پوکی استخوان در بارداری

یکی از مشکلات زنان در سراسر جهان این است که آنان بیش از مردان، آمادگی ابتلا به پوکی استخوان دارند. این مسأله به دو دلیل پیش می‌آید.

یکی از مشکلات زنان در سراسر جهان این است که آنان بیش از مردان، آمادگی ابتلا به پوکی استخوان دارند. این مسأله به دو دلیل پیش می‌آید.

یکی این که هورمون های مردانه بیش از هورمون های زنانه موجب ذخیره کلسیم در استخوان می شود، یعنی مردان ذخیره کلسیمی بالاتری دارند و به دلیل این که آندروپوز یا یائسگی در مردان دیرتر اتفاق می افتد، این ذخیره استخوانی مدت طولانی تری دست نخورده می ماند در حالی که زنان به طور متوسط از پنجاه سالگی یائسه شده و دیگر هورمون زنانه ـ که نقش مهمی در بازسازی استخوان و ذخیره شدن کلسیم در آن داردـ نخواهند داشت و از سوی دیگر در زنان به دلیل حاملگی و شیردهی، ذخیره کلسیم استخوان کاهش می یابد و این مسأله حتی در شرایطی که مصرف مناسب کلسیم در این دوران وجود دارد، اتفاق می افتد.

برای بازسازی استخوان ها قبل از هر چیز کلسیم، فسفر و ویتامین D مورد نیاز است. کلسیم و فسفر موجود در مواد غذایی از طریق روده جذب و مقدار اضافی آن از طریق کلیه دفع می شود.

مهم ترین مسأله در جذب کلسیم، وجود ویتامین D در خون است. این ویتامین از دو طریق به نگهداری کلسیم در بدن کمک می کند اول این که به طور مستقیم در جذب کلسیم از روده ها تاثیر می گذارد و دوم این که با ممانعت از برداشت آن از استخوان از پوکی استخوان پیشگیری می کند.

ویتامین D در مواد غذایی دریایی و روغن کبد ماهی و تخم مرغ و شیر وجود دارد، اما مهم ترین و راحت ترین راه تامین ویتامین D بدن، استفاده از نور خورشید است که می تواند برخی مواد موجود در پوست را به ویتامین D تبدیل کند.

در دوران بارداری نیاز روزانه جنین به کلسیم در حدود ۳۰ میلی گرم است و نیاز کلی مادر باردار در تمام دوران بارداری حدود ۳۰ گرم است.

اغلب مادران به دلیل مصرف کم لبنیات، کلسیم کمی دریافت می کنند، اما از سوی دیگر حتی در مواردی که مصرف کافی است، موادی از جفت ترشح می شود که موجب برداشت میزان بیشتری کلسیم از استخوان مادر می شود، البته هدف از این کار تامین نیازهای جنین به قیمت آسیب به مادر است و سرانجام اغلب مادران در دوران حاملگی و شیردهی دچار کاهش کلسیم استخوان و بیماری استئوپنی (پوکی استخوان خفیف) می شوند، اما خوشبختانه این مشکل در طول سال های بعد با رژیم مناسب و ورزش قابل جبران است، اما به هر حال مادر اغلب دچار دردهای لگنی یا کمردرد به دلیل کاهش کلسیم در استخوان و پوکی استخوان خفیف می شود.

مهم ترین غده ای که در تنظیم میزان کلسیم خون نقش مهمی دارد، غده پاراتیروئید است و در مواردی که عملکرد این غده دچار مشکل مخفی است در دوره بارداری بیماری آشکار می شود و بیمار از گزگز انگشتان و جمع شدن عضلات صورت و دست شکایت دارد و با اندازه گیری میزان کلسیم خون می توان بیماری را کشف کرد.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری های زنان و زایمان