کم‌خونی

کم‌خونی هنگامی اتفاق می‌افتد که هموگلوبین کمی در خون وجود دارد. هموگلوبین ماده‌ای است که اکسیژن را در خون منتقل می‌کند و به خون رنگ قرمز آن را می‌دهد. در حالت طبیعی هموگلوبین …

کم‌خونی هنگامی اتفاق می‌افتد که هموگلوبین کمی در خون وجود دارد. هموگلوبین ماده‌ای است که اکسیژن را در خون منتقل می‌کند و به خون رنگ قرمز آن را می‌دهد. در حالت طبیعی هموگلوبین داخل سلول‌های قرمز خون وجود دارد. علت کم‌خونی می‌تواند تعداد کم سلول‌های قرمز خون، هموگلوبین کم در هر سلول قرمز یا به هر دو دلیل باشد. بیش از ۳۰ نوع کم‌خونی وجود دارد که هرکدام علت و درمان مخصوص به خود را دارد. شایع‌ترین حالت آن کم‌خونی فقر آهن است. کم‌خونی می‌تواند در هر سنی اتفاق بیافتد بعضی از انواع آن فامیلی و بعضی اکتسابی هستند.

موارد زیر از شایع‌ترین علل کم‌خونی هستند:

رژیم غذائی مواد کافی برای تولید هموگلوبین ندارد (مانند آهن، پروتئین، اسیدفولیک، ویتامین B۱۲ و مس)؛

از دست رفتن خون به خاطر خونریزی داخلی و خارجی؛

ساخته شدن سلول‌های قرمز کوتاه عمر؛

عدم توانائی مغز استخوان در تولید سلول‌های قرمز با سرعت کافی و تخریب بیش از حد سریع سلول‌های قرمز داخل بدن.

علاوه بر بیماری‌های کم‌خونی اولیه، تعداد زیادی بیماری دیگر نیز می‌توانند به‌طور ثانویه کم‌خونی ایجاد کنند.

علائم و نشانه‌ها

بیشتر انواع کم‌خونی هیچ علامتی به‌وجود نمی‌آورند. با این حال خستگی، کوتاهی نفس، نبض سریع و یرقان (زردی پوست و زردی سفیدی چشم‌ها) می‌توانند نشانگر این حالت باشند. اگر کودک رنگ‌پریده به‌نظر می‌آید ناخن‌ها، داخل پلک چشم و پوست داخل دهان را وارسی نمائید. همچنین به دنبال این علل احتمالی کم‌خونی بگردید: استفراغ خونی، وجود خون در مدفوع (مدفوع سیاه‌ رنگ یا قرمز)، قاعدگی زیاد، رژیم غذائی ناکافی، اسهال مزمن و مواجهه با مواد سمی.

اگر فکر می‌کنید که کودک شما ممکن است کم‌خونی داشته باشد به پزشک مراجعه کنید. نوع و وجود کم‌خونی فقط می‌تواند با تست‌های آزمایشگاهی ثابت شود. معاینات و آزمایشات ادراری می‌توانند به تشخیص زودهنگام آن کمک کنند که این مسئله کمک زیادی در درمان می‌کند. اگر یکی از اعضاء خانواده کم‌خونی دارد به دنبال علائم در اعضاء دیگر خانواده بگردید.

مراقبت خانگی

هیچگاه سعی نکنید که خودتان کم‌خونی را درمان کنید. درمان اشتباه می‌تواند آسیب رسانده باشد و می‌تواند تشخیص درست را مشکل کند. تمام کودکان باید یک رژیم مناسب برای جلوگیری از کم‌خونی داشته باشند و پزشک شما می‌تواند در این زمینه شما را راهنمائی کند.

موارد احتیاط

- در کشور آمریکا مصرف بیش از اندازه آهن یک علت شایع مسمومیت است. اگر قرص‌های آهن به‌وسیله پزشک شما تجویز نشده‌اند آنها را دور از دسترس کودکتان قرار دهید.

- بعضی از قرص‌های آهن شیری هستند و کودکان ممکن است آنها را با آب‌نبات اشتباه بگیرند.

درمان پزشکی

برای ارزیابی وضعیت کم‌خونی کودک، پزشک معاینات بالینی انجام خواهد داد شرح حال خواهد گرفت و شمارش کامل خون انجام خواهد داد. احتمالاً پزشک دستور موارد زیر را خواهد داد:

شمارش رتیکولوسیت‌ها (گویچه قرمز نابالغ یا سلول‌های قرمز جوان)، شمارش پلاکت‌ها (یکی از سلول‌های خونی که به لخته کردن خون کمک می‌کنند) و اندازه‌گیری آهن خون و ظرفیت حمل آهن در خون. آزمایشات دقیق‌تر در صورت لزوم شامل الکتروفورز هموگلوبین، تست سلول داسی‌شکل، آزمایش ادرار، تست مدفوع برای یافتن مقادیر کم‌خون، آزمایش مغز استخوان، آزمایشات برای سموم مختلف، آزمایش خون والدین، آزمایشات اشعه X روده و تست‌های شیمیائی خون می‌باشد. درمان شامل قرص‌های آهن و ویتامین و تغییر در رژیم غذائی خواهد بود. تزریق آهن یا ویتامین معمولاً لازم نیستند. در موارد نادر انتقال خون لازم خواهد بود.