فرصت غیرقابل تکرار

ضرورت تغذیه صحیح در دوران شیردهی و نوزادی

تقریبا تمام مادران عزیز از بدو اطلاع و اطمینان از صحت بارداری خود تا زمانی که در قید حیات هستند همواره از بابت جمیع جهات مسایلی که به فرزندشان مربوط است نگران هستند چه از نقطه‌نظر سلامتی و چه از نظر آینده شغلی و موقعیت اجتماعی آنها. این دغدغه با توجه به دنیای پرتلاطم امروز که روز به روز ادامه زندگی و درک عوامل عاقبت به خیری در آن سخت‌تر و ناممکن‌تر می‌شود، پر بیراه نیست اما این اضطراب همیشگی مادران گرامی در صورتی‌که در عمل از الگویی مناسب و منطقی همراه با استفاده از علم و تجربه برخوردار نباشد نه‌تنها کمکی به آینده کودک نخواهد کرد بلکه ممکن است سلامت خود مادر را هم به خطر اندازد.

ناگفته پیداست که غرض اصلی ما از بیان چند جمله ابتدایی ستون خوراک‌بان این هفته، سیاه‌نمایی وضع کنونی نیست بلکه می‌خواهیم تاکیدی داشته باشیم بر چگونگی امکان تهیه زره و کلاه‌خودی طبیعی و امکان‌پذیر با استفاده از مواهب خدادادی در مقابله با بلایای روزافزونی که هر روزه ناظر و شاهد آنها هستیم. بله مادر گرامی! شما با کمی دقت و حوصله و البته گاه همراه با کمی چاشنی از خودگذشتگی که در وجود هر مادری می‌توان آن را یافت، قادرید سلامت جسم، روح و آینده فرزند خود را تضمین کنید یا حداقل نقش خود را در شکل‌دهی مبنا و پایه مقاومت جسمانی وی در حد اعلا ایفا کنید. در قسمت‌های گذشته بارها از نقش تغذیه صحیح دوران رشد در شکل‌گیری کامل اعضا و جوارح گوناگون هر شخص

از جمله تشکیل سیستم عصبی و ایمنی بدن و سپس حفظ و نگهداری این سیستم‌های راهبر و حمایت‌کننده انسان در قبال موقعیت‌های مختلف زندگی سخن راندیم و مکرر اشاره کردیم که بدون بهره بردن از یک پایه جسمانی قوی و مناسب، امکان داشتن ذهنی آرام و آماده برای حلاجی و روبه‌رو شدن با مسایل و مصایب جاری زندگی میسر نیست و این امر دارای خصلتی دوطرفه است که با وجود هرگونه ضعف یا خلل در یکی از آنها ما از تعادل لازم در زندگی خود محروم خواهیم بود. بنابراین در ادامه مباحث آینده‌نگر و پیشگیرانه این سری از مقالات باید به یکی دیگر از فرصت‌های بی‌نظیری که به مانند دوران بارداری در اختیار هر مادری برای موثر بودن در حیات آتی فرزندش قرار دارد، اشاره کنیم که دوران شیردهی برای مادر و شیرخوارگی برای نوزاد است و نقش اصلی آن را در هر دو مورد، شیر مادر ایفا می‌کند. بنابراین در چند قسمت آینده هم نگاهی خواهیم داشت به تغذیه صحیح مادر در این دوران و هم اشاره‌ای می‌کنیم به نکات مهم تغذیه نوزاد در چند سال اول زندگی.

در تمامی کتب معتبر پزشکی و تغذیه، آنچه بدون استثنا به عنوان مهم‌ترین و موثرترین اقدام پس از زایمان در جهت جلوگیری از مرگ نوزاد ذکر شده استفاده نوزاد از شیر مادر بلافاصله پس از زایمان (حدود نیم ساعت پس از زایمان) است که با توجه به غلظت بالا و وجود ایمونوگلوبین و آنتی‌بادی‌های متعدد و ترکیب خاص آن بهترین ماده غذایی ممکنه برای تغذیه کودک در اولین ساعات تولد محسوب می‌شود. مصرف آغوز یا همان کلستروم در ساعات اولیه تولد که نوزاد در ضعیف‌ترین حالت ممکن از نظر مصونیت در برابر ابتلا به بیماری‌های عفونی است محاسن بی‌شماری دارد که علاوه بر تامین نیازهای بی‌بدیل اولیه تغذیه‌‌ای وی، احتمال ایجاد آلرژی ناشی از شیرخشک به دست‌آمده از شیر گاو را که علت اصلی ایجاد آن در طبیعت، تغذیه گوساله است و نه طفل انسان (! ) به صفر می‌رساند. از طرف دیگر شیر مادر کاملا استریل است و هرگونه آلودگی ممکن در شیرخشک تهیه‌شده را نیز نخواهد داشت. وجود آنتی‌بادی‌های اشاره‌شده نیز بدن کودک را در مقابل آلودگی‌های محیط مصون نگاه می‌دارد؛ به نحوی که امکان ابتلا به اسهال یا سایر عفونت‌ها از جمله ورم گوش میانی را به حداقل می‌رساند.

دلیل اصلی سخنان ابتدایی اینجا روشن می‌شود که بر پایه آخرین اطلاعات و اخبار، در سال‌های اخیر میزان شیردهی مادران به نوزادان خود رو

به افول نهاده و آمار ذکرشده در گردهمایی سال ۸۷ انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر به ریاست دکتر «علیرضا مرندی» که بانی اصلی این انجمن هم هست حکایت از وجود ۲۱ درصد نوزادانی دارد که با شیر مادر تغذیه نشده‌اند.

متاسفانه به نظر می‌رسد زحمات بی‌وقفه‌ای که از حدود ۲۰ سال پیش و به همت دکتر «مرندی» در اجرای طرح «هم‌اتاقی مادر و نوزاد جهت استفاده مداوم و آسان نوزاد از شیر مادر» شروع شد و برای آن ضوابط محکمی هم تهیه شد در سال‌های اخیر کمرنگ شده و به احتمال زیاد وجود بعضی باورهای غلط یا عدم آگاهی برخی از مادران عزیز در زمینه تناسب اندام یا مشکلات احتمالی شیردهی به همراه تب فراگیر زایمان از طریق سزارین (که در این مورد در دنیا رکورددار هستیم) و در نتیجه بی‌حالی و عدم توان کافی مادر در امکان شیردهی بلافاصله به نوزاد در این قضیه دخیل است که امیدواریم بتوانیم در قسمت‌های آتی، این مساله را همراه با ارایه طریق، بیشتر بشکافیم.

حمید خواجه‌پور

کارشناس تغذیه