بیماری هورمونی کوشینگ

کورتیزول یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن است که از غده فوق کلیه ترشح می‌شود. ترشح این هورمون در شرایط استرس مثل بیماری و فشارهای روحی زیادتر می‌شود و با ایجاد تغییراتی مانند …

کورتیزول یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن است که از غده فوق کلیه ترشح می‌شود. ترشح این هورمون در شرایط استرس مثل بیماری و فشارهای روحی زیادتر می‌شود و با ایجاد تغییراتی مانند زیاد کردن قند خون و بالا بردن فشار خون، بدن را آماده مقابله با شرایط استرس می‌کند. جالب این که ترشح کورتیزول با ساعات شبانه روز مرتبط است. به این ترتیب که ابتدای صبح میزان کورتیزول بالاست تا بدن از نظر روحی و جسمی آماده و سرحال باشد و در غروب و شب بتدریج سطح این هورمون پایین می‌آید و بدن کم‌کم نیازمند خواب می‌شود. درواقع یکی از دلایل به هم خوردن سیکل خواب و بیداری در سفرهای طولانی که چند طول جغرافیایی طی می‌شود (مسافرت‌های شرق به غرب یا برعکس) تناوب ترشح هورمون کورتیزول است. بیماری‌های مختلفی وجود دارند که باعث زیادی هورمون کورتیزول در بدن می‌شوند.

مهم‌ترین این بیماری‌ها ایجاد تومور در غده هیپوفیز است که با ترشح هورمون خاصی باعث تحریک غده فوق کلیه و زیاد شدن هورمون کورتیزول می‌شود. گاهی نیز غده‌ای در خود غده فوق کلیه تشکیل می‌شود که باعث افزایش ترشح کورتیزول می‌گردد. باید دانست این غده‌ها اغلب خوش‌خیم هستند و عارضه اصلی‌شان همین زیادی هورمون کورتیزول است که باعث علائم و نشانه‌هایی در بدن بیمار می‌شود.

زیادی کورتیزول در بدن باعث بیماری کوشینگ می‌شود. این بیماران دچار چاقی تنه، گرد شدن صورت، فشار خون و قند بالا می‌شوند، پوستشان نازک می‌شود و این موضوع باعث سرخی صورت می‌شود. با برخوردهای کوچک، دست و پایشان دچار کبودی می‌شود. این بیماران همچنین دچار بدخوابی و افسردگی شده و در زنان پرمویی و تغییرات عادت ماهانه آزاردهنده می‌شوند. از دیگر علائم این بیماری، ضعف عضلات و ایجاد نوارهای بنفش رنگ روی شکم و ران است. درمان طولانی مدت با داروهای حاوی کورتون می‌تواند شخص را دچار بیماری کوشینگ کند که علائم آن مثل این موارد است.

تشخیص این بیماری با آزمایش خون و اندازه‌گیری هورمون کورتیزول و هورمون محرک ترشح کورتیزول در خون است که با این آزمایشات تشخیص اولیه داده می‌شود و در ادامه با انجام ام‌.آر‌.آی از مغز یا سی‌تی‌اسکن شکم و آزمایش‌های فوق تخصصی دیگر به تشخیص می‌رسیم.

درمان بیماری کوشینگ ،جراحی و خارج کردن تومور است. تومور می‌تواند در هیپوفیز، در خود غده فوق کلیه یا در نقاط دیگر باشد که خوشبختانه با روش‌های جدید جراحی در بسیاری موارد موفقیت‌آمیز بوده و بیمار می‌تواند به زندگی طبیعی برگردد.

باید گفت بیماری کوشینگ از بیماری‌های نسبتا کمیاب مربوط به تخصص غدد درون‌ریز است که بسختی تشخیص داده می‌شود و البته در صورت تشخیص، درمان‌پذیر است.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی