تحلیل داده پایگاه ها بررسی داده پایگاه های تهران بزرگ

این مقاله به موضوعاتی می پردازد كه ایجاد داده پایگاهی برای محدودهٔ تهران بزرگ مستلزم آن هاست و به ویژگی های سودمند چنین امری نیز اشارهٔ خاص دارد بعلاوه بر نیاز به استانداردی برای داده پایگاه ها تأكید می كند و نگاهی هم به تقویت كارآیی كاركردی این داده پایگاه ها دارد

این مقاله به موضوعاتی می پردازد كه ایجاد داده پایگاهی برای محدودهٔ تهران بزرگ مستلزم آن هاست و به ویژگی های سودمند چنین امری نیز اشارهٔ خاص دارد بعلاوه بر نیاز به استانداردی برای داده پایگاه ها تأكید می كند و نگاهی هم به تقویت كارآیی كاركردی این داده پایگاه ها دارد. این مقاله با ذكر تلاش هایی كه در ایران برای شبكه كردن كتابخانه های ایران از طریق خدمات تحویل مدرك و داده پایگاه های مركز اطلاعات و مدارك عملی ایران انجام گرفته به پایان می رسد. در حال حاضر، صنعت رایانه بر همگی ابعاد زندگی ما اثر گذاشته و در حال تبدیل به یك صنعت بنیادین است. ولی باید به یاد داشت كه سیستم های رایانه ای نیز حساس تر و پیچیده تر شده اند و خطاهای كوچك چه بسا كه ضایعات سنگین و برگشت ناذیری رابه بار آورد. این سیستم ها با انعطاف پذیری بالای خود برای همین حد از دقت ساخته شده اند. این ویژگی استفاده كنندگان را به تقاضای مستمر برای تغییر در این سیستم ها واداشته است. از سوی دیگر این سیستم های نرم افزاری سرعت توسعهٔ سیستم ها را كه در مواردی به تغییر كلی در محیط عملیاتی منجر می شود افزایش می دهد و تقویت می كند. همگی این ها به نوبهٔ خود باعث ظهور مسائلی در زمینهٔ سازگاری و كارآیی می گردد. بدین ترتیب راهبری(۱) سیستم های نرم افزاری به یك مسئله ویژه بدل می شود. به موجب برخی ارقام، راهبری گاهی تا به ۶۷ درصد از هزینه اصلی نصب نرم افزار می رسد. در طول انجام این بررسی، دریافتیم كه مستندات نرم افزاری هنوز یك مسئله است. هم.م مهندسان ایرانی نرم افزار، اصولا" كم ترین اهمیت را برای این جنبه از تولید نرم افزار قائل اند. حتی در قرار دادهایی كه به شركت های نرم افزاری داده می شود حداكثر یك عبارت ظاهری و تشریفاتی دربارهٔ مستندات نرم افزاری دیده می شود. در بیش تر موارد، كسانی كه قار است راهبری نرم افزاری را به عهده بگیرند باید در طول اجرای آن حضور داشته باشند. رفتار رسمی این است كه اگر نرم افزار درست كاركرد، ناراحت نشوید! اما خنده دار این كه هر اشكالی كه درطراحی قطعات نرم افزاری وجود داشته باشد، به هزینه های بعدی راهبری تبدیل [ و به هزینه های دیگر خریدار، بار ] می شود. تعداد باز هم كم تری از شركت ها هستند كه متعهد باشند به این كه عمدهٔ هزینه های راهبری را [با دقت كردن] در ساخت محصول، به حداقل برسانند. برعكس،قاعدهٔ عمومی هر چه كم تر كردن زمان اجرا است، نه زمان راهبری. بنابرگزارش تحقیقی كه از سوی ISIS انجام شده در برخی موارد حتی انتخاب نادرست زبان برنامه نویسی برای كدهای اصلی ممكن است باعث افزایش سرسام آور هزینه های راهبری شود اما مهم ترین موضوع شاید بی توجهی تولید كنندهٔ نرم افزار به این نكتهٔ بدیهی باشد كه سیستم های نرم افزاری قرار نیست تا ابد عمر كنند. در درون مراكز اطلاع رسانی ایرانی، تعداد اندكی هستند كه استانداردهای لازم الاجرا و فرایندهای [كنترل و ] تأیید را در عرصه سییتم های نرم افزاری به كار بندند. با افزایش خودكار سازی در مراكز اطلاع رسانی ایرانی و با وجود گرایش كنونی در ساخت داده پایگاه های داخلی ودر دسترس گذاشتن آن ها حتی برای استفاده كنندگاه راه دور، تحقیقی در موضوع پذیرش استانداردهای نرم افزار داده پایگاه ها انجام شد. شهرداری تهران در پی آن بود كه امكان ادارهٔ یك داده پایگاه بسیار بزرگ شامل ۱۵۰ واحد اطلاعاتی یا داده پایگاه فرعی را بررسی كند. این داده پایگاه ها را نزدیك به چهل مرجع جداگانه در دست ایجاد و خدمات دهی داشتند و عرصه هایی همچون حوادث، رویدادهای فرهنگی، مراكز پزشكی، فهرست قیمت ها، كتابخانه ها، و حتی خدمات سفارتخانه های خارجی در این داده پایگاه ها ملحوظ شده بود. اساسا" هدف شبكهٔ محدودهٔ تهران بزرگ تأمین دسترسی به این اطلاعات به دو شكل زیر است:

الف) با واسطه: از طریق كیوسك های اطلاعات؛

ب)بیواسطه: از طریق شبكه رایانه ای؛ مثل نمونه ای كه”مؤسسهٔ ندا رایانه” راه اندزی كرده و پیشتاز در گسترش دسترسی همگانی به اینترنت در ایران است. صرفه جویی بالقوه ناشی از كاهش تعداد سفرهای درون شهری كه با كاهش آلودگی و نیز بهره گیری بهتر از منابع ارتباطی همراه است به شبكهٔ محدودهٔ تهران بزرگ جاذبه و مقبولیت بخشیده است. وقتی كسی از ایجاد سرویسی برای ارائه خدمات به حدود ۱۰۰۰۰۰ نفر در روز صحبت می كند، نقش استانداردها بسیار برجسته تر می شود. هماهنگ كنندگان داده پایگاه نیازمند بررسی و به هم پیوستن یك برچسب مجازی به دست آمده از سیستم های داده پایگاهی هستند. در بیش تر موارد مبدل های واسطهٔ نرم افزاری خاصی باید نوشته می شد تا بتوان عناصر داده ای را از داده پایگاه های مختلف صادر یا به آن ها وارد كرد. هیچ چیزی بیش از بخش كتابخانه ای نمی تواند وسعت كار را به روشنی تصویر كند. عمدهٔ كتابخانه های تهران در زمان انجام این بررسی روی هم رفته از چهار سیستم متفاوت خودكارسازی كتابخانه استفاده می كردند كه همدیگر را نمی خواندند. ظاهرا" در آن زمان هنوز اخبار ۵۰/۳۹ Z به صحنهٔ كتابداری ایران نرسیده بود. بنابراین، این بررسی اساسا" در دو مسیر انجام شد. در مسیر اول كوشش بر این بود كه میزان پایبندی داده پایگاه های جاری به مجموعهٔ استاندارد های موجود، از قبیل استانداردهای ایزو و یونی سیست را مشخص كند. این كار میزانی برای اندازه گیری دامنه و عمق اصلاحات نرم افزاری لازم برای ادغام داده پایگاه ها به دست می دهد. مسیر دوم در پی رسیدن به استانداردهای جدیدی برای تضمین سازگاری و عملیات پذیری بین سیستمی بود.

---