اخلاق و عادات ترکمنها

ترکمنها مردمی ساده دل مهمان نواز جوانمرد – سحرخیز تعصب نسبت به زنان جو خانواده پدرسالاری علاقه و توجه به پسر ازدواج گروهی فقط با ترکمن مهارت در تربیت اسب علاقه به علم و دانش حفظ خصوصیات قومی و قبیله ای پایبند به سنت های آبا و اجدادی برای مشاهده ویژگی های اجتماعی اعتقادات سواد فعالیتهای اقتصادی و دامداری ترکمن ها ,بخشهای مختلف ترکمن صحرا و فعالیتهای اصلی اقتصادی,دام و محصولات دامی , ییلاق و قشلاق , کشاورزی , صنایع دستی و مبادات اقتصادی ترکمن ها روی گزینه ادامه کلیک کنید

ترکمنها مردمی ساده دل - مهمان نواز - جوانمرد – سحرخیز تعصب نسبت به زنان - جو خانواده پدرسالاری - علاقه و توجه به پسر - ازدواج گروهی ( فقط با ترکمن ) مهارت در تربیت اسب - علاقه به علم و دانش - حفظ خصوصیات قومی و قبیله ای - پایبند به سنت های آبا و اجدادی

برای مشاهده ویژگی های اجتماعی اعتقادات سواد فعالیتهای اقتصادی و دامداری ترکمن ها ،بخشهای مختلف ترکمن صحرا و فعالیتهای اصلی اقتصادی،دام و محصولات دامی ، ییلاق و قشلاق ، کشاورزی ، صنایع دستی و مبادات اقتصادی ترکمن ها روی گزینه ادامه کلیک کنید.

● ویژگیهای اجتماعی

در رأس جامعه ایلیاتی ترکمن ها یاشول یا ریش سفید قرار دارد :

۱) انجام کوچ

۲) همفکری با اعضاء چیدن و بر پا ساختن آلاچیق بطور کلی بر عهده زنان می باشد . ایل ترکمن ؛ مسلمان ؛ پیرو مذهب تسنن

● از نظر اعتقادات

بخاطر پائین بودن سطح سواد و فرهنگ در گذشته اعتقاد به روزهای نحس ، طلسم و جادو و فالگیری داشته اند که این باور روز به روز به دلیل ارتباط بیشتر با زندگی شهرنشینی و گرایش به تخته قاپو در حال نابودی است .

▪ فرهنگ و آموزش : زیربنای جامعه ترکمن ( فرهنگ ) بر پایه زندگی ایلیاتی و اقتصاد و معیشتی آنان بر پایه دامداری است . از نظر آموزش و سواد در گذشته به علت زندگی متحرک ، امکان کسب علوم و فنون برای دامداران صحراگرد وجود نداشته و بیشتر یکجانشینان سواد را در مکتب خانه ها می آموختند و ربای ادامه تحصیل به مراکز بخارا و سمرقند می رفتند .

● از نظر سواد

▪ در سال ۶۵ گرگان : ۵۰ تا ۶۰ درصد گنبد : ۴۰ تا ۵۰ درصد

بندر ترکمن : ۴۰ تا ۵۰ درصد

یکی از شعرای معروف ترکمن ها مختومقلی فراغی بوده که با سرودن اشعار حماسی ، ملی ، اجتماعی زبان ترکمنی را از لحاظ گسیختگی لهجه متحد گردانید ( اشعارش چکیده ای از لهجه تمامی طوایف بود ) و اتحاد و یکپارچگی بین طوایف را سبب شد .

● فعالیتهای اقتصادی و دامداری ترکمن ها

وحدت جغرافیایی گرگان و گنبد و دشت مینو ایجاب می کند که این ناحیه یک واحد مستقل اقتصادی بشمار آید . به علت مرغوبیت خاک و طبیعت مساعد ، منطقه پربرکتی شناخته شده .

عشایر ترکمن که اصل اقتصاد آنان بر پایه دامداری استوار بوده ، خانه مسکونی را از نمد و پشم می ساخته . لباس آنها منحصر به پوستین ، کلاه پوستی و چرمی بنام " چارق " می باشد .

قبل از جنگ جهانی اول قسمتی از تولیدات گرگان و مینو دشت در بازارهای خیوه و بخارا به فروش می رسید و به جای آن کالاهایی نظیر چای ، بلور و لوازم خانه وارد می شد . قسمتی از مبادلات از طریق بندر تجاری گمیش تپه ، بندر انزلی ، باکو ، آستاراخان بوده . تهران هم مهم ترین بازار گوشت آنان بوده .

بعد از جنگ جهانی ، دولت در امور اقتصادی آنان بیشتر دخالت کرد که بیشتر به صورت اسکان اجباری عشایر و اجبار به زراعت و از دست دادن روحیه عشایری بود .

بعد از جنگ جهانی دوم ، تولیدات جنگی جای خود را به تولید ماشین آلات کشاورزی داد .بدین خاطر متوجه کشورهای جهان سوم شدند . منطقه ترکمن صحرا یکی از مناطق مستعد کشاورزی بود ، پس محیط مناسبی برای جذب ماشین الات کشاورزی شد و در ظرف ۱۵ الی ۲۰ سال مراتع و علفزارها تبدیل به زمین زراعتی شد .

● بخشهای مختلف ترکمن صحرا و فعالیتهای اصلی اقتصادی

▪ بندر ترکمن : زراعت – صید ماهی – قالیبافی

▪ گمیشان : زراعت گندم و پنبه – گوسفند پروری – تولید لبنیات – نمدبافی – قایقسازی

▪ آبادان تپه : زراعت – گله داری

▪ گنبد قابوس : زراعت – دامداری

▪ مراوه تپه : زراعت

▪ مینو دشت : چادر شب بافی

▪ گوکلان : زراعت – دامداری – پارچه بافی ابریشمی

● انواع دام

▪ انواع گوسفند: گوسفند دنبه دار بومی، چاروای آتابای : ذخیره چربی

گوسفند بدون دنبه ایرانی، زول، پشم و پوست گوسفند ارک ، ذخیره چربی و دنبه کم ولی گوشت بسیار مرغوب

▪ گاو : نگهداری آن بعد از مکانیزه شدن کشاورزی از رونق افتاد و تنها در منزل و اطراف چمنزار می باشد .

▪ انواع اسب: اسب بارکش، در بخش کوهستانی و مزارع

اسب سواری یا اصیل، جهت مسابقات اسب دوانی

▪ بز، زیاد اهمیتی ندارد و بیشتر بخاطر تولید شیر روزانه می باشد.

● محصولات دامی

کره – روغن – دوغ – پنیر – پشم – پوست

● ییلاق و قشلاق

به دلیل شرایط آب و هوایی و پوشش گیاهی نسبتاً یکنواخت وجود ندارد و بیشتر ایلات در منطقه گرگان و گنبد هستند و بصورت افقی جابجا می شوند .

بیشتر دامداران امروزی ثروتمندانی هستند که در حالت یکجانشینی در اوبه ها سکونت دائم دارند و با استخدام چوپانان دامداری را دنبال می کنند . در این منطقه ۲۳ هزار نفر جامعه عشایری هستند .

● کشاورزی

اراضی گرگان و گنبد و مینودشت و کلاله بسیار حاصلخیز می باشند . امّا اراضی جنوبی آن شور بوده و مستلزم رسیدگی است . گندم – جو – برنج – پنبه – انواع سبزیجات و صیفی

● صنایع دستی

قالی – قالیچه – گلیم – نمدبافی – گلدوزی – سوزن دوزی – ابریشم دوزی

● مبادلات اقتصادی

در کسب تجارت ، صحت عمل ترکمنها در سراسر سواحل دریای خزر بقدری معروف است که آنها می توانند اجناس زیادی بخرند بدون آنکه اسناد بهاداری بدهند . و در سر موعد تعهدات مالی خود را انجام می دهند . اغلب مایحتاج خودشان را از داد و ستد بدست می آورند .

( م . بختیاری )

فصلنامه فراغی

منابع:

www.jamejamonline.ir

www.fa.wikipedia.org

www.vet.mihanblog.com