اعتیاد به «خرید» درد مزمن جوامع مصرفی

وقتی در جامعه ای «پول» از کارکرد اقتصادی اصلی خود دور شود و حداقل برای بعضی از اقشار خاص به راحتی فراهم آید به سادگی هم خرج خواهد شد و همین معنا به تولید رفتاری منجر می شود که زیان آور و پرهزینه خواهد بود

وقتی در جامعه‌ای «پول» از کارکرد اقتصادی اصلی خود دور شود و حداقل برای بعضی از اقشار خاص به راحتی فراهم‌ آید به سادگی هم خرج خواهد شد و همین معنا به تولید رفتاری منجر می‌شود که زیان آور و پرهزینه خواهد بود. پول انباشته و به آسانی فراهم شده میل به مصرف را زیاد می‌کند و میل به مصرف رفته رفته به عادتی چسبنده مبدل می‌شود که رفع آن به سختی میسر است، در جامعه ما که عده‌ای در پیمودن ره صدساله در یک شب استاد شده‌اند و ثروت‌های نجومی را با یک معامله به دست می‌آورند باید که در خرج کردن زیاده روی را به اعتیاد مبدل سازند، ویلاها و ماشین‌های جورواجور بخرند، سفرهای خارج رنگارنگ بروند و چون حوصله‌شان سررفت بدون کوچکترین نیازی به بازار بروند و تفاخر و تظاهر را تا مرز تمارض پیش‌ببرند.

مطلب زیر اعتیاد به «خرید کردن» را مورد بررسی قرار داده است، رفتاری که در جامعة ما نیاز برای خیلی‌ها به یک «اعتیاد» مسلم تبدیل شده است.

لغت نامه، «اعتیاد» را راهی برای وقف و رها کردن خود به چیزی از روی عادت و میل شدید می‌دانند، رفتاری که عمل حیاتی را خراب می‌کند، و پیشرفت مضراتی بوجود می‌آورد. اعتیاد باعث می‌شود حس توازن و عقلانیت خود را از دست بدهید. در تمامی انواع اعتیاد، اشتیاق و میل شدید برای لذت و خشنودی آنی ـ برای رسیدن به احساس لذت، قدرت، و رها شدن از مشکلات ـ و پافشاری بر نادیده گرفتن نشانه‌های رفتاری دراز مدت و خودویرانگر دیده می‌شود.

اگر معتاد به خرج کردن هستید، کنترل خرید کردن برای شما کاری دشوار است و هرچقدر هم که خرید کنید باز هم برایتان کافی نیست. فروشگاه‌ها و مراکز خرید یک جذابیت آهن ربایی برایتان دارند. همیشه گرانترین هدیه‌ها را می‌دهید. خریدهایتان نشان می‌دهد که چقدر درمورد همه برندهای و مارک‌های اجناس مختلف اطلاعات دارید. وقتی با دوستانتان برای غذا خوردن به رستوران می‌روید، این شما هستید که همیشه برای حساب کردن صورتحساب اصرار دارید، چه بتوانید از عهده آن بربیایید، چه نتوانید.

باوجود عواقب منفی که این مشکل برای شما دارد-مثل احساس گناه، قرض یا احساس خجالت درمورد خریدهایتان- باز هم دست از اینکار برنمی‌دارید و خود را در مرکز خرید دیگری مشغول خریدن چیزهایی که واقعاً به آن نیاز ندارید می‌یابید. معمولاً درمورد اینکه چقدر خرج کرده‌ایددروغ می‌گویید (به خودتان و نزدیکانتان)، برچسب‌های قیمت را از روی اجناسی که خریده‌اید درمی‌آورید و همیشه برای راست و ریست کردن هزینه‌های ماهانه تان مشکل دارید. اعتیاد خرج کردن تلاشی برای خریدن «خوشبختی» است- برای مورد تحسین قرار گرفتن، احساس قدرت کردن، دور کردن احساسات مشکل دار مثل شک به خود یا ناامیدی ازخود-و می‌تواند به خراب کردن هر چیزی که برایتان عزیز بود منجر شود.

● چطور به یک رفتار معتاد می‌شویم؟

نوعی فرستنده‌های شیمیایی وجود دارند که انتقال دهنده‌های عصبی یا نوراترانسمیتر نامیده می‌شوند و کارشان انتقال ارتباط بین مغز و سایر قسمت‌های بدن است. وقتی عصبی، مضطرب و نگران هستید، جریانی از «اپینفرین» که تحریک کننده ترس است در بدنتان تولید می‌شود. وقتی اتفاقی می‌افتد که حس خوبی به شما می‌دهد (مثلاً وقتی چیزی می‌خرید) جریانی از نوروترانسمیترهایی که سروتونین نامیده می‌شوند در شما پیدا شده و احساسی خوب به شما می‌دهند.

اعتیاد خرج کردن رفتاری در شما ایجاد می‌کند که یکدفعه باید همان لحظه چیزی بخرید. پرداخت پول برای خرید یک جنس احساسی بسیار خوب به شما می‌دهد و باعث می‌شود مقدار کافی از آن سروتونین در بدنتان تولید شود. یک خرید هیچوقت برای شما کافی نیست. می‌خواهید آن احساس سرخوشی را دوباره و دوباره تجربه کنید، به همین خاطر باز بیرون می‌روید و چیزی می‌خرید. با رفتار خودتان مسموم شده اید. یگانه چیزی که در دنیا برایتان مهم است این است که بتوانید به این خرج کردن‌هایتان ادامه دهید. چون خریدن چیزهای جدید احساس خیلی خوبی نسبت به خودتان، زندگیتان و همه چیز در شما ایجاد می‌کند. درست همانطور که تعریف اعتیاد می‌گوید، شما خودتان را وقف رفتاری کرده‌اید که از روی عادت و میل شدید انجام می‌شود و عملکردهای حیاتی را تخریب می‌کند.

● چرا اعتیاد به خرج کردن؟

اعتیاد به خرج کردن یک نشانه یا بهتر بگوییم، یک چراغ قرمز هشدار از احساسات بسیار عمیقی در شماست که سعی در پنهان کردن آن دارید. افراط در خرید به شما کمک می‌کند آن احساسات مشکل ساز حداقل برای مدتی برملا نشوند. هربار که سعی می‌کنید این رفتار اعتیادآمیز خود را کنار بگذارید، با حسی ناخوشایند و ترس مواجه می‌شوید. بااینکه به خودتان قول داده‌اید که باید خرج کردن‌هایتان را کمتر کنید، اما برای از بین بردن آن حس ناخوشایند محبور می‌شوید باز چیز دیگری بخرید.

اما چه احساساتی است که اینقدر بد است که شما را به خودویرانگری می‌رساند؟ شاید از این می‌ترسید که به آن اندازه‌ای که می‌خواهید جذاب یا موفق به نظر نرسید. احتمال این وجود دارد که ترس شما از این ناشی می‌شود که فکر می‌کنید خودِ واقعیتان موجودی دوست داشتنی نیست. یااز این می‌ترسید که ظاهرتان که اینقدر برای زیباییش تلاش کرده اید، از بین برود و دیگران ببینند که پشت آن ظاهر زیبا چه در فکر شماست: اینکه شما یک فرد متظاهر و شکست خورده اید.

وقتی دچار اعتیاد خرج کردن باشید، آنچه که واقعاً می‌خواهید بخرید این است که مورد علاقه و توجه دیگران قرار بگیرید و اسیر آن حس شک و ناامیدی به خود نشوید. مهم نیست که چقدر پول داشته باشید چقدر موفق باشید یا چه موقعیت احتماعی داشته باشید، این درون شماست که احساس خالی بودن و پوچی می‌کند. وقتی پول خرج می‌کنید، آن دره خالی و عمیق درونتان کمی پر می‌شود و حتی به مدتی خیلی کوتاه احساس می‌کنید که در اوج دنیا هستید.

● از کجا بدانید که دچار اعتیاد خرج کردن هستید؟

انکار یکی از مولفه‌های اعتیاد است. برای اینکه بفهمید دچار اعتیاد خرج کردن هستید یا نه باید عادت‌های خرید خود را صادقانه بررسی کنید: چقدر و چند مدت یکبار خرید می‌کنید؟ خرید کردن‌های شما چه خسارتی به حساب پس اندازتان، کارتان، خانواده تان، و زندگی شخصی خودتان وارد می‌کند؟ و مهم‌تر اینکه، چه احساسات ترس یا ناامنی را می‌خواهید با خرید کردن بپوشانید؟

تشخیص اینکه به این اعتیاد دچار هستید اولین و بزرگترین قدم برای بهبودی است. اگر احساس می‌کنید که خرج کردن مشکلاتی برای شما ایجاد می‌کند، می‌توانید نزد مشاور روانشناس رفته و با او مشورت کنید. به همراه مشاور می‌توانید ببینید چه چیزی شما را به خرید کردن ترغیب می‌کند و چطور عادت‌های خرید شما بر کیفیت زندگیتان تاثیر می‌گذارد و روابط شما را با نزدیکانتان شکل می‌دهد و درمورد خودتان چه احساسی پیدا می‌کنید.

رفتاری‌های اعتیادآور قابل درمان هستند. اگر واقعاً می‌خواهید عادت خرید کردن خود را متوقف کنید، مشاوره و روانشناسی بیشترین کمک را به شما می‌کند و به شما یاد می‌دهد که چه رفتارهایی را جایگزین آن کنید و مهارت‌های کنار آمدن با این مشکل رانیز به شما معرفی می‌کند.

مایا آنجلو - پورتال مردمان

(‏www.mardoman.com‏)