کار را پشت در​خانه بگذار

حدود ساعت ۷ و ۳۰ دقیقه شب به خانه برمی گردد زنگ در خانه را که می زند, بچه ها با شور و شوق به استقبالش می روند و چند دقیقه ای در آغوشش می مانند لباس هایش را عوض می کند, یک فنجان چای تازه دم می نوشد و می رود پشت میز می نشیند دوباره کارها شروع می شود ​ چند پرونده و پوشه و کلاسور روی میز پهن می شود, ماشین حساب و دفتر و خودکار را می آورد و حساب و کتاب هایش را از سر می گیرد

حدود ساعت ۷ و ۳۰ دقیقه شب به خانه برمی‌گردد. زنگ در خانه را که می‌زند، بچه‌ها با شور و شوق به استقبالش می‌روند و چند دقیقه‌ای در آغوشش می‌مانند. لباس‌هایش را عوض می‌کند، یک فنجان چای تازه‌دم می‌نوشد و می‌رود پشت میز می‌نشیند. دوباره کارها شروع می‌شود؛​ چند پرونده و پوشه و کلاسور روی میز پهن می‌شود، ماشین حساب و دفتر و خودکار را می‌آورد و حساب و کتاب‌هایش را از سر می‌گیرد.

در این میان، هرازگاهی به دوست و همکاری هم تلفن می زند و درباره مسائل کاری با آنها بحث می کند. گاهی صدای بلندش در صحبت با همکاران، بچه ها را می ترساند و بعضی وقت ها هم کاغذهای بی شماری که روی میز ولو کرده، اجازه شام خوردن را هم به او نمی دهد.

اسمش این است که هر روز ساعت ۷ خانه است، اما واقعا هیچ وقت نیست. شب ها دیرتر از همه می خوابد و صبح هم قبل از بیدارشدن بچه ها از خانه بیرون می رود. روزهای تعطیل هم وضع خیلی فرق ندارد، فقط تعداد پرونده هایی که قرار است در خانه به کارشان رسیدگی شود، بیشتر از روزهای عادی است و ساعت ها پشت میزنشینی و تبعید، بچه ها به اتاق شان هم خیلی بیشتر از مواقعی است که فقط شب ها کارش را به خانه می آورد.

او به این روال زندگی عادت کرده است، عادت کرده که هر روز بخشی از کارش را به خانه بیاورد و در خانه هم کار کند. البته فکر می کند این کار به نفع خانواده اش است در حالی که هم بزرگ ترها و قدیمی ترها گفته اند و هم کارشناسان این دوره که کار و مشکلات کاری را نباید با خود به خانه برد.

یاد روزهای قدیم به خیر؛ هر وقت پدربزرگ می خواست مغازه را تعطیل کند و به خانه بیاید، دست و صورتش را با آب می شست و صلوات می فرستاد. او با این کار می خواست مشکلاتش را هم بشوید و دور بریزد و وقتی به خانه می رسید همه چیز را فراموش می کرد. اگر کسی برای کار مغازه دنبالش می آمد یا از او می خواست چند ساعتی بیشتر در مغازه بماند، فقط می گفت: «حالا وقت، وقت خانه است. بگذارید فردا صبح در خدمتم.»

هیچ وقت، هیچ کس یادش نیست، پدربزرگ از دردسرهای مغازه اش در خانه حرفی زده یا کم و کاستی های کارش را در جمع خانوادگی مطرح کرده باشد. اگر از کسی طلبکار بود، اگر باید پولی جور می کرد و اگر ده ها و حتی صدها مشکل دیگر داشت، جمع خانوادگی و محیط گرم خانواده را هیچ وقت با بیان مشکلاتش به هم نمی ریخت. او همیشه می گفت مشکلات کاری را نباید با خودمان به خانه ببریم، مشکل کار، مربوط به ساعات کاری و محل کار است. اگر خانه هم با این مشکلات، پر شود دیگر نه آرامشی می ماند و نه سلامت​؛ از آن بدتر، اعضای خانواده هم نمی توانند طعم آرامش و عشق خانوادگی را حس کنند.

با همه اینها اما خیلی ها حاضر نیستند مشکلات کارشان را فراموش کنند و همیشه بحث ها و صحبت هایشان در محیط خانه هم حول همین محور می گردد.

● وقت، وقت خانواده است

از صبح تا شب که در محل کارتان هستید و دور از خانواده. پس شب ها که به خانه برمی گردید، یادتان باشد دیگر نوبت آنهاست و حالا آنها حق دارند از حضورتان بهره مند شوند. بچه ها و همسرتان، ساعت هاست که شما را ندیده اند و از شما دور بوده اند، برای همین هم حق دارند چند ساعتی از شما وقت بخواهند برای برقراری ارتباط های خانوادگی و گپ وگفت های دوستانه. درست است که کار و مشکلاتش هیچ وقت تمامی ندارد و دست از سر شما برنمی دارد، اما وقتی از محل کارتان خارج می شوید و در راه خانه هستید، سعی کنید ذهن تان را از همه فکرها و مشکلات کاری پاک کنید و با آرامش به محیط خانه و بودن در جمع خانواده فکر کنید. در طول مسیر، اگر پیاده به خانه می روید یا سوار تاکسی و مترو و اتوبوس هستید، فرصت خوبی دارید تا درباره مناسبت های خانوادگی مثل تولد، سالگرد ازدواج و... فکر کنید یا اگر با اتومبیل شخصی تان مسیر خانه تا اداره را طی می کنید، دست کم قبل از سوارشدن به ماشین یا در ترافیک و پشت چراغ قرمز، سعی کنید این موارد را به خاطر بیاورید.

برای این که ذهن تان هر چه بیشتر از کار و مسائل کاری فاصله بگیرد، خوب است کارها و وظایفی که در خانه به عهده دارید، به خاطر بیاورید و مشغول انجام دادن آنها شوید. خرید مایحتاج خانه، گرفتن هدیه ای برای همسر یا بچه ها و اقداماتی مانند اینها می تواند ذهن تان را از کار و مسائل مربوط به آن دور کند و آرامش بیشتری برایتان به ارمغان بیاورد. هر وقت هم مشکلات و دغدغه های کاری به سراغ تان آمد، به راحتی آنها را فراموش کنید و بدانید در روزهای آینده، فرصت برای این فکرها و کارها هم بسیار خواهد بود.

● مهمانی هایی با طعم​کار

هنگام صرف ناهار، فقط درباره یک چیز حرف می زنند؛ آن هم کار. بعد از ناهار، چای تازه دم و خشان را که میل می کنند از کار می گویند و مشکلاتش، بعد از ظهر که بچه ها بازی می کنند، آنها هم می نشینند تا درباره مشکلات کاری بحث کنند و غروب هم از وضع کارشان می گویند و به فکر راهی برای بهبود شرایط هستند.

همه زندگی شان در همین کار خلاصه می شود. انگار یاد نگرفته اند زندگی کنند، بدون این که نگران مشکلات کاری باشند یا درباره این موارد حرف بزنند. همیشه همین طور بوده، چه وضع کار خوب باشد و چه خراب، فقط باید درباره آن حرف زد.

تازه اگر کسی هم انتقاد کند و بگوید جای این حرف ها در خانه نیست، شاکی می شوند و می گویند درباره چه چیزی حرف بزنیم وقتی کار همه زندگی ماست؟

آنها همه زندگی شان را در کار و برنامه های کاری خلاصه کرده اند ولی نمی دانند سال های آینده که دیگر کارشان تمام شده و چنین برنامه های فشرده ای وجود ندارد، تازه متوجه خواهند شد برای همین کار، چه چیزهای با ارزش تری را از دست داده و هیچ وقت زمانی برای تجربه کردن شان نگذاشته اند.

● کار، شما را از خانواده نگیرد

همه ما به کار و فعالیت نیاز داریم و هیچ کس منکر این قضیه نمی شود، اما می گویند هر چیزی به جای خودش. به این معنی که اگر برای کارتان ارزش قائل می شوید و حاضر نیستید به راحتی برنامه های کاری را به هم بزنید، باید برای روابط خانوادگی، تفریح و سرگرمی ها و حتی استراحت هم وقت کافی در نظر بگیرید.

با این حال، خیلی ها هستند که نمی توانند مرز مشخصی بین کار و روابط خانوادگی شان تعیین کنند، اما آن طور که دکتر پروین ناظمی به «جام جم» می گوید: همه انسان ها باید در کنار کار و فعالیت های حرفه ای به تفریح، استراحت و روابط اجتماعی و خانوادگی نیز بیندیشند و آنها را هم در نظر داشته باشند.

با وجود این، در بسیاری از مواقع شاهد انسان هایی هستیم که حساسیت زیادی نسبت به کار و مسائل کاری دارند و به همین دلیل ساعات زیادی مشغول کار هستند. از طرفی، بیشتر اوقات درگیری ها و مشکلات شغلی شان را هم به محیط خانه می آورند و آنها را به اعضای خانواده منتقل می کنند. این روان شناس با بیان این مطلب توضیح می دهد: شاید تعجب کنید، اما خیلی هستند که اینقدر مشغول کار و فعالیت حرفه ای شان شده اند که دیگر خانه و خانواده را کم کم فراموش کرده اند و نمی توانند تعادلی میان روابط کاری و خانوادگی شان ایجاد کنند.

به گفته وی، در تمام مسائل زندگی باید تعادلی میان کارهایمان برقرار کنیم تا از نظر سطح سلامت روان نیز در وضع خوبی قرار بگیریم. در حقیقت، انسان علاوه بر فعالیت های حرفه ای و روابط کاری هم به روابط خانوادگی موفق نیاز دارد، هم روابط اجتماعی اش باید جزئی از زندگی باشد و هم باید برنامه ای برای استراحت و تفریح در نظر بگیرد. پس حتما باید تعادلی میان این برنامه های مختلف برقرار شود تا زندگی هم با موفقیت هرچه بیشتر ادامه پیداکند.

حالا ممکن است این پرسش را از خودتان بپرسید که چه میزان کار لازم است و چقدر باید به فکر استراحت و رسیدن به روابط خانوادگی بود؟ اصلا چطور باید این تعادل را ایجاد و حفظ کرد؟ دکتر ناظمی براین باور است که برای رسیدن به این هدف، قدرت مدیریت و تسلط بر کار به گونه ای که لطمه ای به زندگی شخصی و خانوادگی افراد وارد نشود، مهارتی است که باید آن را بیاموزیم و از آن استفاده کنیم.

به گفته این روان شناس، گاهی اوقات افراد برای فاصله گرفتن از محیط خانه و فرار از آن، کار را بهانه می کنند و ساعات طولانی مشغول کار می شوند. آنها چون نمی توانند با دیگر اعضای خانواده که ممکن است همسر، مادر، پدر یا فرزندان شان باشند، صحبت کنند و ارتباط موفقی داشته باشند، بیشتر ترجیح می دهند خودشان را با کار سرگرم کنند. برای همین هم ممکن است حتی از رفتن به مهمانی ها هم اجتناب کنند و کار را بهانه ای برای فرار از این برنامه ها قرار دهند.

در صورتی که دکتر ناظمی می گوید: توانمندی افراد برای برقراری تعادل میان کار و زندگی بیشتر به قدرت مدیریت آنها مربوط می شود. بارها درباره مدیریت مالی، مدیریت خانوادگی و شغلی، مدیریت عاطفی و مدیریت احساسی صحبت شده و گفته اند این موارد نقش مهم و موثری در حفظ سلامت روان و همچنین موفقیت فرد در زندگی ایفا می کند، بنابراین برای ایجاد تعادل میان کار و زندگی نیز باید از همین قدرت مدیریت کمک گرفت.

وی می افزاید: زمانی که تمام نیازهای انسان از نظر روحی و روانی تامین شود، می توان او را انسانی سالم در این زمینه دانست، ولی وقتی برخی از این نیازها برآورده نشده و با مشکلات خاصی روبه رو است، مانند انسان هایی که همیشه مشغول کار و فعالیت حرفه ای بوده اند و از محیط خانواده فاصله گرفته اند، باید منتظر ایجاد مشکلات و مسائل دیگری هم باشیم.

● با خانواده همسرتان شریک نشوید

آنهایی که همسران شان با خانواده خودشان شریک هستند و روابط کاری نزدیکی با هم دارند، خیلی خوب می دانند این شراکت ها چه دردسرهایی برای شان ایجاد کرده است. مثلا داماد و پدر زنی که مسائل کاری و خانوادگی را حسابی به هم می ریزند و به محض بروز کوچک ترین مشکلی به فکر گرفتن طلاق دختر یا طلاق دادن همسرشان می افتند، یکی از همین نمونه ها هستند. تازه اگر شوهر خیلی هم همسرش را دوست داشته باشد و حرفی از طلاق به میان نیاورد، حتما با نیش و کنایه، او را متوجه معایب پدر و خانواده اش خواهد کرد.

البته این موضوع به شخصیت افراد بستگی زیادی دارد. مثلا کسانی که از نظر فکری و ذهنی به بلوغ کافی رسیده اند و می دانند مسائل کاری را نباید به محیط خانواده منتقل کرد، وضع بهتری خواهند داشت.

با این حال، معمولا طرف مقابل در چنین شرایطی که البته در بیشتر موارد هم خانم ها هستند، در وضع بسیار بدی قرار می گیرد و اوست که نمی داند چه کار باید بکند. آنها هم مجبورند حرف های همسرشان را بشنوند و هم باید به پدر و مادر خودشان جواب بدهند. برای همین هم تحمل کردن چنین وضعی برایشان بسیار سخت و ناخوشایند خواهد بود.

به همین دلیل هم همیشه توصیه می شود افراد به طور مستقل مشغول کار و فعالیت حرفه ای شوند و تا حد امکان با خانواده همسرشان شراکت نکنند. دکتر ناظمی ضمن بیان این مطلب، می گوید: بویژه در دوره اول پس از ازدواج، باید به این موضوع توجه بیشتری داشته باشید. چون در این مواقع، ممکن است بسیاری از مسائل میان همسران حل نشده باشد و شناخت کاملی هم نسبت به یکدیگر پیدا نکرده باشند. برهمین اساس توصیه می شود اوایل ازدواج به هیچ عنوان چنین شراکت هایی صورت نگیرد تا احترام و جایگاه افراد حفظ شود.

● کار می کنم برای آرامش شما

بسیاری از کسانی که همیشه مشغول کار و فعالیت هستند و هیچ وقت نمی توانند از برنامه های کاری شان کم کنند، حفظ آرامش خانواده و تامین نیازهای مالی آنها را بهانه می کنند و می گویند فقط برای آرامش خاطر آنهاست که از صبح تا شب کار می کنند.

دکتر ناظمی که به هیچ عنوان چنین حرفی را باور ندارد، توضیح می دهد: زمانی که فردی حاضر است از زندگی اش بگذرد، فقط خودش است که این شرایط را خواسته و آن را ایجاد کرده. این افراد به نوعی کار را بهانه می کنند تا از زیر بار پذیرش مسئولیت روابط خانوادگی شانه خالی کنند. همچنین زمانی که این افراد، فشارها و مشکلات کاری را با خودشان به محیط خانه منتقل می کنند هم در حقیقت می خواهند مسئولیت شان را به شخص دیگری واگذار کرده و چون خودشان نمی توانند آن را بپذیرند، به کمک آنها برطرف سازند.

این روان شناس توصیه می کند، برای جدا کردن روابط کاری از روابط خانوادگی و محیط خانه، مرز مشخصی میان این دو تعیین کنید. طوری که نه مسائل و مشکلات کاری به روابط خانوادگی تان لطمه بزند و نه این که کار، شما را از خانواده تان دور کند.بنابراین همسران و والدین و حتی کسانی که هنوز زندگی مستقلی تشکیل نداده اند باید این موضوع را در نظر داشته باشند و بدانند هر انسانی چند بعدی است و فقط نباید به یک بعد مانند کار کردن و پیشرفت های حرفه ای فکر کرد. چون با این وضع ممکن است فرد چیزهایی را از دست بدهد که حتی می تواند غیرقابل جبران باشد.

● یکی را انتخاب کن؛ یا من یا برادرهایت؟

هر وقت کوچک ترین مشکلی در روابط خانوادگی شان پیش می آید، شوهر مسائل کاری را به میان می کشد و از ناتوانی برادر زن هایش شکایت می کند و می گوید او هم مثل برادرهایش است. او همیشه با نیش و کنایه صحبت می کند و زن را مقصر اصلی همه مشکلاتش می داند. اگر روزی همسرش از او بخواهد لوازم خانه را عوض کند و مبلمان جدیدی بخرند، سریع به بی لیاقتی برادرهای او اشاره می کند و می گوید اگر خودش تنها کار می کرد، الان وضع مالی شان بهتر از این حرف ها بود و می توانستند خیلی راحت مبلمانی جدید و مدرن بخرند. پس حالا هم باید پول خرید مبلمان جدید را از برادرهایش بخواهد که مانع پیشرفت کاری او شده اند!

انگار مرد منتظر بهانه است تا به برادرهای زنش طعنه بزند و از آنها انتقاد و عیب جویی کند. البته اگر خدایی ناکرده، خانم بخواهد از برادرهایش دفاع کند، او هم متهم می شود به حمایت از خانواده و تنها گذاشتن همسرش.

سال هاست که این وضع ادامه دارد. البته برادرها هم بیکار ننشسته اند و هرازگاهی به خواهرشان می گویند چقدر شوهرش مغرور و غیرقابل تحمل است. آنها هم دوست دارند خواهرشان طرف برادرها را بگیرد و با شوهرش درباره وضع کاری و نارضایتی آنها صحبت کند.

این قضیه، همه را خسته کرده است و بیش از همه، زن خانه را. مادر او هم تحت فشار است و دائم باید سرکوفت های داماد و برادر زن ها را بشنود و دم نزند. سکوت همیشگی مادر، اخم و بی محلی های برادرها، طعنه ها و متلک های مرد و فشار و مشکلاتی که زن به تنهایی تحمل می کند، روز به روز باعث کمرنگ تر شدن روابط خانوادگی شان می شود. برای همین هم این روزها دیگر هیچ یک تمایلی به حضور در خانه مادری ندارند و ترجیح می دهند به این زودی ها، دورهم جمع نشوند. حالا دیدارهای شان فقط به مراسم خاصی مثل عزا و عروسی محدودشده و در آن برنامه ها هم تا جایی که بتوانند، سعی می کنند چشم شان به یکدیگر نیفتد.

گاهی زن فکر می کند کاش هیچ وقت به همسرش پیشنهاد نمی کرد با برادرهایش کار کند و کاش هیچ وقت برادرها قبول نمی کردند که با داماد خانواده شریک شوند.

نیلوفر اسعدی بیگی