جهانی برای فتح

ارتباطات فرآیند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده به شرط همسان بودن معانی بین آنها است به زبان دیگر ارتباطات را می توان فرایند انتقال یامبادله اطلاعات بین موجودات زنده دنیا تفسیر کرد که یکی از نیازهای اساسی و مهم وجود انسان هاست

ارتباط از نظر لغوی واژه یی است عربی به معنی پیوند دادن، پیوستگی و رابطه این اصطلاح در معنی عام عبارت است از فن انتقال اطلاعات، افکار و رفتارهای انسانی از یک شخص به شخص دیگر.

ارتباطات فرآیند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده به شرط همسان بودن معانی بین آنها است. به زبان دیگر ارتباطات را می توان فرایند انتقال یامبادله اطلاعات بین موجودات زنده دنیا تفسیر کرد که یکی از نیازهای اساسی و مهم وجود انسان هاست. ارتباط، چگونگی تولید و توزیع کالاها و خدمات مختلفی را که وسایل و فعالیت های فوق به عهده دارند، بیان می کند.

ما به محض اینکه کلمه ارتباطات را می شنویم، بلافاصله، تلفن، رادیو، تلویزیون و یا کتاب ها و نشریات در ذهنمان مجسم می شوند و همه وسایلی که ما در ارتباطات کلامی با آن سر و کار داریم. اما ارتباط جمعی به چه معناست؟ به عبارتی رساندن اطلاعات، انتقال اندیشه ها، ایده ها و برداشت ها به عده زیادی از انسان ها در یک زمان بدون در نظر گرفتن مکان و مرزهای جغرافیایی را می توان ارتباطات جمعی دانست که به وسیله وسایل ارتباط جمعی صورت می گیرد. در بحث ارتباطات یک عنصر مهم مخاطب است. مخاطب هدف اصلی وسایل ارتباط جمعی است در جهت انتقال پیام.

مخاطب کسی است که محتوای پیام به او مربوط می شود؛ سهمی از پیام داشته و پیام به منافع و مصالح وی مرتبط است.

● پیامدهای ارتباطات بر جوامع انسانی

البته بحث ارتباطات در جوامع انسانی دارای پیامد های مختلفی است که از چند منظر می توان آن را مورد کنکاش قرار داد. پیامدهای سیاسی ارتباطات عبارتند از:

۱) رشد و گسترش آگاهی های سیاسی

۲) ایجاد تحولات سیاسی در سطح گسترده

۳) رشد افکار عمومی، توسعه سیاسی و کمک به ایجاد تشکل های مردمی

۴) کمک به ایجاد یکپارچگی سیاسی و حرکت به سوی قانونمند شدن جوامع

▪ پیامدهای اجتماعی فرهنگی که به مراتب مهم تر از پیامد های فوق الذکر می باشند، نیز عبارتند از:

۱) حرکت به سوی جهانی واحد و یکپارچگی فرهنگی اجتماعی

۲) کمک به تشکیل نهادهای مختلف اجتماعی و ایفای نقش در تغییرات فرهنگی اجتماعی جامعه

۳) ایجاد تغییر در مفاهیم و خرده فرهنگ های جامعه و جوامع به نفع فرهنگ قدرتمندتر

۴) گسترش شهرنشینی و رشد جامعه مدنی

▪ و اما از همه ریشه ای تر و اساسی تر پیامدهای اقتصادی است که ارتباطات دارد؛

۱) تبدیل اقتصاد معیشتی به اقتصاد بازار در واحد جامعه یعنی خانوار

۲) کانالیزه کردن سلایق افراد در مسیر مورد نظر به جهت اهداف اقتصادی و تبلیغات اقتصادی خاص در جهت انتخاب کالاهای مورد نظر

۳) گسترش مبادلات سودمند اقتصادی بین جوامع در سطح بین المللی

▪ از جنبه دیگر می توان تاثیر رسانه های جمعی بر امنیت جامعه را در محور های زیر خلاصه کرد:

۱) ایجاد یک هویت عمیق و ریشه دار جمعی

۲) ایجاد حس مسوولیت و حساسیت در قبال مصالح عمومی

۳) شکل دادن به افکار عمومی متناسب با مقتضیات امنیتی، سیاسی و اقتصادی

● وسایل نوین ارتباط جمعی

با ظهور اینترنت و گسترش آن ارتباطات دگرگون شده است. به شکلی که حتی می توان به جرات گفت که این امر در دیگر ابعاد زندگی واقعی بشر تاثیر خود را گذاشته است. گسترش اینترنت موجب شده است که مرزهای کشورها هر روز در حال از بین رفتن باشند.

اگر رشد این پدیده جدید با این سرعت ادامه پیدا کند ممکن است در آینده نزدیک هیچ مرزی بین کشورها نباشد. در این میان قدرت رسانه های دیداری و شنیداری همچنان بیش از رسانه های مکتوب است. در جهان مجازی و اینترنتی نیز اصل بر این است که تاثیرگذاری تصویر و صدا بیش از تاثیرگذاری نوشته است.

یکی از مزایای سیستم های جدید ارتباطی یعنی اینترنت توانایی ممکن شدن برخی از ناممکن ها است. اگر تا چندین سال قبل تصور اینکه یک نامه در عرض کمتر از چند ثانیه به دورترین نقاط برسد محال به نظر می رسید اکنون با ایمیل و پست الکترونیکی روزانه میلیون ها نامه با محتواهای مختلف شامل نوشته و تصویر و صدا و... در اقصی نقاط جهان رد و بدل می شود به نظر می رسد مثبت ترین بخش این نوع رسانه ها که به اینترنت وابسته هستند آن است که فرد دیگر یک مخاطب منفعل نیست که تنها دریافت کننده پیامی باشد که رسانه های غول آسا با صرف میلیون ها دلار پول آن را به انسان ها تحمیل می کردند.

در این جا ما سه پدیده مرتبط با اینترنت به عنوان ابزار های جدید ارتباطی را مورد بررسی قرار می دهیم. پدیده هایی که کم و بیش در جامعه ما رواج پیدا کرده اند. «وبلاگ» «رادیو اینترنتی» «تلویزیون اینترنتی» ، البته از میان این سه پدیده « وبلاگ» ها در میان کاربران فارسی زبان اینترنت بیش از دو پدیده دیگر جا افتاده اند و البته «تلویزیون اینترنتی» به واقع بسیار ناشناخته است که این بر می گردد به امکانات محدود فنی و مخابراتی و سرعت بسیار پایین اینترنت در ایران،

● وبلاگ، روزنامه یی شخصی برای خود

واژه Weblog یک هم آمیزی از دو واژه Web (که در فارسی به صورت وب به کار می رود) و Log است. واژه Log، واژه یی است از زبان انگلیسی دوره میانه با خاستگاه نامعلوم که به معنای «دفتر گزارش سفر کشتی ها»ست. Log در زبان تخصصی رایانه به پرونده هایی گفته می شود که گزارش وقایع رخ داده در رایانه در آن ثبت می شود. واژه Weblog بعضاً در زبان انگلیسی به شکل خلاصه شده Blog نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

نخستین وبلاگ را «دیوید واینر» ساخت که نام آن SCRIPTING NEWS بود. در ابتدای سال ۱۹۹۹ تنها ۲۳ وبلاگ در شبکه اینترنت وجود داشت اما در عرض چند ماه، تعداد بلاگرها به میلیون ها نفر در سراسر دنیا رسید. چند سال بعد، پدیده وبلاگ نویسی با وبلاگ «سلمان» وارد ایران شد. وبلاگ سلمان توسط «سلمان جریری»، دانشجوی ۲۲ ساله مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف در ۱۶ شهریور۱۳۸۰ آغاز به کار کرد و دو ماه بعد با انتشار یک راهنما و چند قالب پیش ساخته توسط یکی دیگر از وبلاگ نویسان فارسی زبان این پدیده به کاربران ایرانی معرفی شد. در اولین سال انتشار این راهنما، تعداد وبلاگ های فارسی به ۱۰۰ مورد رسیده بود، با راه اندازی سرویس «پرشین بلاگ» در همان سال و سرویس «بلاگ اسکای» در سال بعد، کاربران بیشتری امکان ورود به دنیای وبلاگ نویسی را یافتند. امروز با آنکه عمر اینترنت در ایران به ده سال هم نمی رسد طبق آمارهای مربوط به سال ۸۳ بیش از ۲۰ هزار وبلاگ فارسی در فضای اینترنت وجود دارد.

وبلاگ نویسی میل به گفت وگو و ارتباط با دیگران دارد. البته وبلاگ های فارسی زبان تحت تاثیر هژمونی قالب فرهنگی جامعه ما هستند اما با بیان همه وبلاگ ها این امکان را فراهم کرده اند که این قالب سنتی فرهنگ جامعه ما که مبتنی بر منولوگ و تک گویی است شکسته شود.

از طرف دیگر وبلاگ ادعای بیان سخن آخر را ندارد در نتیجه از مطلقا اندیشی و مطلق انگاری به میزان زیادی می کاهد. چون جنس وبلاگ نویسی نمی تواند ادعای سخن آخر را داشته باشد به همین دلیل افق نوشته به روی خوانندگان باز می ماند.

به طور مثال وجود قسمت «comment» در نوشته های وبلاگی موجب می شود که خوانندگان یک مطلب بتوانند به آن پاسخ گویند و این مطلب مورد نقد و بررسی قرار گیرد. پس محتوای وبلاگ نمی تواند راوی فراروایت ها و مضامین کلان باشد به همین دلیل بیشتر نوشته ها مصداقی، عینی و زماندار است. وبلاگ نویسی تمایل به مدارا دارد، به عبارت دیگر مدارا بر نویسنده و بر خواننده وبلاگ تحمیل می شود و این امر نهایتاً به دموکراتیزه کردن فرهنگ حاکم بر جامعه ما کمک می کند.

در واقع کسی که به تاسیس وبلاگ دست می زند گریزی ندارد جز اینکه نقد و نظر دیگران و حتی زبان پرخاشگرانه آنان را تحمل کند. وبلاگ متن گفتاری است که زبان نوشتاری هم دارد به دلیل ضعفی که در فرهنگ مکتوب ما هست ما بیشتر گوینده بوده ایم و هستیم تا نویسنده، ولی گسترش وبلاگ نویسی به معنای توسعه فرهنگ نوشتن و نوشتاری شدن فرهنگ است، این یکی از دستاوردهای مهم فرهنگ وبلاگ نویسی است.

در وبلاگ نویس «خود» به سوژه یی تبدیل می شود که نویسنده به دنبال شناخت آن در آینه دیگران است. مزیت وبلاگ در ایفای این نقش هویت یابی، شکستن قاعده «تصور ثابت و قالبی» است ما در وبلاگ، در آینه دیگرانی که حداقل «تصور قالبی» را از ما دارند خود را «می بینیم» و «می شناسیم.»

البته پدیده وبلاگ نویسی را می توان از زاویه اجتماعی نیز مورد بررسی قرار داد. به طور مثال وجود بخش لین کدانی در هر وبلاگ، این امکان را به افراد می دهد که با بلاگرهایی از جنس خود ارتباط برقرار کرده و به مرور از طریق تبادل لینک، با افراد بیشتری از این دست آشنا شود. این مسأله، به شکل گیری شبکه یی از بلاگرهای همراه می انجامد که می توانند زندگی واقعی را نیز تحت تاثیر قرار دهند.

وبلاگ ضمن آنکه امکان بیان تجربیات و دنیای خود به عنوان یک انسان مونث یا مذکر را می دهد، یک پدیده فرهنگی مدرن است که پس از اشاعه و ورود به ایران کارکردهای خاص خود را یافته و سعی دارد بسیاری از خلأهای اجتماعی موجود را جبران کند. وبلاگ های شخصی، نوعی تلاش جهت هویت جویی و خودیابی و نیز دری به شبکه گسترده بلاگرهایی هستند که فارغ از محدودیت های تعاملی دنیای واقعی، جمع هایی تقریباً پایدار تشکیل داده و به فعالیت هایی می پردازند که گاه خود دنیای واقعی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

● پادکست؛ ایستگاه رادیوی فردی

برای پادکست podcast هنوز معادل فارسی مناسبی تعریف نشده است اما برخی بر آن نام پادپخش نیز می گذارند ولی چون خیلی شبیه کلمات فارسی است (به خاطر «پاد» اولش و «ست» آخرش) احتمالاً در زبان فارسی و در میان کاربران فارسی زبان به همان نام پادکست شناخته شده تر است. در زبان انگلیسی واژه پادکست از هم آمیزی واژه های iPod (آی پاد) و broadcasting (پخش) پدید آمده است. واژه نامه جدید امریکایی آکسفورد واژه پادکست را برترین واژه سال نامیده است. این لغت نامه تعریف لغوی این واژه را نیز بدین شکل آورده؛ «برنامه یی رادیویی یا مشابه که دیجیتالی ضبط شده و جهت دانلود کردن برای دستگاه های شخصی پخش صدا در اینترنت گذاشته می شود.»

پادکست یا همان رادیوی اینترنتی یکی از روش های ارائه محتوا از طریق انتشار فایل بر روی اینترنت و نام عمومی نوعی برنامه صوتی است که توسط کاربران معمولاً بر روی یک پخش کننده موسیقی دیجیتال و عموماً یک آی پاد به شکل یک فایل صوتی ساخته می شود و سپس فایل ساخته شده بر روی یک سایت در دسترس عموم قرار می گیرد. برای شنیدن این پرونده، معمولاً آن را از طریق برنامه های ویژه یی که از خدمات وب استفاده می کنند دریافت کرده و بر روی رایانه های شخصی و یا پخش کننده های موسیقی دیجیتال پیاده می کنند. نسبت پادکست به رادیوی اینترنتی مثل نسبت وبلاگ است به روزنامه اینترنتی.

پادکست از دو فایل تشکیل شده است؛ یکی فایل(یا فایل های) صوتی و دیگری فایلی که نشان می دهد محتوای برنامه ها چیست. فایل های صوتی معمولاً فرمت mp۳ دارند. فایلی که محتوای برنامه ها را نشان می دهد، فرمت RSS دارد.

مهرداد شاکری

---