روزهای حساس برای مبارك و مردم مصر

روز هفتم سپتامبر, نوع جدیدی از انتخابات ریاست جمهوری در مصر برگزار خواهد شد كه با شكل گذشته آن تفاوت اساسی پیدا كرده است

در این انتخابات جدید و برحسب تغییراتی كه در ماده ۷۶ قانون اساسی این كشور رخ داده است، دیگر رأی دهندگان مجبور نیستند تنها به حسنی مبارك كه معمولاً از سوی پارلمان مصر به عنوان تنها نامزد انتخابات معرفی می شد، رأی بدهند. در حال حاضر، ۱۰ نامزد انتخاباتی از احزاب مختلف مصر در صحنه حضور دارند كه رقابت اصلی میان «حسنی مبارك» از حزب دموكراتیك ملی (حزب حاكم) «نعمان جمعه» از حزب ملی گرای «الوفد» و «ایمن نور» از حزب تازه تأسیس «الغد» خواهد بود. اگرچه شانس حسنی مبارك برای تصدی یك دوره شش ساله دیگر از ریاست جمهوری، بیش از بقیه رقیبان خود است، اما احزاب مختلف مصر امیدوارند كه مخالفین حزب حاكم به آنها رأی دهند. در این میان، مبارك در برنامه تبلیغات انتخاباتی خود گفته است كه تمام تلاش خود را به كار خواهد گرفت تا یك انتخابات سالم، آزاد و شفاف برگزار كند و از این طریق به تمام جهانیان پیام خواهد داد كه كشور متبوعش در ادامه راه اصلاحات همه جانبه و جدی ، لحظه ای درنگ نخواهد كرد.

اما با وجود این، كارشناسان معتقد هستند كه دولت مصر نتوانسته است در زمینه ایجاد فرصتهای شغلی، ارائه خدمات بهینه عمومی ، مبارزه با فساد اداری و از بین بردن فقر موفق عمل كند. اكنون بسیاری از كارمندان و طبقه حقوق بگیر مصری كه همه بار شكستهای اقتصادی دولت را بر دوش خود حمل می كنند به شعارهای انتخاباتی حسنی مبارك با دیده شك نگاه می كنند. آنها می گویند حسنی مبارك ۲۴ سال است كه بر زمام امور در مصر سوار است و اگر برنامه ای برای بهبود اوضاع در اختیار دارد، باید آن را در گذشته عمل می كرد. ولی رئیس جمهوری مصر در دومین سخنرانی انتخاباتی خود در برابر كارگران شهرك «دهم رمضان» به حاضرین در این جلسه سخنرانی قول داد بیش از ۱۰ میلیارد دلار در بخش صنایع متوسط ومشاغل مردمی سرمایه گذاری و بیش از یك میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد كرد. او گفت : « .. این رؤیای بزرگ من و بزرگترین چالش دولت بوده و خواهد بود كه سالیان سال برای تحقق آن تلاش كردم و می خواهم این رؤیا در دوره جدید ریاست جمهوری ام جامه عمل بپوشد» .

رئیس جمهوری مصر اضافه كرد كه پنج برنامه مهم اشتغال زا در دست دارد كه دو برنامه در صنایع بسیار كوچك ، كوچك و متوسط به اجرا گذاشته خواهد شد. برنامه سوم در صنایع بزرگ به كار خواهد رفت و چهارمین برنامه به كشاورزی اختصاص خواهد یافت ضمن اینكه پنجمین برنامه، صرف گردشگری و جذب گردشگران جدید خواهد شد. او همچنین به ۵‎/۲ میلیون كارمند دولت قول داد در فاصله شش ساله آینده، حقوق آنان را صد درصد افزایش خواهد داد و كارمندان پایه های پایین تر، افزایش ۷۵ درصدی بر حقوق خود را خواهند دید.

نعمان جمعه رئیس حزب ملی گرای « الوفد »

حزب « الوفد » با نامزد كردن رئیس خود « نعمان جمعه » برای انتخابات آینده ریاست جمهوری مصر، یك رقیب جدی را برای مبارزه با حسنی مبارك به میدان فرستاده است. این حزب كه در راستای یك مبارزه طولانی با استعمارگران انگلیسی در اوایل قرن گذشته تأسیس شد، پایگاه وسیعی در میان شهرهایی مانند «پورت سعید» و استان شرقی مصر دارد. نعمان جمعه در اولین مناظره تلویزیونی خود شدیداً به اعضای دولت حسنی مبارك حمله كرد و به روزنامه نگاران مصری قول داد چنانچه در انتخابات آینده پیروز شود، برای آنان « مصونیت قضایی » تعیین خواهد كرد. این گفت وگو بلافاصله از سوی اتحادیه رادیو و تلویزیونهای دولتی مصر ممنوع تلقی شد و از پخش آن جلوگیری به عمل آمد. در این ارتباط تلویزیون قطری « الجزیره » به رهبران حزب الوفد قول داده است ۴۵ دقیقه از این گفت وگو را پخش كند، هواداران مبارك بیم آن دارند كه نعمان جمعه با این شیوه تبلیغاتی بتواند هم ملی گرایان مصر و هم اسلام گرایان را در پشت سر خود سازمان دهی كند. اخوان المسلمین، مهمترین تشكل اسلامی در مصر كه از پایگاه وسیعی در میان طبقات مختلف مصری برخوردار است و بنا به پیش بینی هواداران مبارك انتظار این بود كه در انتخابات هفت سپتامبر آینده شركت نكند، برخلاف چنین تصوری طرفداران خود را به مشاركت در انتخابات ریاست جمهوری آینده دعوت كرده است. در یك كنفرانس خبری، «مهدی عاكف» رهبر اخوان المسلمین مصر اعلام كرد كه آنها در انتخابات آینده شركت خواهند كرد و از هواداران خود خواست كه به دقت رئیس جمهور آینده را گزینش كنند. او بدون اینكه مشخص كند كه تشكل سیاسی وی به كدامیك از نامزدهای انتخاباتی رأی خواهد داد، به صراحت از هواداران اخوان المسلمین خواست به حسنی مبارك رأی ندهند. عاكف در این خصوص گفت: « .. بر همه افراد اخوان المسلمین واجب است كه بدانند ما حاكم «ظالم» را تأیید نمی كنیم و با شخص « مفسد » و « دیكتاتور » همكاری نخواهیم كرد » . او بیان كرد جماعت اخوان المسلمین، حسنی مبارك كه در طول ۲۴ سال گذشته هیچگونه اقدامی در جهت اصلاحات برنداشته است را هرگز تأیید نخواهد كرد.

این سخن رهبر بزرگترین تشكل سیاسی در مصر به این صورت برداشت شده است كه اخوان المسلمین عزم آن را دارد كه از نامزد حزب الوفد در انتخابات آینده حمایت كند. به خصوص كه چنین همكاری ای در گذشته و در انتخابات پارلمانی میان این دو گروه سیاسی وجود داشته است. در سال ،۱۹۸۴ جماعت اخوان المسلمین توانست با همكاری حزب الوفد، ۴۰ نماینده به پارلمان مصر وارد كند. در زمانی كه فعالیت اخوان المسلمین در مصر ممنوع شد و از آن پس، آنها به عنوان یك حزب سیاسی نتوانسته اند به طور مستقیم نامزد معرفی كنند ، اكنون صلاح دیدند كه در كنار احزاب مخالف حسنی مبارك بایستند. آنها راه انجام هرگونه معامله در این بین را نبسته اند و آماده شنیدن پیشنهادهای جدید برای همكاری هستند. بی دلیل نیست كه ایمن نور رهبر حزب « الغد » در روزهای گذشته با رهبران اخوان المسلمین دیدار داشته و برای پیروزی در انتخابات از آنان طلب مساعدت كرده است. ایمن نور یك از اعضای فعال حزب الوفد بوده، اما بعد از بروز اختلافات فكری میان وی و رهبران این حزب ، در سال ۲۰۰۳ تصمیم گرفت از تشكیلات الوفد جدا شود و حزب جدیدی تأسیس كند. درباره ایمن نور، یكی از نامزدهای مطرح در انتخابات ریاست جمهوری مصر، دو احتمال وجود دارد: نخست، او اختلافات سابق خود را با رهبران الوفد تصفیه كند و به نفع« نعمان جمعه» نامزد این حزب كنار برود. دوم، او به تشویق مسؤولان دولتی وابسته به حزب حاكم در انتخابات باقی بماند و موجب پراكندگی آرای حزب الوفد شود. به خصوص كه وی اخیراً به زندان افتاد و این شائبه شكل گرفت كه زندانی شدن وی از سوی مبارك به عمد صورت گرفته است تا محبوبیت وی نسبت به رئیس حزب الوفد پیشی گیرد و میزان رأی این فرد اخیر را خراب كند.

با چنین اوصافی، رهبران اخوان المسلمین، ایمن نور را یك رقیب جدی برای حسنی مبارك به حساب نمی آورند و تمایل خود را برای حمایت از نامزد حزب الوفد نشان داده اند. همچنین برخی اخبار رسیده از مصر حكایت دارد كه شاخه هایی از جماعت اخوان المسلمین مانند «جنبش جهاد» كه اكنون رهبران آن در زندان به سر می برند، قبل از اینكه جماعت اخوان المسلمین نظر قطعی خود را درباره نفی مبارك اعلام كند، تلاش داشتند از رئیس جمهوری فعلی مصر حمایت كنند، اما انتقادات و جبهه گیری شدید، آنها را واداشت تا این جهت گیری خود را پس بگیرند. آنان قبلاً استدلال كرده بودند كه رهبران اخوان المسلمین در دهه ۶۰ با رئیس حزب دموكراتیك ملی در آن زمان، یعنی «جمال عبدالناصر»، كنار آمده بودند، بنابراین مشكلی نیست كه آنها با رئیس فعلی این حزب یعنی حسنی مبارك كنار آیند.

شهر پورت سعید

همه كارشناسان اتفاق نظر دارند كه جمعیت ۸۰۰ هزار نفری شهر«پورت سعید» به نامزد حزب حاكم رأی نخواهند داد. این موضوع قبلاً در انتخابات پارلمانی به اثبات رسیده است. دلیل این مسأله، رواج شایعاتی است كه حسنی مبارك، به مردم این منطقه از مصر علاقه ندارد و به نوعی از آنها متنفر است. این تصور به واقعه ای برمی گردد كه در سپتامبر ۱۹۹۹ اتفاق افتاد. در آن ایام، رئیس جمهوری فعلی مصر كه هیچگونه دیدار قبلی از پورت سعید نداشته ، تصمیم گرفت به زیارت این شهر برود. در اثنای این دیدار یك جوان از اهالی شهر با چاقو به حسنی مبارك حمله ور شد و به دست او آسیب رساند. او سپس با فشار محافظان مبارك به عقب برگشت و قسمت پایانی ماشین رئیس جمهور را با اسید به آتش كشید. مبارك اگرچه از این حادثه جان سالم به دربرد، اما خاطره تلخی در ذهن وی رقم خورد كه براساس آن، بازار شایعات نیز رونق گرفت. در حال حاضر، ستادهای تبلیغاتی حسنی مبارك در این شهر فعال است اما هواداران وی امیدی به كسب آرای قابل توجه در این منطقه ندارند. اگرچه برگه های رأی شهر پورت سعید نمی تواند سرنوشت همه انتخابات را تعیین نماید اما بدون شك اثر منفی خود را بر كل آرای حزب دموكراتیك ملی خواهد گذاشت. یك مشكل دیگر برای حسنی مبارك در شهر پورت سعید، این اعتقاد است كه رئیس جمهور فعلی تلاش كرده است در برنامه های دولت منطقه آزاد تجاری این شهر را كم اهمیت جلوه دهد. شهر پورت سعید در منطقه خروجی كانال سوئز قرار دارد و محل عبور كشتی های خارجی است كه از این مسیر گذر می كنند. به این منظور، در زمان «انور سادات»، این شهر به عنوان منطقه آزاد تجاری اعلام شد. اما با آمدن حسنی مبارك این شایعات رواج یافت كه رئیس جمهور جدید تلاش دارد از اهمیت پورت سعید كاسته و به دیگر مناطق آزاد تجاری توجه كند. چنین شایعاتی لطمات جبران ناپذیری به جایگاه حسنی مبارك در این شهر زده است.

در پایان، اگرچه ناظران امور سیاسی مصر به اتفاق آرا معتقد هستند كه مبارك در این انتخابات پیروز خواهد شد، اما اگر حادثه ای غیر از این اتفاق بیفتد باید آن را به عنوان یك «انقلاب» در مصر تلقی كرد، زیرا كه تمام بنیادهای سیاسی موجود در مصر امروز را دگرگون خواهد كرد. مثلاً پیروزی نامزد حزب الوفد در انتخابات آینده مصر می تواند سیاستهای این كشور را در نگرش به موضوع اسرائیل، همكاری با آمریكا ، وجود نیروهای بیگانه در عراق و تجدید حیات ناسیونالیسم عربی و اسلامی تغییر دهد.

حسن هاشمیان