دودی که جانسوز است

سیگار چهار هزار نوع ماده مسموم کننده دارد که با هر پک سمی از طریق تنفس و استنشاق به همه اعضای بدن شخص سیگاری رخنه و نفوذ می کند

سیگار چهار هزار نوع ماده مسموم کننده دارد که با هر پک سمی از طریق تنفس و استنشاق به همه اعضای بدن شخص سیگاری رخنه و نفوذ می کند. ترکش های نامحسوس و عیان این آسیب ها بر سلامت اطرافیان هم تأثیر می گذارد. استعمال دخانیات- سیگار- سوای تعداد ماده مذکور، هشتاد ماده مضر دیگر و سرطان زا دارد که وارد بدن انسان می شوند.

ابتلا به سرطان ریه، برونشیت مزمن، ایجاد چین و شکن و تیرگی پوست، پیری زودرس، حذف ماده چربی زیر جلدی و خشن و ترش رو شدن افراد سیگاری از جمله پیامدهای دود کردن سیگار هستند.

انسان همواره سعی و مراقبت کرده از هر نوع آسیب جسمانی و روانی در امان باشد لیکن جای شگفتی است که برخی با دست خود سلامت شان را با مصرف سیگار دود می کنند و بابت از بین بردن تندرستی شان اینچنین هزینه می کنند.

● تأثیر سیگار از نگاه آمار

براساس داده های ستاد کشوری و مبارزه ملی با دخانیات و همچنین آمار منتشره سازمان بهداشت جهانی، حدود یک میلیاردوسیصدمیلیون نفر از جمعیت جهان سیگار مصرف می کنند و هشتاد و چهار درصد از این عده در کشورهای درحال توسعه زندگی می کنند.

بر طبق آمار منتشره، در ایران سالانه بیش از شصت میلیارد نخ سیگار مصرف می شود که بالغ به بیش از یکهزار وهفتصدمیلیارد تومان هزینه می شود. در همین ارتباط، میانگین تعداد نخ سیگار مصرفی روزانه ۱۸/۱۲ نخ توسط مردان و ۴۴/۵نخ توسط زنان دود می شود. به بیان دیگر، ده میلیون نفر سالانه یکهزاروصدمیلیارد تومان بابت دود کردن سیگار هزینه می کنند. پیامد جبران ناپذیر سالانه آن، فوت بیش از شصت هزار نفر در کشور است. این واقعه جدا از مخارج اقتصادی و هزینه های پیش درمانی است.

● تعارف دوست و ۲۷سال مصرف دود

بیست وهفت سال پیش اولین بار دوستش یک نخ سیگار تعارفش می کند. او حالا هر روز یک بسته سیگار دو هزارتومان می خرد و دود می کند.

از «حسین نعمتی» راننده سؤال می کنم: با نزدیک به سه دهه تجربه دود کردن سیگار، حال چه نظری درمورد زیان های سلامتی و اقتصادی آن دارید؟ می گوید: «سیگار کشیدن ضرر و زیان فراوانی برای آدم دارد از جمله مشکلات تنفسی، آلودگی سینه و ریه و هزینه مالی می باشد.» سؤال می کنم: باتوجه به وجود حتمی چنین اثرات سیگار، به فکر ترک آن بوده اید؟ می گوید: «یکبار یک سال و نیم سیگار نکشیدم. اما وسوسه دود کردن سیگار باعث شد که دوباره به سمت آن بروم ولی هنوز هم درصدد ترک سیگار هستم. آدم نباید خودش را گول بزند، تا کی؟...»

«سیگار برای سلامتی شخص مضر است.» این اولین جمله شهروندی است که دوران جوانی را طی می کند و تأکید بر جلوگیری از تولیدسیگار دارد.

«کامران» که فروشنده لوازم یدکی ماشین است اما می گوید ده سال است هر روز یک پاکت سیگار هزار و پانصدتومانی دود می کند و درعین حال که دود کردن سیگار برای تفریح را کاری خیلی ناپسند می داند، ترک آن را نیز سخت می خواند. با این حال یکبار به مدت یک ماه سیگار نمی کشد ولی باز سیگار را رها نمی کند. او می افزاید: «متأسفانه همه جا؛ دکه های تنقلات فروشی سرراهی، خواربارفروشی، دستفروشی و... انواع سیگارهای داخلی و خارجی در دسترس عمومی است.»

● ۳۰سال سیگار کشیدن و...

مرد رهگذری دقایقی کنارمان می ایستد و گفت وگویم با یک شهروند پیرامون زیان های استعمال سیگار را گوش می دهد. بعد خود نظرش را در این باره مطرح می کند و از این می گوید که ریه اش در اثر سیگار کشیدن داغان شده است و...

«سرابی» چهره ای نسبتاً لاغر و موهای جوگندمی دارد. از او می پرسم نظرتان در خصوص دود کردن سیگار و عواقب آن چیست؟ می گوید: «سی سال است که سیگار می کشم. ریه ام از سیگار کشیدن داغان شده است. سخت نفس می کشم. نمی توانم راحت راه بروم. عضلات پاهایم ضعیف شده است. یک عیب دیگر این که بوی تند و زننده سیگار هنگام صحبت کردن با دیگران ناراحت کننده است.» سؤال می کنم: با این اوضاع گریبانگیر از دود کردن سیگار چرا هنوز سیگار راترک نکرده ای؟ جوابش چنین است: «بی ارادگی و تلقین است که آدم را از ترک سیگار سست می کند.»

● ... قول ترک سیگار می دهد

تا سن سی وشش سالگی لب به سیگار نمی زند. پانزده سال است که دود کردن سیگار عادتش شده است اما برعکس برخی افراد که سیگار می کشند تا به خیال خود ناسازی های روزمره و نهایتاً ناراحتی فکری را ساز کنند، هیچ مشکل اقتصادی و فشار زندگی ندارد بلکه از سر تفنن سیگاری شده است.

از «رضا رستمی» که شغل آزاد دارد می پرسم: تأثیر دود کردن سیگار در شخص چیست؟ می گوید: «سیگار در درجه اول قطعاً مضر تندرستی انسان است. با این شناخت تا سی وشش سالگی لب به سیگار نمی زدم. پانزده سال است تا الان که پنجاه و یک ساله هستم سیگار کشیدن عادتم شده است.» می گویم: برخی افراد دلیل دود کردن سیگار را وجود مشکلات در چم وخم زندگی و درگیری های کاری و... می خوانند و به این گمان که موجب آرامش روانی شان می شود. شما چه نظری دارید؟ - «الحمدلله نه ازنظر مالی و نه فشار زندگی و کسی هم جز خودم عامل و علت سیگار کشیدنم نبوده است. حالا در این سن و سال به این واقعیت رسیده ام که دود کردن سیگار به نوعی هدر دادن تندرستی و شادابی انسان است. تجربه ام از ضرر جسمانی استعمال سیگار این است که مقداری دچار نفس تنگی شده ام.» از او که روزی پنج -شش نخ سیگار دود می کند، به مزاح می گویم: فامیلی تان هم که همنام رستم است! - می خندد- تصمیم نگرفته اید برای همیشه دور دود سیگار خط قرمز بکشید؟ او حالا نیمه آتش سیگارش را با سرانگشت روی زمین پرت می کند و می گوید: «الان تصمیم گرفتم سیگار را کنار بگذارم!» بعد غیرمنتظره با نگاهی صمیمانه و چهره ای شادمانه دستم را می فشارد. می پرسم: واقعاً تصمیم گرفتید؟!

● سیگار دود می کنم فکرم راحت شود!

پشت قفس آهنی پرندگان در پارک می ایستد. پکی به سیگارش می زند و از روزنه حصار سیمی قفس پرنده ها را تماشا می کند. موقعی که سر صحبت را باز می کنم ته سیگارش را زمین می اندازد. جوانی ۱۸-۱۷ ساله است.

«مانی» در یک هنرستان درس می خواند. از یک سال پیش، به دود کردن سیگار می پردازد و روزی یک- دو نخ سیگار می کشد. دلیل سیگار دود کردنش را می پرسم، می گوید: «می دانم سیگار برای تندرستی ضرر دارد- با تبسمی ادامه می دهد: ولی دود می کنم تا مسأله فکری ام برطرف شود. دود کردن سیگار نوعی تلقین است که احساس می شود کمی راحت می شوم. کسی اگر درگیری روحی داشته باشد با تلقین به خود حس می کند آرامش پیدا کرده است و سیگار یک وسیله می شود.»

این جوان می افزاید در خانواده اش همه جور امکانات رفاهی هست اما جر و بحث بین افراد خانواده هم هست.

سیگار دود کردن نزد برخی افراد می تواند حتی خانمان برانداز شود. دود کردن سیگار جز ایجاد مشکلات مختلف تندرستی، هیچ ربطی به تلقین خود گول زدن ندارد. یک دوست ناباب و تعارف یک نخ سیگار و کلاً مصرف سیگار و بعد احتمال بیراهه رفتن به سایر موادمخدر، این عوامل می توانند سبب نگرانی و توجه بیشتر والدین به فرزندان شوند که همه در جهت هوشیاری آنان در جامعه است. قطعاً نباید دود کردن سیگار را سپر و مانع و دافع مشکلات زندگی دانست. تلقین و احساساتی شدن ها و سیگاری شدن، چندان معقولانه نیست.

● تأثیر سیگار براثر بخشی داروها

موضوعی که در بحث دخانیات معمولاً از آن غفلت می شود، تأثیر مستقیم و غیرمستقیم ترکیبات سمی سیگار و سایر انواع دخانیات بر داروهاست. همه ما درباره عوارض سیگار و دیگر انواع دخانیات به کفایت دیده و شنیده ایم. این عوارض آن چنان وسیع و گسترده است که اگر بگوییم دخانیات تمام قسمت های بدن را از شست پا گرفته تا فرق سر تحت تأثیر قرار می دهد، چندان گزاف نگفته ایم ولی موضوعی که اغلب مورد فراموشی و غفلت قرار می گیرد، تأثیر مستقیم و غیرمستقیم ترکیبات سمی سیگار و دیگر انواع دخانیات روی داروها است.

عدم اطلاع از تأثیر سیگار در زمان شروع مصرف، تغییر مصرف و یا ترک آن می تواند عوارضی را به واسطه تغییر غلظت داروها در بدن برجا گذارد که گاهی جبران آن به آسانی میسر نمی باشد، بنابراین مصرف دخانیات می تواند باعث کاهش اثر بعضی از داروهای مهم و اصلی شده یا نتیجه درمان های دارویی را غیرقابل پیش بینی نماید. این موردی است که در موارد ترک دخانیات و درمان های جایگزینی نیکوتین نیز باید مدنظر قرار داده و به آن توجه ویژه کرد.

سیگار و دیگر انواع دخانیات به روش های گوناگونی روی داروها تأثیر منفی خود را می گذارند ولی مهم ترین و شایع ترین روش آن، افزایش و تحریک مجموعه ای از آنزیم های کبدی است که وظیفه پاک سازی بدن را از داروها برعهده دارند و با سریع تر از زمان معمول از بین بردن داروها مانع می گردند تا دارو اثر خود را با مقدار انتخابی و تأثیرگذار، مشابه آن چه در افراد عادی شاهدیم به جا گذارد. این عمل به واسطه موادی تحت عنوان هیدروکربن های چند حلقه ای (مانند بنزوپیرن) که خود از مهم ترین عوامل سرطان زای موجود در سیگار می باشند، انجام می گیرد.

● دود سیگار در چشم دیگران

«سیگاری ها ۱۰برابر بیشتر از دیگران دچار مشکلات قلبی عروقی می شوند»، «سیگار کشیدن احتمال سکته قلبی را دو برابر می کند»، «خطر ابتلا به مشکلات و بیماری های تنفسی در افراد سیگاری بیشتر است»، «سیگار احتمال ابتلا به سرطان هایی مانند دهان، ریه، مری، معده و کلیه را افزایش می دهد.» این ها نمونه هایی از خطراتی است که سلامت سیگاری ها را تهدید می کند اما مضرات سیگار تنها برای خود فرد سیگاری نیست و دود سیگار در چشم دیگران هم می رود.

اگر سیگاری هستید، توصیه اول این است که هرچه زودتر تصمیم بگیرید و سیگار را کنار بگذارید اما اگر هنوز تصمیم قطعی برای ترک سیگار نگرفته اید، برای سلامت خانواده تان هم که شده در خانه سیگار نکشید. دود سیگار سلامت سایر افراد خانواده و هم خانه ای هایتان را هم به خطر می اندازد. آشنایی با خطرات سیگار کشیدن در خانه اگر سیگاری ها را به فکر ترک نیندازد، به این فکر وامی دارد که برای پیشگیری از این خطرات حداقل در خانه سیگار نکشند.

دود سیگار مخلوطی است از دود ناشی از سوختن توتون، کاغذ سیگار و دودی است که از ریه فرد سیگاری خارج می شود. در این ترکیب ۲۵۰ماده شیمیایی سمی و سرطان زاست که فرمالدئید، بنزن، کلرید وینیل، آمونیاک و سیانید هیدروژن نمونه ای از آن هاست. افراد غیرسیگاری بدون این که بخواهند در معرض این دود قرار می گیرند.

قرار گرفتن در معرض دود سیگار می تواند موجب تحریک چشم، بینی و گلو، سرفه، تنگی نفس، بیماری های قلبی، مشکلات تنفسی و حتی سرطان ریه شود.

پزشکان توصیه می کنند اگر در خانه کودک دارید، تمام تلاش تان را بکنید که در خانه سیگار نکشید چون کودکان آسیب پذیرتر هستند و دود سیگار می تواند مشکلات جدی برای شان درپی داشته باشد.

براساس تحقیقات انجام شده، کودکانی که در معرض دود سیگار قرار دارند در مقایسه با سایر کودکان بیشتر به بیماری های ریوی دچار می شوند. همچنین عفونت گوش نیز در این کودکان بیشتر است.

کودکان آسمی درصورت قرار گرفتن در معرض دود سیگار بیشتر دچار حملات آسمی می شوند. مرگ ناگهانی در نوزادانی که در معرض دود سیگار قرار می گیرند بیشتر است. کودکانی که در خانه سیگار کشیدن والدین شان را می بینند، احتمال بیشتری دارد که در آینده خودشان هم سیگاری شوند.

رئیس مرکز تحقیقات، پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به مناسبت هفته جهانی بدون دخانیات، به استناد آخرین آمار موجود در خصوص مصرف سیگار وضعیت مقایسه ای سیگاری بودن زنان و مردان بالای ۱۵ سال کشور را مورد توجه قرار می دهد و با اشاره به افزایش مصرف سیگار در قشر جوان، افزونتر شدن مصرف سیگار زنان در قیاس با ۲۰ سال گذشته را نگران کننده می خواند.

وی همچنین نسبت به سوءاستفاده کمپانی های دخانیاتی و ترفندهای جذب زنان جوامع به افزایش مصرف سیگار، هشدار سال جاری سازمان بهداشت جهانی مبتنی بر آگاه کردن جوامع در مراقبت زنان در مقابله با استعمال دخانیات را مطرح می کند. گفته «دکتر غلامرضا حیدری» درباره مصرف سیگار با اشاره به آخرین بررسی و آمار موجود در ارتباط با جمعیت زنان و مردان سیگاری کشور حاکی از این است که کل جامعه بالای ۱۵ سال کشور حدود ۳ درصد زنان و حدود ۲۵ درصد مردان سیگاری هستند. البته جمعیت زنان سیگاری در مقایسه با مردان کمتر است. همچنین زنان ایرانی در مقایسه با زنان دیگر کشورها کمتر سیگار مصرف می کنند.

● افزایش مصرف سیگار در قشرهای جوان

از سوی دیگر به گفته وی هر چند مصرف سیگار در قشر جوان تقریبا رو به افزایش است اما در مقایسه با ۲۰ سال گذشته، زنان جوان بیشتر سیگار مصرف می کنند. این وضع نگران کننده و زنگ خطری برای آینده است چرا که زنان، مادران آینده هستند و می توانند نقش آموزشی تأثیرگذاری در فرزندان داشته باشند. بنابراین، مصرف سیگار در آن ها از اهمیت زیادی برخوردار است به طوری که در صورت افزایش مصرف در آنان باید در انتظار نسلی با سیگارهای بیشتری باشیم!

رئیس مرکز تحقیقات، پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی همچنین با بیان این که مصرف سیگار در دو قشر زنان تحصیلکرده، زیاد و تحصیلکرده کم جامعه فزونی یافته، هر چند در این دو گروه افزایش مصرف مشاهده می شود، اما در افراد تحصیلکرده این فزونی مصرف بیش از قشر عام است.

بخش دیگری از صحبت وی حاکی از این است که ۵-۶ درصد دختران و زنان در جوانی و ۲۰ تا ۳۰ درصد پسران و مردان جوان، تجربه مصرف سیگار دارند. بنابراین به نظر می رسد در جامعه این حالت وجود دارد که مصرف سیگار یک رفتار مردانه است. از سوی دیگر هیچ ضمانتی وجود ندارد که تأهل یا بچه دار شدن باعث ترک سیگار شود هرچند که ممکن است زنان در دوران بارداری یا شیردهی، موقتا «سیگار را کنار بگذارند.»

● کمپانی های سودجو و جریان فمنیستی

«دکتر حیدری» ادامه گفتارشان معطوف به سیاستگذاری سودجویانه کمپانی های دخانیاتی مبتنی بر هر چه بیشتر سیگاری کردن زنان جوامع است؛ مطرح شدن برابری زن و مرد در جریانات فمنیستی دهه ۷۰-۶۰ میلادی در اروپا فرصتی برای گسترش فعالیت کمپانی های دخانیاتی و برنامه ریزی شان در جهت سیگاری کردن زنان فراهم کرد. در این راستا در خلال چند دهه گذشته مصرف دخانیات در مردان دنیا در یک حد متوسط ثابت مانده اما در زنان افزایش یافته است چرا که در این سال ها کمپانی های دخانیاتی دقت و برنامه ریزی خود را برای سیگاری کردن قشر زنان که نصف جامعه را تشکیل می دهند منعطف کرده و از تمرکز روی مردان خارج شده اند. بر این اساس است که امسال سازمان بهداشت جهانی به واسطه در نظر گرفتن شعار «جنسیت و دخانیات با تأکید در حفاظت زنان در مقابل استعمال دخانیات» در روز جهانی بدون دخانیات، این عمل را در جوامع آگاه سازی کرده و به زنان هشدار می دهد که تحت تأثیر تبلیغات قرار نگیرند.

وی با بیان این که کمپانی های دخانیاتی با ترفند تولید سیگارهایی با برندهای زنانه و نام های معروف مد و عطر زنانه درنظر دارند زنان را تحت تأثیر قرار داده تا مصرف سیگار در آن ها زیاد شود. در صورت افزایش جمعیت زنان سیگاری، نسل بعدی افراد سیگاری بیشتر خواهد شد. بنابراین لازم است در این زمینه اقدامات فرهنگی و پیشگیرانه بیشتری صورت گیرد.»

● دلایل موثر سیگار کشیدن

«دخانیات از دیدگاه روان شناسی» مطلع پاسخ و توضیحات متنوع «دکتر فریبرز حمیدی» روان شناس بالینی، به سؤال کلی ام مبنی بر این که انگیزه، عوامل، علل عادت، نقش تلقین و سرانجام، تأثیرات گوناگون مصرف سیگار در اشخاص است.

وی مصرف سیگار را یک رفتار پیچیده آموخته شده می خواند که با زندگی روزمره در آمیخته است و به نوع دید اطرافیان فرد به آن، مربوط می شود. عامل هایی مانند محل کار و منزل، گروه های کاری، سطح تحصیلی، مشخصه های فردی و اجتماعی شخص و توانایی فرد در مقابله با مسایل و مشکلات در سیگار کشیدن موثر هستند.

به گفته او همچنین هیجان ها، فکرها و فعالیت های روزمره فرد را به شدت به کشیدن سیگار ترغیب می کند. وقتی این عوامل با وابستگی فیزیکی به «نیکوتین» که عامل قدرتمندی است، ترکیب می شوند، روند اعتیاد تقویت می شود. بنا به تعریف، اعتیاد سه معیار دارد شامل: اجبار برای مصرف، اثرهای روان گردان و رفتارهای مداوم جست وجو و مصرف. اگر توجه کنیم خواهیم دید سیگار هر سه معیار را دارا می باشد. به این ترتیب، اعتیادآور بودن سیگار ثابت می شود.»

به گفته دکتر حمیدی، فردی که روزانه یک پاکت سیگار مصرف می کند، با توجه به این که هر نخ سیگار شامل - معمولا- ۱۰ «پک» می باشد، روزانه ۲۰۰ بار برای ادامه مصرف سیگار، تشویق و ترغیب می شود. این مسئله علت اعتیاد بسیار شدید و مشکل های فراوان هنگام ترک سیگار می باشد به گونه ای که ترک آن، حتی نسبت به معتادان به هروئین نیز، دشوارتر است. اعتیاد به سیگار می تواند یکی از اولین علایم اختلال های رفتاری محسوب شود. به این ترتیب، فرد را در معرض دیگر رفتارهای سوءبهداشتی و مغایر با سلامت قرار می دهد. به طور کلی، حالت های روحی، روانی و احساس افسردگی در سیگاری ها بیشتر است. برعکس، شادابی و نشاط غیرسیگاری ها بیش از افراد سیگاری می باشد.»

عوامل عادت به سیگار در میانسالی

فرد میانسال سیگاری بر اثر گذشت زمان، وابسته به دخانیات و سیگار می شود. به عبارت دیگر، معتاد شده است و به دلیل اعتیاد به نیکوتین و دیگر مواد اعتیادزای سیگار، آن را مصرف می کند و نه به علت تأثیر همسالان!. با این وجود، وابستگی به دخانیات، امری پیچیده با دلایل متعدد است که به ابعاد شخصیتی فرد و گروه های اجتماعی و اقتصادی مرتبط است. به عبارت دیگر، فرد سیگاری، یک شبه سیگاری نمی شود بلکه عامل های متعدد از دوران جنینی به بعد، دست به دست هم می دهند تا درنهایت، یک فرد سیگاری را به وجود می آورند.»

● سیگار فرقی با مواد مخدر ندارد

ادامه گفت وگو های علمی- روان شناسی «حمیدی» محور عوامل تأثیرگذار بر مصرف و وابستگی های سیگار است. او می گوید: «عامل های مختلفی باعث عادت سیگار کشیدن در فرد می شوند و این عوامل بیشترین اثربخشی خود را به طور معمول در اوایل دوران بلوغ برجای می گذارند لیکن بی شک، شدت و ضعف اثربخشی عاملیت ها در افراد مختلف، متفاوت و ممکن است حتی در یک شخص در زمان های مختلف، متفاوت باشد. اما موضوع ایجاد وابستگی سیگار: یک وابستگی روانی است که باعث احساس آرامش کاذب می شود و این احساس به شکل بخشی از زندگی فرد سیگاری درمی آید. وابستگی دیگر، جسمانی (فیزیکی) و بدین نحو است که با پایین آمدن مقدار نیکوتین خون ایجاد می شود و باعث بروز نشانه های قطع نیکوتین در فرد می شود. به این ترتیب، فرد سیگاری برای رفع این علایم، با سیگار کشیدن، سطح نیکوتین خون خود را بالا می برد. پس مشاهده می کنیم اعتیاد به سیگار، فرقی با موادمخدر ندارد و متأسفانه فقط منع کمتری دارد و به راحتی در اختیار هر فرد قرار گرفته و مصرف می شود.»

به گفته وی، کشیدن سیگار، یک فعالیت جایگزین است زیرا شخص در جامعه پرتنش و اضطراب و هیجان امروزی، برای تخلیه فشارهای روحی و روانی خود، دود کردن سیگار را انجام می دهد. این موضوع یک واکنش خارجی است که سرمنشاء آن، تنش های مذکور می باشد. البته این مقوله، جدا از اعتیاد به نیکوتین است. افراد سیگاری نیز هنگام تنش و اضطراب، به اقدام های مشابه روی می آورند، مانند جویدن ناخن، بازی با دگمه لباس، حرکت های سریع دست یا پا و مشغول به کاری دیگر که ارتباطی با عامل استرس زا ندارند.»

پیشتر در گفت وگویم با افرادی که سال ها و حتی سی سال است سیگار می کشند، علت ترک نکردن مصرف سیگار را عادت و تلقین آرامش در پس دود سیگار اعلام می کردند. برخی هم در یک مقطع زمانی سیگار نکشیده اند ولی طاقت نیاورده و باز به طرف سیگار رفته اند.

در آخرین بخش دیدگاه های «دکتر حمیدی» روان شناس بالینی، موضوع این که چرا برخی از سیگاری ها نمی توانند ترک سیگار کنند، را می خوانیم. او می گوید: «بین افرادی که موفق به ترک سیگار می شوند و آنانی که موفق نمی شوند، اختلاف کمی وجود دارد. این اختلاف بیشتر ناشی از درجه اعتقاد و ایمان فرد به عارضه های کشنده سیگار است. به عبارت دیگر، کسانی موفق به ترک سیگار می شوند که به طور کامل به این مسئله که سیگار می کشند، اعتقاد داشته باشند. کسی که سیگار می کشد، همیشه در زندان هشدارها و یادآوری عارضه ها و بیماری ها محبوس است. ترک، تلاشی است در جهت ارضای نیاز عمیق آزاد کردن خود از یک عادت زشت و تنفرانگیز و رهایی وجدان از کلیه هشدارهای مربوط به عارضه های سیگار و تابلوهای هشداردهنده و بهداشتی. همچنین تلاشی است برای رهایی از نصیحت دیگران و نیز رهایی از تفکرهای خود در مورد عارضه ها و عواقبی که به علت مصرف سیگار، منتظر او است. اما نتیجه کلی؛ این که سیگار کشیدن اغلب ناشی از باورهای اشتباهی است که در جامعه رواج پیدا کرده است. این دلیل ها مانند احساس بزرگی، لاغری، رفع عصبانیت، رفع خستگی و... همگی بی پایه و اساس بوده است و هیچ کدام توجیهی برای خودکشی تدریجی توسط سیگار نیست.»

● بهترین شیوه ترک سیگار

همان گونه که سیگارکشی یک انتخاب شخصی است، ترک آن هم یک انتخاب است. تا فرد خودش نخواهد، نمی توان کاری انجام داد. در اصل، ترک هرگونه اعتیاد از جمله سیگار، با زور و فشار، بی نتیجه است. بهترین کمک برای ایجاد انگیزه در فرد، نشان دادن ضرر و زیان استعمال دخانیات و از سوی دیگر، فایده های ترک کردن آن می باشد. به طور حتم با ایجاد انگیزه، شاهد نتیجه های بهتر و پایدارتری در درازمدت خواهیم بود. باید به شخص معتاد به سیگار آموخت هر عادتی که انحرافی در فکر انسان به وجود می آورد باید تحت کنترل و سلطه قرار گیرد تا آن عادت برطرف شود و به این عادت منفی یعنی مصرف سیگار نیز باید غلبه و آن را ترک کرد.»

«کامران» فروشنده لوازم ماشین، ادامه صحبت قبلی خود در شماره نخست گزارش را معطوف به این موضوع می کند که با وجود مضرات دخانیات که برای همه مردم واضح و ثابت علمی هم شده است، چرا همچنان تولید می شود. او می افزاید مسئولان ذیربط می دانند و می گویند سیگار خطرناک است- و به زعم خود از مواد مخدر هم بدتر است-، پس چرا به چاپ تصویر دو قلب یکی سالم با زیرنویس «زندگی» و دیگری قلب تیره آسیب دیده از سیگار با زیرنویس «مرگ»، بسنده می کنند؟ و بالای این تصاویر هم چاپ شده است: «خودتان قضاوت کنید.» او این پرسش را نیز مطرح می کند که چرا به جای توصیه و هشدارهای این چنینی، جلوی تولید و واردات سیگار گرفته نمی شود. شاید علت درآمدزایی تولید و عرضه است.»

به مناسبت «روز جهانی بدون دخانیات» و در راستای تهیه گزارش به همین بهانه و لزوم نظرخواهی یکی از مسئولان و یا کارشناسان دخانیات به عنوان متولی تولید و عرضه محصولات دخانی، از روز شنبه ۲۷/۲/۸۹ تا دوشنبه ۳/۳/۸۹ به دفعات با روابط عمومی مربوطه تماس می گرفتم و پاسخ می شنیدم که امروز و فردا، فرصت نیست و...، و ماحصل این پی گیری ها چنین بود که حتی موفق به یک گفت وگوی ۶-۵ دقیقه ای هم نشدم!

اما در پاسخ آن شهروند که دخانیات و مسئولان مربوطه می دانند سیگار، قلب را خراب می کند ولی باز تولید سیگار ادامه داده می شود؟ نظر یک مدیرعامل وقت سال های پیش دخانیات را عینا منعکس می کنم. متن صحبت وی در نشریه داخلی شرکت چاپ شده است: «راه حل کنترل مصرف دخانیات، کنترل و محدودیت برای تولید یک کشور نیست. متأسفانه هر زمانی که بحث مصرف دخانیات و ضرورت داشتن برنامه ای برای کاهش مصرف دخانیات مطرح می شود، ذهن ما به سمت کنترل و محدودیت برای تولید می رود.» اگر وقت دارید، یک جمله مشابه دیگر به نقل از همین مدیرعامل اسبق، بخوانیم: «ما می خواهیم این پیام به نوعی به گوش مسئولان و مردم برسد که داشتن برنامه برای کاهش مصرف سیگار به معنی کنترل این صنعت در تولید و واردات کشاورزی نیست.» حالا ما هم می گوییم، یعنی می نویسم: - خودتان قضاوت کنید!.-

جدای از هر موضوع دیگر، لازم به ذکر است: «در کشور ما قانون اساسی و مبارزه با دخانیات در سال ۱۳۸۵ تصویب شده و اقدامات مفیدی برای مبارزه با دخانیات پیش بینی شده است. با این حال، این کار به تنهایی از سوی دولت و بدون همکاری مردم و سازمان های مردمی، امکان پذیر نیست.»

حسن آقایی