چه کسی حریف احمدی نژاد می شود

۴ سال حکومت هماهنگ و یکپارچه اصول گرایی در روز واقعه در معرض ارزیابی و سنجش افکار عمومی قرار می گیرد و بدین ترتیب مشخص خواهد شد مردم مسیر آینده کشور را در سیاست های انقلابی اصول گرایان می بینند یا در برنامه های اصلاح طلبانه اصلاح طلبان

احزاب،‌ گروه‌های سیاسی، رسانه‌ها و افکار عمومی هنوز از انتخابات مجلس هشتم به طور کامل فارغ نشده‌اند و هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی آغاز به کار نکرده است که گمانه‌زنی‌ها، اخبار و تحلیل‌های مختلف در باب انتخابات ریاست جمهوری دهم آغاز شده است.

اردوگاه اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان هنوز خستگی رقابت مجلس را از تن به در نکرده‌اند، در اندیشه آوردگاه دیگر و البته مهم‌تری هستند که به یقین تاثیر در خوری در تحولات سیاسی و اجتماعی کشور خواهد داشت. این مهم از آن روی در خور تامل بیشتر است که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی یکپارچگی حکومت آنگونه که در دولت نهم و مجلس هشتم تحقق یافت، تجربه نشده است.

۴ سال حکومت هماهنگ و یکپارچه اصول‌گرایی در روز واقعه در معرض ارزیابی و سنجش افکار عمومی قرار می‌گیرد و بدین ترتیب مشخص خواهد شد مردم مسیر آینده کشور را در سیاست‌های انقلابی اصول‌گرایان می‌بینند یا در برنامه‌های اصلاح‌طلبانه اصلاح‌طلبان. فارغ از اختلافات موجود در جبهه اصولگرایی، محمود احمدی‌نژاد در حال حاضر نماد و سمبل این جریان محسوب می‌شود و منتقدان اصو‌ل‌گرایی حاکم، چه با عنوان اصلاح‌طلبی یا پرچم اصول‌گرایان منتقد باید پیه رقابت و هم‌آوردی با رئیس جمهور فعلی را به تن بمالند.‌

احمدی‌نژاد رئیس جمهوری که در کنار ویژگی‌های متعدد خود به اعتماد به نفس نیز شهره است، بعید به نظر می‌رسد تمایلی به این داشته باشد که نامش به عنوان اولین رئیس جمهور یک دوره‌ای در کشور ثبت شود.

با این وصف بیراه نیست اگر احمدی‌نژاد را پای ثابت رقابت ریاست جمهوری دهم دانست که به واسطه ریاست بر قوه مجریه از امتیازات ویژه نیز برخوردار است. اما سوال اساسی که بی‌شک تا زمان ثبت‌نام کاندیداها اذهان و توجه بسیاری را به خود جلب خواهد کرد این که چه کسی با احمدی‌نژاد رقابت خواهد کرد؟ و کدام یک از رقیبان از بخت و اقبال پیروزی بر او برخوردار خواهد شد؟

غلامعلی حداد عادل رئیس مجلس هفتم، علی لاریجانی دبیر مستعفی شورای عالی امنیت ملی، محمد باقر قالیباف شهردارتهران و عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما شاخص‌ترین چهره‌های اصول‌گرایی هستند که احتمال حضور هرکدام از آنها در رقابت انتخابات آتی وجوددارد.

در آنسوی میدان رقابت نیز در صورت عدم حضور سید محمدخاتمی رئیس جمهور سابق،مهدی کروبی دبیر کل حزب اعتماد ملی، محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور در دولت اصلاحات، معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست و عضو کابینه دولت اصلاحات، به همراه محمدعلی نجفی وزیر سابق آموزش و پرورش و عضو فعلی شورای شهر تهران نامداران حال حاضر اصلاح‌طلبان هستند که احتمال حضورشان به عنوان کاندیدا می‌رود.‌

تعداد کاندیداها از هر جناح بسته به میزان موفقیت رایزنی‌های پشت پرده دارد که بزرگان قوم تا روز ثبت نام انجام خواهندداد. اگر ملاک را آخرین انتخابات ریاست جمهوری یا حتی آخرین انتخابات مجلس بدانیم که چندی پیش برگزار شد هر دو جناح کارنامه مثبتی را در خصوص اجماع و ائتلاف از خود به نمایش نگذاشته‌اند. لذا در این مجال نگاهی می شود ولو مختصر به احتمال موفقیت هر کدام از گزینه‌های احتمالی.‌

● محمود احمدی‌نژاد

محمود احمدی‌نژاد پسربچه بازیگوش و پرجنب و جوش و البته نه غافل از درس و مشق، یکی از صبح‌های سالهای ۱۳۵۴ یا ۵۵ که برای شرکت در جلسه امتحان کنکور از خانه بیرون می‌رفت، مطمئن بود که رتبه تک رقمی خواهد آورد. اما به گفته خودش تقدیر چنان رقم خورد که در جلسه امتحان دچار خون‌ریزی بینی شودو به رتبه ۱۳۲ در رشته مهندسی عمران قناعت کند.‌سالها بعد از این ماجرا و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دور نهم و در حالیکه نظرسنجی‌های مختلف جایگاه صدرنشینان جدول را بالا و پایین می‌کرد، اما هیچ‌گاه رتبه او از ذیل جدول تکان نخورد، با اعتماد به نفس مثال زدنی کار خود را می‌کرد. چهارمین فرزند خانواده آهنگر گرمساری که یک سال پس از تولد او رهسپار تهران شد، بدون تکیه به حرف و حدیث‌ها، رایزنی‌ها و توصیه‌های بزرگانی چون حسین شریعتمداری و بدون توجه به مواضع احزاب و گروه‌های سیاسی، دست برروی دردی گذاشت که اکثریت به دنبال مرهم آن می‌گشتند.‌شعارهای عامیانه و مردم پسند که سویه بهبودی زندگی عینی داشتند، وعده مبارزه با ثروتمندان از خدابی‌خبری که پول ملت را از راه‌های غیرقانونی اندوخته می‌کنند و مهمتر از همه رنگین کردن سفره‌های مردم به واسطه آوردن پول نفت، همه و همه کارگر افتاد و شهردار علاقمند به دور برگردان، درعین ناباوری به همراه هاشمی رفسنجانی راهی مرحله دوم انتخابات شد. در نهایت هم با تفاوت چشمگیری مرد سرد و گرم دیده تحولات سیاسی اجتماعی ۳-۴ دهه اخیر ایران را پشت سر گذاشت و از منطقه نارمک تهران به پاستور نقل مکان کرد. پاستور میزبان همیشگی میهمانان خود نبوده است. اما نهاد ریاست جمهوری در پاستور به مدت ۸ سال پذیرای روسای جمهور سابق، آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمد خاتمی بوده‌است. حال برخی گمانه‌ها و تحلیل‌ها حکایت از عزم رقیبان برای خارج کردن احمدی‌نژاد از پاستور دارد. ‌

آیا او یک سال دیگر از پاستور کوچ می‌کند و راهی محله سابق خود با کاسب‌های با انصاف‌اش خواهد شد؟

احمدی‌نژاد علاوه بر رقیبان انتخاباتی از جبهه اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان یک رقیب عمده دیگر نیز پیش رو دارد؛ تورم و گرانی. دولت اصول‌گرای نهم که در ابتدای کار ندای مهرورزی و عدالت‌طلبی سر داد علی رغم افزایش خیره کننده قیمت نفت به عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد کشور، نه تنها نتوانست گرهی اساسی از اقتصاد کشور و معیشت مردم باز کند که افزایش قیمت‌ها به ویژه مسکن، انتقادات زیادی را متوجه رئیس جمهور کرد. کار به آنجا رسید که نگرانی و اعتراض به افزایش تورم و گرانی منحصر در رسانه‌ها و مواضع اصلاح‌طلبان نشد و به پشت تریبون‌های نماز جمعه‌ها هم رسید. برخی از مراجع و آیات عظام نیز خواستار پرهیز از فرافکنی و فرار از مسوولیت شدند و هشدارهای جدی درا ین خصوص دادند. به هر روی احمدی‌نژاد در درجه اول فارغ‌ از رایزنی‌های بزرگان اصول‌گرا و سیاست‌های رقیبان اصلاح‌طلب، باید در اندیشه تدبیری ویژه در آخرین سال دولت اول خود باشد. امری که دوراز انتظار نیست و چه بسا در ماه‌ها و روزهای منتهی به انتخابات، شاهد طرح انقلابی دیگری از طرف دولت نهم باشیم.به هر روی احمدی‌نژاد همچنان از بخت و اقبال انتخاب شدن برخوردار است.‌

● غلامعلی حداد عادل

شواهد و قرائن نشان از آن دارد که رئیس مجلس هفتم درهیات رئیس مجلس هشتم حضور نخواهد داشت. حداد عادل که در انتخابات مجلس هفتم و هشتم از حوزه انتخابیه تهران با کسب بیشترین آرا وارد مجلس شده دارای مدارک کارشناسی فیزیک از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد فیزیک از دانشگاه شیراز و کارشناسی ارشد فلسفه از دانشگاه شهید بهشتی و دکترای فلسفه از دانشگاه تهران است. شاگرد استاد مطهری که در مجلس ششم رهبری فراکسیون اقلیت محافظه‌کاران را بر عهده داشت، در مجلس هفتم از ناحیه برخی نمایندگان اصول‌گرا متهم به سازش بیش از حد با دولت شد. این کیفیت از همکاری بین‌ مجلس و دولت که گفته می‌شد منجر به کم رنگ شدن نظارت قوه مقننه شده بود، به هیات رئیسه و شخص رئیس جمهور منتسب می‌شد. به هر روی حداد عادل در آخرین روزهای ریاست خود به پارلمان از موضع حامی صرف به منتقد دوست شیفت نمود و به ویژه در قضیه ادغام شوراهای عالی و ابلاغ سه قانون با شخص رئیس جمهور وارد دیالوگی انتقادی شد. بسیاری این رفتارها در آستانه انتخابات و آخرین روزهای کاری مجلس هفتم را به منظور جلب نظر نمایندگان منتقد و راهیافتگان جدید به مجلس دانستند که ریاست بر مجلس هشتم را در اولین قدم و سپس کاندیداتوری ریاست جمهوری دهم را نشانه رفته است. در حالی که همه چیز در ظاهر به آرامی پیش می‌رفت و علی لاریجانی به عنوان جدی‌ترین رقیب حداد برای نشستن بر کرسی ریاست مجلس از عدم تمایل خود برای ریاست سخن می‌گفت، در پس پرده رایزنی‌ها و تحولات به سرعت پیش می‌رفت. براساس اخبار و گزارش‌های منتشر شده از اردوگاه اصول‌گرایان به نظر می‌رسد لاریجانی در بازی لابی از حداد پیشی گرفته و بیراه نیست که وی را از هم اکنون رئیس مجلس هشتم بدانیم. ‌با این وصف حداد عادل که یک برگه برنده خود برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری را از دست داده است، باید منتظر اتفاقات و مذاکرات آینده بزرگان اصول‌گرا به همراه احزاب این جریان باشد. حداد عادل در صورتی شانس موفقیت در آزمون سخت ریاست جمهوری دهم را دارا خواهد بود که

۱) کاندیدای عموم گروه‌های اصول‌گرا باشد

۲) احمدی‌نژاد، به هر دلیلی در انتخابات حضور نیابد. در غیر این صورت، حامیان سیاست‌های فعلی از احمدی‌نژاد حمایت خواهند کرد و منتقدان نیز در پشت کسی مثل لاریجانی یا قالیباف صف‌آرایی خواهند کرد.‌

● محمدباقر قالیباف؛

دکتر محمد باقر قالیباف، شهردار فعلی در شهریور ۱۳۵۹ در کسوت بسیجی داوطلب از جوار بارگاه امام رضا(ع) عازم جبهه‌های جنگ تحمیلی شد ودر سال ۱۳۶۲ در سن ۲۲ سالگی به فرماندهی لشگر نصر برگزیده شد. قالیباف پس از اتمام جنگ، تحصیلات خود را ادامه داد و در سال ۱۳۷۵ در رشته جغرافیای سیاسی درجه کارشناسی ارشد گرفت. در سال ۱۳۷۶ هم به فرماندهی نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رسید. خلبان ایرباس سپس در سال ۱۳۸۰ از دانشگاه تربیت مدرس در مقطع دکترا از همان رشته جغرافیای سیاسی فارغ‌التحصیل شد.‌

در حادثه ۱۸ تیر ماه سال ۱۳۷۸ نامه هشدار آمیزی از طرف سرداران و فرماندهان سپاه خطاب به سید محمد خاتمی نگاشته شد که امضای شهردار فعلی تهران نیز در زیر آن دیده می‌شد. قالیباف البته همواره از اقدام خود دفاع کرده و نگارش آن نامه را ضروری خوانده است. به هر روی در تیرماه ۱۳۷۹ وی به سمت فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد و بدین ترتیب فرصتی یافت تا توان مدیریتی خود در سطح کلان را نیز به رخ بکشد.

موفقیت‌های نسبی قالیباف در نیروی انتظامی، وی و اطرافیانش را مجاب کرد که بخت خود را در رقابت نفس‌گیر انتخابات ریاست جمهوری نهم بسنجد. در بحبوحه‌ای که اصلاح‌طلبان با ۴ کاندیدا و اصول‌گرایان هم با ۳ کاندیدا وارد میدان شده بودند، همه چیز تا روزهای آخر خوب پیش می‌رفت و دکترخلبان در سطوح بالای نظرسنجی‌ها بود اما در واپسین روزها ورق برگشت و بخت قالیباف موقتا به خواب رفت . با این حال پیروزی محمود احمدی‌نژاد برای خود اصول‌گرایان هم آنقدر غیر منتظره بود که آنها ترجیح دهند رقیب وی را به شهرداری تهران منتقل کنند، چه بسا روزی ضرورت ایجاب کند، قالیباف مسیر احمدی‌نژاد را طی کند. این روزها به نظر می‌رسد بخشی از اصول‌گرایان به این ضرورت رسیده‌اند که سکان‌دار جریان اصول‌گرایی، گرفتار امواج متلاطم شده و نیاز به تغییر آن احساس می‌شود.‌

نحوه عملکرد احمدی‌نژاد در حوزه اقتصاد، سیاست و فرهنگ، دیپلماسی و کیفیت رفتار وی با احزاب و چهره‌های شاخص جریان محافظه‌کار به ویژه سنتی‌ترها، این ضرورت تغییر را پررنگ‌تر کرده است. در همین ارتباط علی دورانی دبیر اجرایی ائتلاف فراگیر اصول‌گرایان با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری دهم می‌گوید: “به علت شخص محور بودن قطعا نامزد اصول‌گرایی که منتقد دولت آقای احمدی‌نژاد خواهد بود و معتقد به تغییر ایشان در دور دوم است کاندیدای ائتلاف فراگیر اصول‌گرایان خواهد بود.” (کارگزاران ۱۶/۲/۸۷ ص ۸)بی‌شک در حال حاضر کاندیدای موردنظر ائتلاف منتقدان احمدی‌نژاد کسی نمی‌تواند باشد جز محمد باقر قالیباف، علی لاریجانی، محسن رضایی و حتی عزت‌الله ضرغامی.

قالیباف در صورتی شانس این راخواهد داشت یکبار دیگر جانشین احمدی‌نژاد شود که ائتلاف فراگیر اصول‌گرایان ( با محوریت لاریجانی، قالیباف، رضایی) او را به عنوان کاندیدای خود معرفی کنند. چرا که به نظر نمی‌رسد مجموعه اصول‌گرایان بتوانند ائتلاف کنند و یک کاندیدا داشته باشند. حامیان احمدی‌نژاد به هیچ وجه رضایت نخواهند داد کاندیدای مورد اجماع اصول‌گرایان کسی غیر از رئیس جمهور فعلی باشد که هنوز نتوانسته‌ وعده‌های خود را محقق کند. لذا در صورتی که جبهه اصول‌گرایان همچنان دچار تشتت باشد به نظر می رسد شانس منتقدان احمدی‌نژاد بیشترباشد.‌

در صورتی که اصول‌گرایان به روی گزینه‌ای غیر از قالیباف اجماع کند یا کاندیدای اصول‌گرایان منتقد هم کسی غیر از قالیباف باشد یا شهردار تهران با توصیه‌های خیرخواهانه‌ای از طرف مسوولان بلندپایه مواجه شود بعید نیست که ۴ سال دیگر پرواز به سمت پاستور را به تعویق بیاندازد و تا آن زمان چه بسا گره کور ترافیک و حمل و نقل تهران هم کمی سست‌تر شود.

● علی لاریجانی؛

اغراق نیست اگر علی لاریجانی را حالا دیگر یک سیاستمدار زیرک دانست. فرزند مرحوم حاج میرزا هاشم آملی از علماء برجسته حوزه‌های علمیه قم و نجف و داماد استاد مطهری در سال ۱۳۵۸ در رشته ریاضیات و علوم کامپیوتر در مقطع کارشناسی از دانشگاه صنعتی شریف، فارغ‌التحصیل شد. به واسطه نزدیکی به استاد مطهری و آنگونه که خود گفته است به توصیه ایشان تغییر رشته داده و کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته فلسفه غرب در دانشگاه تهران ادامه داد.‌لاریجانی در میان همه پست‌ها و مسوولیت‌هایی که در سه دهه گذشته داشته است، ریاست ۱۰ ساله‌اش بر سازمان صدا و سیما برجسته‌تر می‌نماید. بخش عمده این مسوولیت همزمان بود با تفوق اصلاح‌طلبان و تسلط آنها به قوه مجریه و مقننه. لاریجانی که به همراه سایر اعضای خانواده معروف این خاندان در طیف رقیبان نیروهای خط امامی قرار دارد، روزهای چالش برانگیزی را در مواجهه با دولت اصلاحات از سر گذراند. اصلاح‌طلبان، وی و سازمان تحت امرش را ازعمده‌ترین تریبون‌های محافظه‌کاران شکست خورده می‌دانستند که در راه اصلاحات سنگ‌اندازی کرده و به هیچ رو با دولت قانونی مستقر در کشور سر دوستی ندارد. تنش بین لاریجانی و دولت به آنجا رسید که در مقطعی وی از حضور در جلسات هیات دولت نیز محروم شد. به هر روی خرداد ۱۳۸۴ فصل به بار نشستن و میوه چیدن لاریجانی و هم طیفان وی درجناح راست جبهه محافظه‌کاران بود. او با شعار “هوای تازه” کاندیدای جبهه پیروان خط امام و رهبری بود که اکثر گروه‌های سیاسی محافظه‌کار از وی حمایت کردند.اما نتیجه کار برای لاریجانی بهتر از قالیباف نبود. احمدی‌نژاد بدون سرو صدا همه را پشت سر گذاشته بود. بعد از انتخابات همانگونه که قالیباف رهسپار شهرداری تهران شد، لاریجانی هم با حکم احمدی‌نژاد راهی شورای عالی امنیت ملی شد تا جایگزین حسن روحانی شود که در چندین سال مسوولیت خود به عنوان دبیر این شورا لقب “شیخ دیپلمات” را گرفته بود. ‌

لاریجانی در بحبوحه انتخابات پند روحانی سرد و گرم چشیده را نادیده گرفت و یکی از عمده محورهای انتقادات خود به اصلاح‌طلبان را دیپلماسی هسته‌ای قرار داد. “در غلطان دادن و آبنبات چوبی گرفتن” تا مدتها تکه کلام وی و سپس رسانه‌های همسو قرار گرفت. به هر روی تقدیر چنین بود که او خود نیز در مقامی قرار گیرد که بیشترین انتقادات را به عملکرد مسوولان آن داشت. مسوولان جدید رئیس سابق صدا و سیما چندان خاطره‌انگیز نشد و او در طول نزدیک به دو سال رهبری دیپلماسی هسته‌ای به نیکی تحقق پند روحانی را دریافت که “میز مذاکره با میز مصاحبه متفاوت است”. به هر روی لاریجانی پس ازصدور دو قطعنامه علیه کشورمان در شورای امنیت سازمان ملل و به خاطر آنچه خود بعدها اختلاف نظر با رئیس جمهور خواند از دبیر شورای عالی امنیت ملی استعفا داد.

آنگونه که از قرائن و شواهد برمی‌آید لاریجانی در آستانه نشستن بر کرسی ریاست مجلس است. خبرهای غیررسمی هم حکایت از رفع کدورت‌های او با احمدی‌نژاد، وحمایت نمایندگان رایحه خوش خدمت از ریاست وی بر مجلس دارد. در صورت صحت این گمانه‌ها به نظر می‌رسد لاریجانی در درجه اول رقیب نام آشنای خود حداد عادل را دور زده و توانسته با لابی‌گری قوی و البته آرام و بی‌سر و صدا ریاست بر قوه مقننه را از آن خود کند. ریاست بر مجلس قاعدتا امتیاز ویژه‌ای است که دست وی را برای مانورهای تبلیغاتی و سیاسی و یا به رخ کشیدن توان مدیریتی خود در کسوت ریاست یک قوه، باز می‌گذارد. اما اینکه وی به توافقاتی با احمدی‌نژاد هم رسیده و تا ۴ سال دیگر به اداره نهاد قانونگذاری اکتفا می‌کند یا خیر، سوالی است که گذر زمان پاسخ آنرا خواهد داد. با این حال لاریجانی همچنان بخت اول کاندیداتوری از طرف اصول‌گرایان منتقد و طیف سنتی جناح اصول‌گرا است و اگر سران اصول‌گرا تصمیم بر تغییر رئیس دولت اصول‌گرا داشته باشند و از در حمایت احمدی‌نژاد برنیایند، لاریجانی گزینه اول آنها برای جانشینی احمدی‌نژاد خواهد بود. در صورت ورود لاریجانی به عرصه انتخابات، دور از انتظار نیست که شهردار تهران هم قید رقابت با وی را بزند و منتظر سالهای آینده بماند.‌

● مهدی کروبی؛

دبیر کل حزب اعتماد ملی در صورتی پای به عرصه انتخابات خواهد گذاشت که سید محمدخاتمی رئیس جمهور سابق عزم ورود به انتخابات نداشته باشد. این اصل را می‌توان به تمامی کاندیداهای احتمالی اصلاح طلبان تعمیم داد. سید محمدخاتمی هرچند عمده‌ترین گزینه همه گروه‌های اصلاح‌طلب است که ظرفیت باز گرداندن آب رفته نیروهای چپ را به جوی دارد اما از اخبار غیررسمی پیرامون جبهه اصلاحات چنین برمی‌آید که وی همچنان تمایل به رهبری تحول خواهان حکومتی در پشت پرده دارد و بعید نیست که با حمایت از کاندیدای مورد تائید مجموعه اصلاح‌طلبان خود به این عرصه ورود نکند. به هر روی اگرفرض بر این باشد که وی فرجام سیاسی میر حسین موسوی چهره شاخص دیگر خط امامی‌ها را انتخاب کند، مهدی کروبی رئیس مجلس ششم از جمله کاندیداهای اصلاح طلبان خواهد بود.‌‌

شیخ اصلاحات که به رغم اعتقادش بر تخلفات گسترده انتخاباتی در انتخابات خرداد ماه ۱۳۸۴ و تضییع حقش، خود رادر هر حال سرباز انقلاب می‌داند، پس از رنجش از دوستان قدیمی در مجمع روحانیون مبارز، اقدام به تاسیس حزب جدید نمود و کار تشکیلاتی را در راس برنامه‌های خود قرار داد.‌‌‌با وجود این کروبی در طول حیات سیاسی خود نشان داده است که مرد چانه‌زنی و گفتگو است. از طرفی تجربه شکست اصلاح طلبان در انتخابات گذشته که نتوانستند به اجماع برسند نقطه امیدبخش هواداران این طیف سیاسی است که شاید از این همه تجربه درس بگیرند و آزموده‌ها را دوباره نیازمایند. لذا همانگونه که طی چند روز گذشته گمانه‌هایی در خصوص رضایت کروبی مبنی بر توافق اصلاح طلبان بر روی کاندیدای واحد مطرح شده بعید نیست که شیخ اصلاحات به همراه سید محمد خاتمی و حتی علی اکبر‌هاشمی رفسنجانی، به پشت جبهه و اتاق فرماندهی رجعت کند و مسائل و اختلافات درونی را با چانه‌زنی و گفتگو رتق و فتق نماید. به هر روی دور از انتظار نیست که دبیر کل حزب اعتماد ملی در نتیجه توافقات با سایر اصلاح طلبان میدان را به نفع گزینه‌ای دیگر خالی کند.‌‌

● محمدرضا عارف؛

معاون اول رئیس جمهور در دولت اصلاحات و مرد خاموش و آرام این چند سال، در طول هفته‌های گذشته بیشترین پالس‌های انتخاباتی را مخابره کرده است. عارف که پس از رد صلاحیت اکثر کاندیداهای شاخص اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس هشتم، از کاندیداتوری در این انتخابات انصراف داد، برخلاف رویه سابق خود فقط در ظرف یک ماه گذشته بیش از چند مصاحبه مفصل و بلندبالا با رسانه‌ها داشته است. او برای اولین بار از طرف اصلاح‌طلبان برای کاندیداتوری در انتخابات آتی اعلام آمادگی کرده البته به شرط اینکه سید محمد خاتمی عزم آمدن نداشته باشد. چه او خاتمی را ۱۰۰ می‌داند و خود را .۹۰، عارف هم هرچند همانند سایر گزینه‌های اصلاح‌طلب در صورت اجماع همه گروه‌های چپ شانس پیروزی بر رقیب را دارد، اما در صورت تفرق و تعدد کاندیداها در بین اصلاح طلبان چه بسا او نیز به فرجام مصطفی معین دچار شود. لذا مرد با تجربه عرصه مدیریت کشور که در انتخابات مجلس هشتم نشان داد راضی به پیروزی تحت هر شرایطی نیست بعید است در صورت عدم اجماع اصلاح‌طلبان پای به عرصه رقابت بگذارد.‌‌‌

از طرفی طی چند هفته گذشته که بحث کاندیداتوری وی در رسانه‌ها مطرح شده است با استقبال چشم‌گیر گروه‌ها و محافل سیاسی اصلاح‌طلب مواجه نشده است و این بدان معنی است که احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب منتظر اعلام آمادگی گزینه‌های دیگری هستند.‌

● محمدعلی نجفی؛

گزینه مورد انتظار اصلاح‌طلبان در روزهایی که سید محمد خاتمی، میر حسین موسوی و سید حسن خمینی به رغم برخوردار بودن از پتانسیل پیروزی پای به میدان نمی‌گذارند، می‌تواند مدیر تکنوکراتی همچون محمدعلی نجفی باشد که به گفته علیرضا علوی تبار، به لحاظ نظری به تدریج از حزب کارگزاران فاصله گرفته و می‌رود تا به عنوان یکی از محورهای عمده راست مدرن (لیبرال دموکرات‌ها) در کشور بدل شود.‌‌‌

متولد خیابان سلسبیل تهران در ۲۳ دی ماه ۱۳۳۰ که اصالتی خراسانی دارد، در سال ۱۳۴۳ گواهینامه ششم دبستان خود را با رتبه شاگرد اولی تهران کسب کرد. سال ششم دبیرستان را در یکی از معروف‌ترین دبیرستان‌های آن روزهای تهران (دبیرستان‌ مروی) بامعدل ۳۵/۱۹ در رشته ریاضی ‌گذراند. نجفی در سال ۱۳۴۹ با کسب رتبه اول کنکور در رشته مهندسی متالوژی دانشگاه صنعتی شریف پای به دانشگاه ‌گذارد و از پرداخت شهریه نیز معاف شد. وی بعدها تغییر رشته داد و در تیرماه ۱۳۵۳ به عنوان شاگرد اول رشته ریاضی و دارنده بالاترین معدل در میان تمام فارغ‌التحصیلان آن سال دانشگاه، تحصیلاتش را در کشور به پایان رساند.‌‌‌

نجفی سپس با استفاده از بورس تحصیلی بهترین فارغ‌التحصیلان برای ادامه تحصیل به دانشگاهMIT ‌ ‌آمریکا رفت. در آمریکا او نیز همانند بسیاری دیگر از دانشجویان، بخش زیادی از وقتش را آنگونه که خود گفته است صرف فعالیت‌های مربوط به پشتیبانی از حرکت انقلاب اسلامی و افشاگری در خصوص جنایات رژیم شاه و تحریک افکار عمومی مردم آمریکا علیه رژیم پهلوی، کرده بود. پس از پیروزی انقلاب نیز برخلاف توصیه استادش پروفسور کاستانت که از معروف‌ترین ریاضی‌دان‌های آمریکا و جهان بود، برای دفاع از تز دکترای خوددر آمریکا نماند و به ایران آمد و تا مدت‌ها مشاور دکتر مصطفی چمران (معاون وقت نخست وزیر در امور انقلاب و وزیر دفاع) بود.‌‌

عضو فعلی شورای شهر تهران درست روزی که براساس توافق با استاد خود و دکتر چمران عازم دانشگاه صنعتی اصفهان بود تا تز دکترای خود را به انجام رساند، از رادیوی ماشین می‌شنود که دانشجویان پیرو خط امام سفارت آمریکا در تهران را به اشغال خود را درآورده‌اند‌‌.‌ لذا از عزیمت اصفهان منصرف شده و باز می‌گردد.‌

محمدعلی نجفی از ابتدای انقلاب تاکنون مصدر مسوولیت‌های متفاوتی بوده که حال از او مدیری توانا، با تجربه و خوش نام ساخته است.‌‌‌

در این میان حضور در دولت‌های میرحسین موسوی‌ و هاشمی رفسنجانی به عنوان وزیر علوم و آموزش و پرورش و به ویژه ریاست بر سازمان برنامه و بودجه در دولت اول اصلاحات، تدریس در دانشگاه، عضویت در مجامع علمی و شوراهای مختلف او را برازنده نشستن بر کرسی ریاست جمهوری کرده است.‌‌

ویژگی‌های شاخص محمدعلی نجفی باعث شد که حتی در انتخابات ریاست جمهوری نهم برخی از احزاب اصلاح طلب به کاندیداتوری وی رضایت دهند و حمایت خود از وی را اعلام کنند. اما مدیر تکنوکرات دولت‌های مختلف مانع و البته معذوریت بزرگی به نام کاندیداتوری‌هاشمی رفسنجانی داشت!

سرلیست اصلاح طلبان و اعتماد ملی در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در حال حاضر از بخت بالایی برای پیروزی بر رقیب احتمالی اصول‌گرای خود برخوردار است. چه در صورت ورود وی و عدم حضور خاتمی، میرحسین موسوی و سید حسن خمینی بعید به نظر می‌رسد گروه‌های اصلاح طلب در حمایت وی تردید کنند. نجفی با هیچ کدام از گروه‌ها و قشرهای مختلف حامی اصلاحات وارد چالش‌ نشده و به سبب مواضع خود ظرفیت جذب آرای تحول‌خواهان تحریمی را نیز دارد. از طرفی به اذعان اکثر کارشناسان اقتصادی، اقتصاد بیمار کشور بیش از هر زمان دیگری نیاز به پیروی و تحقق علم اقتصاد و به ویژه اقتصاد بازار دارد. نجفی از این باب نیز می‌تواند نظر بسیاری از تولیدکنندگان و صاحبان صنایع و بخش خصوصی را به خودجلب کند.

فرهنگ آشتی