دیدار درسایه اختلافات

دیدار جورج بوش و ولادیمیر پوتین روسای جمهور آمریكا و روسیه در بندر كنبونك, تفریحگاه ساحلی خانواده بوش در ایالت ممین, غیرمتعارف ترین دیدار رهبران دو كشور بود

دیدار جورج بوش و ولادیمیر پوتین روسای جمهور آمریكا و روسیه در بندر كنبونك، تفریحگاه ساحلی خانواده بوش در ایالت ممین، غیرمتعارف‌ترین دیدار رهبران دو كشور بود.

رئیس‌جمهوری روسیه نخستین رهبر یك كشور در جهان به‌شمار می‌آید كه از سوی مقامات كاخ سفید به اقامتگاه خانوادگی رئیس‌جمهوری آمریكا دعوت شد. دیدار بوش و پوتین خصوصی و غیررسمی اعلام شده و هدف از این دیدار احیای روابط شخصی بین رهبران آمریكا و روسیه بوده كه تنها یك سال دیگر به پایان دوره ریاست‌جمهوری آنها باقی مانده است.همچنین رهبران آمریكا و روسیه در این دیدار تلاش كردند روابط دو كشور را عادی نشان دهند و آینده روابط جانشینان خود را تنظیم نمایند.

مهم‌ترین مساله جاری در روابط دو كشور طرح استقرار سپر دفاع موشكی آمریكا در دو كشور شرق اروپا یعنی لهستان و جمهوری چك است. مسكو معتقد است اجرای این طرح توان بازدارندگی روسیه را كاهش خواهد داد و به این ترتیب امنیت این كشور را تهدید خواهد كرد. مساله استقلال كوزوو از موارد دیگر اختلاف بین مسكو و واشنگتن به‌شمار می‌آید. فدراسیون روسیه به دلیل كثیر الملل بودن نگران استقلال كوزوو بر تحولات داخلی خود است و به همین دلیل با درخواست آمریكا برای استقلال كوزوو مخالف است.

در ماه‌های اخیر، جنگ لفظی میان رهبران آمریكا و روسیه علیه یكدیگر بالا گرفته است. پوتین با متهم كردن آمریكا به تسلط بر جهان، بوش را با هیتلر مقایسه كرده بود، در مقابل مقامات آمریكایی روسیه را به استفاده از ادبیات جنگ سرد متهم كرده بودند.

در دیدار بوش و پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه پیشنهاد جدیدی برای جانشینی طرح استقرار سپر دفاع موشكی آمریكا در شرق اروپا ارائه داد كه براساس این پیشنهاد مركز تبادل اطلاعات در مسكو و بروكسل ایجاد شود، همراه با نوسازی پایگاه راداری «قبله» در جمهوری آذربایجان برای استفاده مشترك آمریكا و روسیه، رادارهای آمریكایی در جنوب روسیه نیز مستقر شود، طرح استقرار سپر دفاع موشكی آمریكا با مشاركت همه كشورهای ذی‌نفع اروپایی و در چارچوب شورای ناتو ـ روسیه اجرایی شود. نتیجه این پیشنهاد آن است كه دیگر نیازی به اجرای طرح سپر دفاع موشكی آمریكا در لهستان و جمهوری چك نیست. به این ترتیب پوتین یك رویكرد امنیت منطقه‌ای با همكاری آمریكا، روسیه و ناتو را مطرح كرد. اما پاسخ پوتین مبنی بر اینكه لهستان و جمهوری چك اجزای اساسی سیستم دفاع موشكی آمریكا هستند، حاكی از آن است كه واشنگتن به دنبال طرح اختصاصی و هدف یكجانبه خود است كه در چارچوب محاصره روسیه می‌گنجد. آمریكا به آینده روسیه بی‌اعتماد است و درصدد مهار این كشور است. به این ترتیب دیدار بوش و پوتین نتوانست بنیادی‌ترین اختلاف دو كشور یعنی مساله امنیتی را حل كند. در چنین شرایطی چنانچه آمریكا به اجرای طرح سپر دفاع موشكی خود در شرق اروپا اصرار ورزد، روسیه چاره‌ای جز تقویت اقدامات نظامی در مرزهای غربی خود ندارد. آزمایش موشك‌های بالستیك روسیه در هفته‌های اخیر تاییدی بر این موضوع است. روسیه واقف است كه عقب‌نشینی در این خصوص به منافع استراتژیك این كشور آسیب وارد خواهد كرد.

موضوعات دیگر مذاكرات بوش و پوتین در حاشیه قرار گرفت. رهبران آمریكا و روسیه درخصوص كوزوو، در مصاحبه مطبوعاتی سكوت كردند كه حاكی از تاكید دو كشور بر مواضع قبلی آنهاست.در مورد مساله هسته‌ای ایران، بوش از توافق آمریكا و روسیه برای ارسال پیام مشترك به تهران خبر داد. حال آنكه پوتین گفت ایران در حال همكاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اتحادیه اروپاست. به‌نظر می‌رسد انتظار بوش از همراهی پوتین برای اعمال مجازات جدید علیه ایران برآورده نشده است. در شرایطی كه آمریكا در هفته‌های اخیر در جنگ عراق با مشكلات شدیدی روبه‌رو شده درخصوص مساله هسته‌ای ایران به همكاری نزدیك روسیه نیاز دارد. درخصوص تحولات داخلی روسیه، پوتین هشدار داد كه اجازه نخواهد داد كسی در امور داخلی كشورش دخالت كند.

در مجموع ورای لبخندها و تفاهم‌ ظاهری رهبران آمریكا و روسیه اختلافات دو كشور حل نشده است. البته بوش و پوتین تلاش كردند با متفاوت نشان دادن روابط آمریكا و روسیه در مقایسه با دوره شوروی، اوضاع فعلی را عادی نشان دهند. اما واقعیت این است كه تفاوت‌ها بیش از آن است كه به توافق منجر شود. تنش‌های فعلی در روابط مسكو و واشنگتن نتیجه پیشروی آمریكا به حوزه قدرت روسیه در قلمروی شوروی سابق و همچنین تلاش روسیه برای احیای قدرت تحلیل رفته خود پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مرهون ذخایر عظیم انرژی است.