رازی که فرهادی را به چهره بین المللی بدل کرد

چهارشنبه سوری, درباره الی و جدایی نادر از سیمین هیچکدام دوستداران سینمای فرهادی را نومید نکرد و هربار او توانست از زیر بار فشار روانی انتظارات و توقعات موفق بیرون بیاید اگر پشت صحنه های جدایی نادر از سیمین را دیده باشید متوجه انرژی طاقت فرسایی که فرهادی در پشت صحنه فیلم هایش خرج می کند, شده اید

چهارشنبه سوری، درباره الی و جدایی نادر از سیمین هیچکدام دوستداران سینمای فرهادی را نومید نکرد و هربار او توانست از زیر بار فشار روانی انتظارات و توقعات موفق بیرون بیاید. اگر پشت صحنه‌های جدایی نادر از سیمین را دیده باشید متوجه انرژی طاقت‌فرسایی که فرهادی در پشت‌صحنه فیلم‌هایش خرج می‌کند، شده‌اید. او هیچ چیز را به دست تقدیر نمی‌سپارد و با دقت سیر تمام مراحل را تحت‌نظر می‌گیرد. فیلم‌های او جدا از اینکه خوش‌مان بیاید یا نه نمایشی از رنج و عرق‌ریزان جسم و روح فرهادی به عنوان خالق اثر هستند.

فیلم‌های روایی و پر کشش او بیش از آنکه نمایشی از نبوغ و شراره‌های خلاقیت و ابداع باشند ماشین‌هایی پر از چرخ‌دنده و جزئیات هستند که توسط یک مهندس ماهر و ورزیده کنار هم قرار می‌گیرند. یک نمایش نادر از کیفیت فنی و دراماتیک در سینمای ایران.

آخرین فیلم فرهادی در کن کاملا در این حوزه تعریف می‌شود. «گذشته» در حد و اندازه‌های انتظارات از فرهادی بوده و فیلمساز پرحوصله و دقیق ما بار دیگر از آزمون انتظارات و توقعات موفق بیرون آمده در حالی که همه ما خود را آماده کرده بودیم که با افسوس بگوییم: نه به خوبی قبلی‌ها نیست. مجله ورایتی در یک روز مانده به انتهای کن فیلم فرهادی را پر‌شانس‌ترین فیلم برای نخل طلا معرفی کرد. این مجله معتبر سینمای آمریکا گذشته را برتر از فیلم‌های برادران کوئن، پولانسکی، جارموش و رندینگ رفن ارزیابی کرده است. اینکه حتما امشب جایزه به فیلم فرهادی برسد تضمین شده نیست.

چون به شدت وابسته به آرا و سلیقه هیات داوران است. هرچند ترکیب ‌هالیوودی این هیات و چهره‌هایی مثل اسپیلبرگ و آنگ لی و نیکول کیدمن شانس فیلم قصه‌گوی فرهادی را بالا نشان می‌دهد. حالا اگر نخل طلا نشد جایزه هیات داوران و یا جایزه فیلمنامه را می‌توان برای فرهادی در نظر گرفت. آری! دیگر با یک فیلمساز تراز بین‌المللی ممتاز روبه‌روییم. هرچند مطمئنا نابغه نیست.

سال‌ها سینمای ایران تنها یک فیلمساز بین‌المللی داشت. عباس کیارستمی‌ که با فیلم خانه دوست کجاست از میانه دهه ۶۰ شمسی درخشش خود را آغاز کرد و سپس با کلوزآپ و زیر درختان زیتون، اعتباری مضاعف پیدا کرد و با طعم گیلاس و باد ما را خواهد برد، مهمترین جایزه‌های کن و ونیز را درو کرد و حالا با پروژه‌های چند ملیتی‌اش مثل کپی برابر اصل و مثل یک عاشق جایگاه خود را حفظ کرده است‌ و به قولی جزو ۵۰ فیلمساز بزرگ تاریخ سینما قرار گرفته.

دیگر فیلمسازی که در این سال‌ها اندازه‌های بین‌المللی پیدا کرد جعفر پناهی بود که با بادکنک سفید و دایره و طلای سرخ و آفساید مجموعه‌ای درخشان از جوایز ممتاز بین‌المللی را به دست آورد. افسوس که در ورطه سیاست افتاد و به حاشیه رفت. اگر نامزدی اسکار بچه‌های آسمان را هم در نظر بگیریم بقیه موفقیت‌های سینماگران ایرانی در حد و اندازه‌هایی که آنها را به چهره‌هایی بین‌المللی تبدیل کند، نبوده است.

حالا فرهادی پیش‌قراول سینمای ایران است. می‌توانید او را به حرکت محافظه‌کارانه و تکراری در قالب درام‌های رخوت‌آلود و افسرده‌کننده خانوادگی متهم کنید(دو، سه تا از منتقدان ایرانی که گذشته را در کن دیده‌اند به این مسئله اشاره کرده‌اند) اما کسی نمی‌تواند منکر مهارت شگفت فرهادی به عنوان یک صنعتگر ورزیده شود. صنعتگری که توانایی‌اش در عرصه درام را به کمک تلاشی بی‌وقفه در حفظ کیفیت اثرش، به یک برند جهانی در حوزه سینما بدل کرده است.

در فاصله یک روز تا اعلام برنده نخل طلای کن ۲۰۱۳، فیلم «گذشته» اصغر فرهادی در رتبه اول نظرسنجی نشریه «ورایتی» برای دریافت این جایزه معتبر قرار دارد.

با نزدیک شدن به روز پایانی شصت‌وششمین جشنواره فیلم کن، نشریه سینمایی «ورایتی» در نظرسنجی که حدود ۱۰۰۰ نفر در آن شرکت کرده‌اند، فیلم‌های بخش رقابتی که بیشترین شانس را برای دریافت نخل طلا دارد معرفی کرد.

نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد فیلم «گذشته‌» ساخته اصغر فرهادی با کسب ۳۷۳ رای (۴۰.۶۳ درصد) بیشترین شانس‌ را برای دریافت نخل طلا دارد.

کارگردان «جدایی نادر از سیمین» این‌بار با نام‌های بزرگی چون رومن پولانسکی، برادران کوهن، استیون سودربرگ، جیم جارموش و پائولو سورنتینو برای به چنگ آوردن نخل طلا می‌جنگد.

در این نظرسنجی، فیلم «تنها خدا می‌بخشد» ساخته‌ نیکولاس وندینگ رفن با ۱۳۳ رای‌(۱۴.۴۹ درصد) با اختلافی فاحش در رتبه دوم قرار دارد. فیلم «درون لوین دیویس» ساخته جدید برادران کوئن با ۹۰ رای (۹.۸ درصد) رتبه سوم شانس دریافت نخل طلای کن است.

«نبراسکا» ساخته الکساندر پاین با ۵۶ رای‌(۶.۱ درصد) در رتبه چهارم قرار دارد و پس از آن فیلم‌های «مهاجر» جیمز گری، «آنسوی کاندلابرا» استیون سودربرگ و «ونوس در پوست خز» رومن پولانسکی در رتبه‌های بعدی شانس کسب نخل طلای کن دیده می‌شوند.

از سوی دیگر اما نتایج نظرسنجی اسکرین دیلی از منتقدان مجلات مشهور سایت‌اندساوند، فیلم کامنت و تایمز انگلستان چیز دیگری نشان می‌دهد. فیلم فرهادی و فیلم ایتالیایی «زیبایی باشکوه» پائولو سورنتینو، مشترکا شانس سوم این جدول برای دریافت نخل طلا هستند و فیلم «درون لوین دیویس» از برادران کوئن بخت اول برای بردن جایزه اصلی کن به خانه است.

از سوی دیگر اگر مبنای پیش‌بینی‌‌های‌مان را نه فقط منتقدان که سینمادوستان هم قرار بدهیم و به سایت imdb رجوع کنیم، باز فیلم فرهادی بخت بیشتری برای دریافت نخل طلای کن دارد. فیلم فرهادی با تعداد کاربران بیشتر(که احتمالا به دلیل اکران همزمان آن در فرانسه است) امتیاز ۹/۸ را دارد در حالی که فیلم برادران کوئن ۲/۷ امتیاز از سوی منتقدان و کاربران این سایت کسب کرده است. معمولا هر چه آمار کاربران بالاتر رود امتیاز فیلم‌ها‌ کمتر می‌شود و با این حساب فیلم فرهادی شانس بیشتری برای دریافت نخل طلا دارد.

در صفحه پیام‌های فیلم «گذشته» فرهادی نکات جالبی دیده می‌شود. تنها معدودی از کاربران هستند که معتقدند فیلم فرهادی شایستگی چنین امتیاز بالایی را ندارد. بیشتر آنها فرهادی را استاد مسلم به تصویر کشیدن روابط دینامیک انسانی می‌دانند. آنها معتقدند «گذشته» حتی پیچیده‌تر از درام تماشایی «جدایی نادر از سیمین» است.

البته برخی هم هستند که تصور می‌کنند این تب و تاب اولیه فیلم است و بعد از مدتی سر و کله واکنش‌های منفی هم پیدا می‌شود و امتیاز فیلم پایین‌تر می‌آید. یکی از پیام‌ها خیلی جالب به این موضوع اشاره کرده بود که دلیل امتیاز بالای این فیلم ما ایرانی‌ها هستیم! ما که هوای هموطن‌مان را داریم و برخی حتی بدون دیدن فیلم به آن ۱۰ امتیاز کامل داده‌اند. چیزی شبیه به یک سونامی ایرانی!

بسیاری از کسانی که فیلم را در سینماهای فرانسه دیده‌اند ابراز امیدواری کردند که فیلم بتواند نخل طلای کن را ببرد. بسیاری هم معتقدند که اگر «گذشته» صاحب نخل طلا نشود یکی از جایزه‌های اصلی بهترین فیلمنامه یا بهترین کارگردانی یا جایزه ویژه هیات داوران را قطعا دریافت خواهد کرد. همه چیز امشب مشخص خواهد شد. جوایز بقیه قسمت‌های کن روز گذشته اهدا شده و حالا بخش مسابقه اصلی مانده. مهم‌ترین و بزرگترین جایزه.

البته سینمای ایران دیروز هم از جشنواره کن دست خالی بیرون نرفت. آناهیتا قزوینی‌زاده، فیلمساز ایرانی ساکن آمریکا موفق شد جایزه سینه فونداسیون جشنواره کن ۲۰۱۳ را با فیلم سوزن (Needle) ببرد.

سینه فونداسیون بخشی از جشنواره کن است که در آن فیلم‌های کوتاه از کشورهای مختلف شرکت می‌کنند. این بخش که از سال ۱۹۹۸ به جشنواره کن اضافه شده داوری مستقل از داوران بخش اصلی دارد. امسال جین کمپون (کارگردان پیانو) ریاست این بخش را برعهده داشت.

این فیلم که از طرف انستیتو هنر شیکاگو در این جشنواره شرکت کرده به زبان انگلیسی است و داستان دختری است که قرار است گوشش را برای گوشواره سوراخ کنند. این دومین فیلم آناهیتا قزوینی‌زاده بعد از فیلم کوتاه بچه وقتی بچه بود است. او فیلمسازی را با شرکت در کارگاه فیلمسازی عباس کیارستمی ‌آغاز کرده است.

جایزه اول سینه فونداسیون مبلغ ۱۵هزار یورو است و همچنین جشنواره کن تضمین می‌کند که اولین فیلم بلند فیلمساز برنده در جشنواره کن به نمایش در بیاید. سوزن این جایزه را از میان ۱۵۵۰ فیلم کوتاه از ۲۷۷ مدرسه که برای این جشنواره فرستاده شده بودند برده.