود برنامه غذایی جداگانه‌ای داشته باشد وگرنه می‎توان برنامه غذایی خانواده را تعدیل کرد تا همه عادت‌های غذایی‌شان را اصلاح کنند و در سال‎های آینده دچار چاقی و اضافه وزن نشوند.

▪ با توجه به اینکه خانم رمضانی به آرتروز زانو مبتلا هستند، در زمان کاهش وزن مصرف مکمل برایشان ضروری است؟ چه مکمل‎هایی برایشان تجویز شده؟

معمولا برای مبتلایان به آرتروز مکمل تجویز نمی‌شود چون در برنامه غذایی‎ای که برای آنها تنظیم می‌شود، مقدار لبنیات زیاد است. برای کنترل اشتهای این خانم مکمل فیبری- پروتئینی، برای زمان‌هایی که به میهمانی می‎روند و ممکن است غذای چرب بخورند، قرص «اورلیستات» و با توجه به سنشان مکمل امگا۳ تجویز شده است.

▪ مولتی‌ویتامین چطور؟

قرص مولتی‌ویتامین هم معمولا برای افراد تجویز نمی‌شود فقط در صورت لزوم مثلا در مواردی که رژیم کاهش وزن طولانی و بیشتر از ۶ ماه باشد و فرد بیشتر از ۲۰ کیلوگرم وزن کم کند یا دچار ضعف یا ریزش مو شده باشد، مولتی‌ویتامین تجویز می‎کنیم.

▪ با توجه به اینکه با بالا رفتن سن سوخت‌وساز بدن و از طرفی به دلیل بیماری‎ها و مشکلات جسمی، ‎امکان ورزش و تحرک کمتر می‎شود، افراد برای کنترل وزن باید به چه نکته‌هایی در تغذیه‌شان توجه کنند؟

باید مصرف هله‌هوله و خوراکی‎هایی مانند کیک، بیسکویت و شیرینی محدود و برای پر کردن حجم معده، کنترل اشتها و احساس سیری، قبل از غذا سبزی‎های آبپز مانند کدو، بادمجان، قارچ، کرفس، لوبیاسبز و یک بشقاب سالاد بدون سس خورده شود. مصرف چربی‌ها و مواد نشاسته‎ای مانند نان و برنج کاهش و مصرف مواد غذایی پروتئینی به دلیل خاصیت سیرکنندگی‎شان، مقداری افزایش یابد. در این صورت افراد می‎توانند بدون احساس ضعف و گرسنگی به راحتی وزنشان را کنترل کنند و به وزن مطلوب برسند.

▪ آیا توصیه تغذیه‎ای وجود دارد که باعث کاهش درد و پیشگیری از شدت بیماری آرتروز شود؟

بهترین توصیه، کاهش وزن است. با کاهش وزن، فشار روی استخوان و مفاصل کمتر می‎شود و دردها کاهش پیدا می‎کنند. در این موارد با آزمایش‎های لازم میزان ویتامینD را در افراد بررسی و اگر کمبودی در این مورد وجود داشته باشد، برای جبران آن از مکمل ویتامینD استفاده می‎کنیم. از آنجا که دریافت غذایی ویتامین D از طریق مواد خوراکی محدود است، توصیه می‎شود این بیماران هر روز در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار بگیرند. دریافت لبنیات به مقدار کافی در برنامه غذایی هم از نکته‌های دیگری است که باید به آن توجه کرد.

● نگاه فوق‌تخصص بیماری‌های زانو

نه دوزانو بنشینید نه چهارزانو

دکتر علی ترکمان

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

از آنجا که افزایش وزن روی مفاصل ستون فقرات و زانوها تاثیر سوء دارد، کاهش وزن این خانم اقدام بسیار مناسبی بوده اما نباید انتظار داشته باشند بلافاصله بعد از کاهش وزن، تمام مشکلاتی که در ناحیه کمر و زانو وجود داشته، از بین بروند. کاهش وزن به‌تدریج می‎تواند باعث بهبود درد ناحیه کمر و زانوها شود و باید صبر و حوصله به خرج داد اما اگر درد و مشکلات ایشان شدید و غیرقابل تحمل است، باید برای مصرف دارو و انجام فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف مفصل اقدام کنند زیرا بیشتر افرادی که فقط با رژیم غذایی و بدون ورزش وزن کم می‎کنند، دچار ضعف عضلات می‎شوند، بنابراین کاهش وزن حتما باید با تقویت عضلات همراه باشد تا فشار روی مفاصل کمتر شود. به ایشان توصیه می‎کنم مراقب باشند وزنشان دوباره بالا نرود و عضلات ناحیه ستون فقرات، شکم و اطراف مفاصل زانو را با انجام نرمش‎های مناسب تقویت کنند. با توجه به اینکه ایشان آرتروز متوسط یا شدید دارند، باید سعی کنند زیاد از پله بالا و پایین نروند، در سطح شیب‎دار پیاده‌روی نکنند، از دستشویی فرنگی استفاده کنند و دو زانو و چهار زانو روی زمین ننشینند.

● نگاه متخصص طب فیزیکی

با ورزش به جنگ آرتروز بروید

دکتر لیلا اتفاق

عضو هیات علمی بیمارستان شهید رجایی

یکی از بهترین روش‌های درمان بیماران دچار دردهای مفصلی، ورزش‌های طبی است. اشخاصی که مانند خانم رمضانی دچار آرتروز زانو هستند، در صورت نیاز پس از انجام دارودرمانی و فیزیوتراپی می‎توانند با ورزش‌های درجای تقویتی، فعالیت ورزشی خود را شروع کنند و به مرور نوع ورزش‌ها را تغییر دهند. پیاده‌روی در آب استخر ۲ تا ۳ روز در هفته، حداقل به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، بسیار موثر است. پس از گذشت ۱ تا ۲ ماه، برنامه‌های آب‌درمانی ویژه و تحت نظر مربی، انجام حرکت‌های ورزشی متفاوت آغاز می‌شود و بیمار کم‌کم می‌تواند با انجام سایر شناها و ورزش‌ها، وضعیت جسمانی‌اش را بهبود بخشد. اگر فرد دچار دردهای آرتروز بدون اینکه تقویت عضلات و درمان‌های مناسب را انجام داده باشد، ناگهان ورزش‌های هوازی و مقاومتی را شروع کند، ممکن است دچار درد و ناراحتی بیشتری شود. به‌طورکلی ورزش‌ها باید با شدت کم شروع شوند، به مرور بر مدتشان افزوده شود و سپس شدتشان افزایش یابد. به‌طورکلی، ۵ روز در هفته حداقل ۴۰ تا ۴۵ دقیقه ورزش برای حفظ سلامت مناسب است و به مرور می‌تواند شدیدتر (ورزش‌های مقاومتی) شود.

● نگاه طب ورزشی

به‌خاطر زانوهایتان در آب راه بروید

دکتر احمد باقری‌مقدم

متخصص پزشکی ورزشی

خانم رمضانی باید ورزش را در ۳بخش هوازی، قدرتی و کششی انجام دهند و با ورزش‎های هوازی، سیستم قلبی و تنفسی‌شان را تقویت کنند و میزان استقامتشان را بالا ببرند تا بتوانند در زمان طولانی‌تری فعالیت فیزیکی داشته باشند. با توجه به اینکه مفاصل ایشان دچار مشکل است، چه بهتر که ورزش‎های هوازی را در آب انجام دهند. ورزش‎های آبی و راه‌رفتن در آب، هم مزیت‌های ورزش‎های هوازی را دارد و هم تقویت‌کننده عضلات است بنابراین برای ایشان بهترین گزینه محسوب می‌شود. ایشان می‎توانند با ۳روز در هفته شروع کنند. مدت زمان ورزش نیز می‎تواند از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز شروع شود و به یک ساعت برسد. ایشان باید ابتدا با ورزش‎های آبی شروع کنند و بعد از چند ماه ورزش در آب، فعالیت‎هایی مانند راهپیمایی تند یا کار با دوچرخه ثابت را انجام دهند. البته دویدن برایشان مضر است اما می‌توانند برای تقویت عضلات از حرکات قدرتی داخل آب و همچنین طناب‎های کشی یا وزنه‎های کوچک کمک بگیرند و عضلات اطراف زانو، عضله ۴سر ران و عضلات کمر و شکمشان را تقویت کنند. این کار در کاهش علایم آرتروز موثر است. ورزش‎های انعطاف‌پذیری و کششی را نیز روزانه ۳بار و هر بار با ۴تکرار برای هر مفصل توصیه می‌کنم. البته بهتر است مدت هر کشش ۲۰تا ۳۰ ثانیه باشد. اگر دچار انحراف مفصل زانو هستند یا مشکل مچ پا یا صافی کف پا دارند نیز بهتر است مشکل بیومکانیکی‌شان را با استفاده از کفی و کفش مناسب یا جراحی اصلاح کنند تا توازن نیرو در همه سطوح مفصلی یکسان باشد و دردها کاهش یابد.

فرزانه فولادبند

«میزگرد تغذیه» درباره روند کاهش وزن خانم کبری رمضانی با حضور دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه و رژیم درمانی

دکتر علی ترکمان ارتوپد

دکتر لیلا اتفاق متخصص طب فیزیکی

دکتر احمد باقری‌مقدم متخصص طب ورزشی