این قدر Bکمپلکس تزریق نکنید

گلایه های دکتر ایرج خسرونیا از مصرف بی رویه داروهای تزریقی

شاید شما هم جزو افرادی باشید که معتقدند داروی تزریقی بهتر از نوع خوراکی است چون سریع‌تر عمل می‌کند و باعث می‌شود روند درمان زودتر طی ‌شود. اما در واقعیت چنین نیست و هر بیماری‌ای برای درمان نیاز به داروهای خاصی دارد و نوع تزریقی یا خوراکی دارو بنا بر صلاحدید پزشک تجویز می‌شود. در این باره با دکتر ایرج خسرونیا، رییس جامعه متخصصان داخلی گفتگو کرده‌ایم....

▪ داروی تزریقی بهتر است یا خوراکی؟

ـ ببینید؛ اصولا داروها به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند و این تشخیص پزشک است که بسته به نوع بیماری داروی خوراکی یا تزریقی را برای بیمار خود تجویز کند. بعضی از داروها از طریق روده جذب نمی‌شوند و باید از طریق تزریق وارد بدن فرد ‌شوند. گاهی اوقات نیز درباره تعدادی از داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، دوز تجویزی زیاد است که باید از طریق رگ جذب شوند و به همین دلیل تزریق بهترین گزینه است اما در بسیاری از مواقع دارو باید به صورت محلول در آب مصرف شود و به همین دلیل باید به صورت شربت یا پودر حل‌شدنی در آب مصرف شود و داروی تزریقی در این مورد بی‌فایده و حتی زیان‌آور است.

▪ در مورد داروهای مشابه چه‌طور؟

ـ در مورد داروهای مشابه باز هم اولویت با داروی خوراکی است. مثلا اگر دارویی هم به صورت آمپول و هم به صورت قرص و کپسول موجود باشد، توصیه ما این است که بیمار حتی‌الامکان داروی خوراکی مصرف کند زیرا هر تزریقی می‌تواند یک واکنش به همراه داشته باشد و بروز حساسیت از جمله مهم‌ترین عوارض داروهای تزریقی است. در عین حال در صورت بروز حساسیت دارویی در قرص و کپسول و شربت می‌توان مصرف آن را بلافاصله قطع کرده و یا حتی با شستشوی معده دارو را از بدن خارج کرد اما در صورت بروز حساسیت داروی تزریقی اقدام خاصی نمی‌توان انجام داد، بنابراین عوارض داروهای خوراکی بسیار کمتر از انواع تزریقی است و همواره در علم طب توصیه می‌شود که از درمان‌های تهاجمی (تزریق) کمتر استفاده شود.

▪ چرا عده‌ای معتقدند که داروی خوراکی کم‌اثرتر از

ـ نوع تزریقی است؟بله؛ متاسفانه بسیاری از افراد بر این باورند که داروی خوراکی بی‌تاثیر است و فقط با آمپول زدن بیماری‌شان بهبود می‌یابد. حتی بیمارانی هم وجود دارند که با مراجعه به پزشک از او می‌خواهند که برای‌شان داروی تزریقی تجویز کند و استدلال‌شان هم این است که داروی خوراکی بر بدن آنها تاثیری ندارد. حتی هرگز به پزشکی که برای‌شان داروی تزریقی تجویز نکند، مجددا مراجعه نمی‌کنند؛ مگر اینکه حداقل یک قلم داروی تزریقی (مثلا Bکمپلکس) در نسخه آنها وجود داشته باشد.

▪ به مصرف خودسرانه Bکمپلکس اشاره کردید. آیا هرچند وقت یک بار لازم نیست که این آمپول تزریق شود؟

ـ هیچ نیازی نیست که فردی به صورت خودسرانه Bکمپلکس تزریق کند و مصرف میوه و سبزی تازه و مصرف گروه‌های مختلف غذایی فرد را از مصرف این ویتامین‌ها بی‌نیاز می‌کند و این یک باور اشتباه است که فردی که احساس کسالت و ضعف می‌کند باید Bکمپلکس تزریق کند تا وضعیت بدنی‌اش بهبود یابد. متاسفانه بسیاری از افراد نمی‌دانند که مصرف بی‌رویه ویتامین‌ها هم خطرناک است و ویتامین‌ها در صورت مصرف بیش از حد مجاز، مسمومیت ایجاد می‌کنند.

▪ در مورد سرماخوردگی چه‌طور؟ درمان تزریقی زودتر جواب نمی‌دهد؟

ـ این هم یکی از باورهای غلط است که خیلی‌ها فکر می‌کنند اگر پنی‌سیلین بزنند، سرماخوردگی‌شان زودتر خوب می‌شود، غافل از اینکه ۹۹درصد سرماخوردگی‌ها و انواع آنفلوآنزا ویروسی هستند و درمان آنها هیچ نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارد (نه خوراکی، نه تزریقی). از طرفی عملکرد آنتی‌بیوتیک‌ها یک شمشیر دولبه است و عوارض زیادی به همراه دارد.

▪ چه عوارضی؟

ـ مشکلات کبدی و کلیوی از مهم‌ترین عوارض مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌هاست. در عین حال، مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک‌ها موجب می‌شود بدن نسبت به این دارو مقاوم شود و در صورت نیاز هم مصرف آنها تاثیری در بهبود بیماری نداشته باشد. البته در مورد سایر بیماری‌ها ممکن است تجویز داروی تزریقی، اصل درمان باشد و در مورد این بیماری‌ها است که نوع تزریقی سریع‌تر از نوع خوراکی اثرگذار است. در عین حال، بسیاری از خانواده‌ها داروهای بی‌مصرف و باقی‌مانده‌شان را نگهداری می‌کنند تا مبادا روزی به آنها احتیاج پیدا کنند و این بدترین کار ممکن است و مصرف آنها عوارض خطرناکی به همراه دارد. بسیار دیده شده که فردی با تزریق یک ویتامین ساده یا خوردن یک قرص بدون تجویز پزشک، جان خود را از دست داده است.

▪ به نظر شما، آیا پزشکان با تجویز غیرموجه این داروها مصرف بی‌رویه آنها را در جامعه رواج نمی‌دهند؟

ـ متاسفانه همین‌طور است. مسکن‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و مولتی‌ویتامین‌ها از جمله داروهایی هستند که مثل نقل و نبات توسط ایرانیان مصرف می‌شوند و اصلا در هیچ جای دنیا به اندازه ایران دارو بدون تجویز پزشک مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. ما عادت کرده‌ایم که با احساس کوچک‌ترین دردی مسکن بخوریم و یا با احساس هرگونه ضعفی آمپول ویتامین بزنیم اما به این موضوع دقت نمی‌کنیم که مصرف همین داروهای به ظاهر ساده، اعتیادآور است و حتی مصرف آسپرین روزانه بدون تجویز پزشک، سلامت فرد را به خطر می‌اندازد. البته تبلیغات در این بین نقش مهمی ایفا می‌کنند، به‌طوری‌که این روزها در مجلات و روزنامه‌ها و به ویژه شبکه‌های ماهواره‌ای، انواع مکمل و ویتامین تبلیغ می‌شود؛ اما باید بدانید که مصرف بی‌رویه هر ماده‌ای حتی آب هم برای بدن مضر است. ما باید یاد بگیریم که مصرف هرگونه دارو، چه خوراکی و چه تزریقی، باید با تجویز پزشک صورت گیرد و باید انتخاب هر یک از این داروها را به پزشک‌مان واگذار کنیم.

▪ حرف آخر؟

ـ پزشک خوب، پزشکی نیست که چند نوع دارو تجویز کند و در بسیاری از بیماری‌ها مثل سرماخوردگی اصلا بیمار نیازی به مصرف دارو ندارد و درمان او استراحت و مایعات گرم است. در عین حال، ما باید آستانه تحمل را در خودمان بالا ببریم و به جای مصرف مسکن، علت درد را پیدا کنیم تا مشکل از ریشه حل شود. باز هم تاکید می‌کنم که جمله «تاثیر داروهای تزریقی بیشتر از داروهای خوراکی است» همیشه صادق نیست و این موضوع به نوع بیماری، نوع دارو، نیاز بیمار و صلاحدید پزشک معالج بستگی دارد.

سامان گلناری