غذاهای سرطان خوار

در قرن حاضر سرطان به یكی از شایع ترین علل مرگ و میر در جهان تبدیل شده است اگرچه شیوع انواع خاصی از سرطان در كشورهای صنعتی بالاتر است اما این به آن معنا نیست كه كشورهای در حال توسعه مانند كشور ما از هجوم این بیماری در امان هستند

توجه به آنچه باید بخوریم و آنچه نباید بخوریم روشی نسبتا آسان و كم‌خرج برای پیشگیری از ابتلا به سرطان و یا دست‌كم پیشگیری از ابتلا به انواع خاصی از سرطان است.

در قرن حاضر سرطان به یكی از شایع‌ترین علل مرگ و میر در جهان تبدیل شده است. اگرچه شیوع انواع خاصی از سرطان در كشورهای صنعتی بالاتر است اما این به آن معنا نیست كه كشورهای در حال توسعه مانند كشور ما از هجوم این بیماری در امان هستند. متاسفانه با توجه به حركت اكثر كشورهای جهان به سمت صنعتی شدن و به‌دلیل وارد‌شدن بسیاری از عادات ازجمله عادات غذایی غربی در فرهنگ ملل شرق، شیوع انواع خاصی از سرطان كه در اصطلاح به نام <سرطان كشورهای صنعتی> شناخته می‌شوند (مانند سرطان پستان، سرطان پروستات و سرطان روده بزرگ) در این كشورها به سرعت رو به افزایش است.

جالب است بدانید افرادی كه از كشوری به كشور دیگر مهاجرت می‌كنند به تدریج الگوی ابتلا به سرطان در آنها شبیه الگوی سرطان در افرادی خواهد شد كه در كشور جدید محل اقامت آنها زندگی می‌كنند. به عبارت ساده‌تر، اگر در كشور جدید آنها میزان ابتلا به سرطان روده بزرگ بالاتر از كشور اول بوده باشد، بعد از چند سال در این افراد نیز احتمال ابتلا به این نوع خاص از سرطان بالاتر می‌رود.

این نكته و بسیاری از یافته‌های علمی دیگر دانشمندان را به این فكر انداخت كه اگرچه مسائل ارثی می‌توانند تا حدودی در ابتلا به سرطان تاثیرگذار باشند اما عوامل محیطی مثل رژیم غذایی و انواع تغذیه نیز می‌توانند نقش قابل توجهی در افزایش یا كاهش خطر ابتلا داشته باشند. بررسی‌هایی كه در ایالات متحده آمریكا انجام شده نشان داده است كه یك سوم از مرگ‌ و میرهای ناشی از سرطان این كشور را می‌توان به مسائل تغذیه‌ای و سایر موارد را به شیوه و الگوی زندگی نسبت داد. به این ترتیب آشكار است كه توجه به آنچه باید بخوریم و آنچه نباید بخوریم روشی نسبتا آسان و كم‌خرج برای پیشگیری از ابتلا به سرطان و یا دست‌كم پیشگیری از ابتلا به انواع خاصی از سرطان است.

● چاقی، مشكل‌ساز همیشگی

بدون تردید چاقی یكی از معضلات امروز انسان متمدن است. معضلی كه سبب بروز تعداد زیادی از بیماری‌ها مثل دیابت، بیمار‌ی‌های قلبی - ‌عروقی، ساییدگی‌های استخوانی و آرتروز و البته برخی انواع سرطان می‌شود.

عدم تحرك فیزیكی، مصرف زیاد مواد غذایی پركالری و چاقی می‌توانند موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در انسان شوند. از سوی دیگر بررسی‌ها نشانگر آن هستند كه ورزش كردن به‌طور مرتب می‌تواند تاحدودی خطر ابتلا به سرطان سینه و روده بزرگ را كاهش دهد.

البته وجود ارتباط بین میزان كالری مصرفی فرد و احتمال ابتلای وی به سرطان هنوز صد در صد به اثبات نرسیده است اما واضح است كه با توجه به خطرات بی‌شمار چاقی، كاهش وزن اقدامی است كه نقش مثبت آن در سلامت قابل تردید نیست.

● سبوس، كلید سلامتی

جدیدترین تحقیق دانشمندان پرسش‌هایی را درباره تاثیر نوع ماده غذایی مصرفی به‌ویژه مواد قندی و نشاسته‌ای موجود در رژیم غذایی روی خطر وقوع برخی انواع سرطان مطرح ساخته است.

به‌نظر می‌رسد بهتر است در رژیم غذایی، تركیباتی را كه حاوی قندهای ساده هستند (مثل قند و شكر) و یا مواد نشاسته‌ای را كه از غلات بدون سبوس تهیه می‌شوند (مثل كیك و شیرینی و ...) با مواد غذایی سالم‌تری مثل نان‌ها و غلات سبوس‌دار جایگزین كنیم.

این اقدام از یك سو در كنترل وزن و جلوگیری از چاقی اثر دارد و از سوی دیگر سبب خواهد شد مواد غذایی با ارزش غذایی بالاتر و حاوی انواع ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز، جایگزین غذاهایی شوند كه از آردهای بدون سبوس و باارزش غذایی كمتر تهیه می‌شوند و در عین حال ممكن است در كاهش خطر ابتلا به سرطان نیز بی‌اثر نباشند.

● باز هم میوه و سبزی

یكی از جنبه‌های بسیار مثبت در عادات غذایی ما ایرانیان مصرف مقادیر قابل توجه میوه و سبزی در رژیم غذایی روزانه است. میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی مواد غذایی بسیار باارزشی هستند، مانند انواع ویتامین‌ها، برخی مواد معدنی و موادی به نام فیبرهای غذایی و ...

درباره تاثیر فیبرهای غذایی در كاهش احتمال ابتلا به سرطان از دیرباز تحقیق و بررسی‌های زیادی انجام شده است. اولین بار فردی به نام دكتر دنیس بوركیت مشاهده كرد كه میزان سرطان روده بزرگ در نواحی از آفریقا كه مصرف فیبر غذایی در مردمان آن بالا بود، نسبت به سایر نواحی پایین‌تر بود.

از آن زمان تاكنون، تعداد بی‌شماری بررسی و مطالعه در این زمینه انجام شده است. آنچه می‌توانیم به عنوان یك توصیه تغذیه‌ای و با دانش موجود ارائه كنیم، آن است كه اگرچه تا امروز ارتباط قطعی بین میزان مصرف فیبر و سرطان به‌دست نیامده است اما چون این مواد علاوه بر تاثیر احتمالی در پیشگیری از سرطان، موجب بروز فواید دیگری مانند كاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز می‌شوند، بنابراین باید تلاش كنیم حتما به میزان مناسبی از این مواد غذایی در رژیم غذایی خود استفاده كنیم كه این به مفهوم استفاده از میوه و سبزی به‌طور مرتب و روزانه است.

علاه بر فیبر، میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی موادی مانند ویتامین‌های E و C، مواد پیش‌ساز ویتامین A، سلنیوم و بسیاری مواد دیگر هستند كه همگی توان بالقوه‌ای در پیشگیری از بروز صدمات و آسیب‌های سلولی را كه به سرطان منجر می‌شوند، دارند. پس مصرف میوه و سبزی را هرگز و به هیچ قیمتی فراموش نكنید!

● چربی، هرچه كمتر بهتر

در آن دسته‌از رژیم‌هایی كه در آنها چربی مصرفی بالا است اغلب میزان مواد غذایی مثل گوشت قرمز نیز بالا است. به علاوه مصرف چربی بیشتر همیشه به معنی مصرف انرژی بیشتر و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به چاقی نیز هست. با این توضیحات، روشن است كه تعیین میزان تاثیر مصرف چربی در بروز سرطان دشوار است.

به این ترتیب و با توجه به آنكه احتمال دارد مصرف مقادیر زیاد چربی، به‌ویژه چربی حیوانی (مانند كره، چربی‌هایی كه روی گوشت قرمز وجود دارد و یا لبنیات پرچرب) در بروز برخی سرطان‌ها مثل سرطان پروستات و البته به احتمال كمتری سرطان روده بزرگ یا سینه نقش داشته باشند، احتیاط حكم می‌كند كه از مصرف بیش از حد این مواد خودداری شود.

واقعیت آن است كه در یك رژیم غذایی متعادل توصیه متخصصان مصرف چربی در حداقل ممكن است، زیرا به این ترتیب نه تنها از احتمال بروز سرطان، بلكه از بروز مشكلات قلبی، چاقی و.... نیز جلوگیری خواهد شد.

● دیابتی‌ها نگران نباشند

تردیدی نیست كه بسیاری از شما درباره سرطان‌زا بودن برخی مواد شیرین‌كننده مصنوعی مطالبی شنیده‌اید اما در حال حاضر بسیاری از تركیبات شیرین‌كننده مصنوعی (مانند آسپارتام، ساخارین و ...) در تمام جهان مصرف می‌شوند و عوارض سوئی نیز از مصرف آنها گزارش نشده است، بنابراین افرادی مانند مبتلایان به دیابت می‌توانند بدون نگرانی از این مواد استفاده كنند.

● و اما ...

مطالب جسته و گریخته دیگری نیز درباره ارتباط برخی دیگر از مواد موجود در رژیم غذایی با احتمال وقوع سرطان وجود دارند. مطالبی مثل تاثیر قهوه در سرطان لوزالمعده و یا اثر مصرف زیاد نمك در بروز سرطان معده اما مطالعات در این‌باره آن‌چنان محدود است كه نمی‌توان بر پایه آن توصیه كلی ارائه كرد.

● رژیم بی‌خطر

به‌عنوان كلام آخر، همیشه سعی كنید رژیم غذایی غنی از سبزی‌ها و میوه‌ها، لبنیات كم‌چرب و غلات سبوس‌دار را رعایت كنید و از مصرف زیاد چربی‌ها به‌ویژه چربی‌‌های حیوانی و مصرف زیاد گوشت قرمز پرهیز كنید. به علاوه همیشه تمام چربی موجود روی گوشت قرمز را كه با چشم قابل روِیت است، جدا كرده و مصرف نكنید. از مصرف نمك زیاد خودداری كنید و مواد غذایی آماده مثل سوسیس و كالباس یا تنقلاتی مثل چیپس و پفك را در حداقل ممكن مصرف كنید و وزن خود را با مشورت متخصص در حد مناسب برای سن و قد خود حفظ كنید.‌

دكتر ژابیز مدرسی متخصص تغذیه