جنبش وال استریت نگاهی به سرمایه داری حال و آینده

جنبش وال استریت را اشغال کنید, دولتمردان آمریکا و سرمایه داران را مسئول مشکلات اقتصادی مردم این کشور می دانند و خواهان پایان جنگ در افغانستان و عراق نیز هستند

جنبش وال استریت؛ نگاهی به سرمایه داری حال و آینده . .جنبش وال استریت را اشغال کنید، دولتمردان آمریکا و سرمایه‌داران را مسئول مشکلات اقتصادی مردم این کشور می‌دانند و خواهان پایان جنگ در افغانستان و عراق نیز هستند...

در ۱۹۰۷ اولین موج آشفتگی و رکود گریبان‌گیر وال استریت شد. همزمانی این موج با رکود اقتصادی آمریکا و کاهش ۵۰ درصدی شاخص سهام‌ بازار بورس نیویورک باعث هجوم مردم و سرمایه‌گذاران برای پس گرفتن سرمایه‌های خود از بانک‌ها و موسسات مالی شد. سرانجام بخشی از این موج به ایالت‌های دیگر آمریکا منتقل شد و بسیاری از بانک‌های بزرگ آمریکا اعلام ورشکستگی کردند. بسیاری معتقدند کنترل این موج و برگرداندن اعتماد مردم و سرمایه‌گذاران به وال استریت توسط سرمایه‌گذاری به نام جی پی مورگان صورت گرفت. در آن زمان آمریکا بانک مرکزی نداشت. مورگان با راضی کردن تعدادی از موسسات مالی و بانک‌های دیگر نیویورک صندوقی برای کمک به وضعیت اقتصادی و بانک‌های ورشکسته تشکیل دادند. همچنین در نوامبر همان سال، مورگان یک شرکت بزرگ راه آهن را که به علت بالا رفتن بدهکاری بخش زیادی از‌ ارزش سهامش را از دست داده بود خریداری کرد و همین کار بازارهای سهام نیویورک را نجات داد. موج آشفتگی و هراس دوم در سال ۱۹۲۹ گریبان‌گیر وال استریت و سرانجام تمام آمریکا شد. در اواخر دهه ۱۹۲۰ بورس بازی در بازار سهام نیویورک رواج داشت.

رونق خوب بازار که بر پایه رشد صنایع استوار بود هر روز افراد زیادی را به خود جذب می‌کرد. کسبه بورس برای اینکه قیمت پیشنهادی خود را بالاتر ببرند از وام‌های بانکی کلان استفاده می‌کردند تا جایی که از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۲۹ قیمت سهام بازار نیویورک تا ۴۰۰ درصد افزایش یافت. اما با رکود صنایع سوددهی سهام این افراد کاهش یافت و بیشتر وام‌های گرفته شده به بانک‌ها پس داده نشد. همین امر باعث وقوع رکود در بازار بورس نیویورک شد. در اکتبر ۱۹۲۹ بازار ۳۱ واحد و قیمت شاخص سهام نیز ۴۹ واحد کاهش یافت. تا جایی که در پایان ماه اکتبر همان سال بازار به کلی راکد شد و رو به تعطیلی گذاشت. این اتفاق جرقه بزرگترین رکود اقتصادی آمریکا و غرب را رقم زد که تا جنگ جهانی دوم نیز ادامه پیدا کرد. در قرن ۲۱ نیز بحران‌های مالی زیادی باعث رکود وال استریت شد. در بین سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ حباب دات کام باعث آشفتگی بازارهای آمریکا و مخصوصاً وال استریت شد. علاوه بر این، رکود بازار مسکن در سال ۲۰۰۶ موج آشفتگی و رکود در بازار بورس نیویورک ایجاد کرد.

جنبش وال استریت را تخسیر کن[۱] که از روز ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱ در مقابل ساختمان بورس اوراق بهادار نیویورک در خیایان وال استریت آغاز شد، اکنون به سایر نقاط جهان از جمله کشورهای اروپایی گسترش یافته است. فعالان در سراسر جهان از مردم خواسته‌اند برای احقاق حق خود به پا خیزند. تظاهرات در حدود هشتاد کشور جهان عمدتا در شهرهای اروپایی برگزار خواهد شد. بزرگترین تظاهرات در لندن ترتیب یافته است. معترضان، به دنبال آموزش، مسکن، شغل، حفظ محیط زیست و پایان جنگ هستند.

مردم در یونان، ایتالیا و فرانسه از نابرابری در این کشورها به ستوه آمده‌اند و این نابرابری آنها را وادار کرده است اعتراض خود را از طریق تظاهرات در خیابان‌ها به گوش دولتمردان خود برسانند. در کانادا نیز چند جنبش کانادایی اعلام کردند مکان‌های تجاری چندین شهر را به طور نمادین اشغال خواهند کرد. نیویورک امریکا نیز که این تظاهرات ضد سرمایه داری موسوم به وال استریت را اشغال کنید در آن جا آغاز شده است همچنان صحنه تظاهرات و درگیری تظاهرکنندگان با پلیس است. شمار زیادی از تظاهرکنندگان نیز در این درگیری‌ها دستگیر شده اند. تظاهرکنندگان امریکایی به گسترش فساد در سطوح بالا، فقر و نابرابری اجتماعی در امریکا معترض هستند. جنبش وال استریت را اشغال کنید، دولتمردان آمریکا و سرمایه‌داران را مسئول مشکلات اقتصادی مردم این کشور می‌دانند و خواهان پایان جنگ در افغانستان و عراق نیز هستند. تظاهرات در شهر نیویورک همچنین، نشانه ای از خشم مردم آمریکا از کمک‌های دولت به بانک‌ها و موسسات مالی اروپا است. دولت آمریکا با بیکاری بیش از ۹ درصد، بیش از حدود ۱۴ هزار میلیارد دلار برای نجات بانکها و موسسات مالی آمریکا و اروپا کمک کرده که این اقدام دولت اوباما موجب خشم بسیاری از مردم این کشور شده است.

گسترش جنبش وال استریت به آلمان هزاران نفر از مردم آلمان در تظاهراتی مشابه با جنبش وال استریت را اشغال کنید در نیویورک، به صاحبان قدرت های مالی و پولی و نظام سرمایه‌داری اعتراض کردند. تظاهرکنندگان ضد نظام سرمایه داری در آلمان در دهها شهر این کشور از جمله برلین، فرانکفورت، مونیخ، کلن، هامبورگ، لایپزیک، هانوور و فرایبورگ به خیابان‌ها آمده و اعتراض خود را به بی عدالتی اجتماعی و قدرت‌های زیاد شرکت‌های بزرگ اقتصادی در آلمان ابراز کردند. تظاهرکنندگان اعلام کرده‌اند که هدف از این تظاهرات سردادن شعارهایی مانند معترضین آمریکایی است، یعنی انتقاد ۹۹ درصد آلمان‌ها از یک درصد جامعه که بخش ثروتمند این کشور را تشکیل می‌دهند. بحران فعلی مالی و بانکی در آلمان موجب نگرانی اقشار مختلف این کشور شده است و با توجه به نقش محوری برلین در کمک به کشورهای بدهکار اروپایی این نگرانی ها بصورت اعتراضات در سطح جامعه مشاهده می‌شود.

تظاهرات امروز در آلمان از سوی سازمان‌های ضد جهانی سازی برنامه ریزی شده است. تظاهرکنندگان همچنین معتقدند که سیاستمداران آلمان کنترل برحیطه های مالی را از دست داده‌اند. طبق آخرین گزارش‌ها، بیش از ۱۵ درصد آلمان‌ها در معرض فقر بوده و یا در فقر به سر می‌برند. در پی گسترش جنبش اشغال وال استریت در اعتراض به نظام سرمایه‌داری در آمریکا، گروهی از فعالان ایتالیایی برای تظاهرات در مقابل بانک مرکزی این کشور و اشغال آن فراخوان داده بودند. این فعالان با الهام از اعتراضات مردمی و اشغال وال استریت در امریکا، با عنوان بانک مرکزی را اشغال کنیم از طریق شبکه اینترنت علیه سیستم مالی ایتالیا، ازعموم شهروندان ایتالیایی دعوت به شرکت در این اعتراض کرده بودند. دولت ایتالیا بر اساس طرح ریاضت اقتصاد پیشنهاد شده، قصد دارد دو میلیارد و پانصد و چهل میلیون یورو در سال ۲۰۱۳ صرفه جویی کند تا کسری بودجه دولتی را جبران کند. کاهش بودجه وزارتخانه ها، سازمان ها و تعطیلی شرکت‌ها و کارخانه‌ها و فروش اموال دولتی، اعتراض شدید مردم ایتالیا را در پی داشته است.

گسترش جنبش وال استریت را اشغال کنید به نیوزیلند جنبش ضد نظام سرمایه‌داری به نام وال استریت را اشغال کنید به نیوزیلند گسترش یافت. صدها نفر از مخالفین نظام سرمایه‌داری در شهرهای مختلف نیوزیلند تظاهرات کردند. ترتیب دهندگان تظاهرات در نیوزیلند هدف از این تظاهرات را اعتراض به افزایش بی‌عدالتی و فاصله طبقاتی در طبقات مختلف اجتماعی در این کشور عنوان کردند. گروهی از مردم کره جنوبی به پیروی از جنبش وال استریت را اشغال کنید در آمریکا، با تجمع در خیابان‌های سئول به افزایش فاصله طبقاتی در آن کشور اعتراض کردند. در حدود ۲۵۰ فعال کره ای در مقابل دفتر کمیسیون خدمات مالی، عالی‌ترین مرجع تنظیم کننده بازارهای مالی در این کشور، در سئول، تجمع کردند.

شرکت کنندگان در این تجمع که در زیر بارش شدید باران برگزار شد، به پیروی از مردم آمریکا، به فعالیت شرکت‌های بزرگ و گسترش فاصله طبقاتی در کره جنوبی اعتراض کردند.گروهی از فعالان معترض به نابرابری‌های اقتصادی، در مانیل، پایتخت فیلیپین تظاهرات کردند. این گروه از شهروندان فیلیپینی هدف از برگزاری این تظاهرات را پیوستن به جنبش تسخیر وال استریت در نیویورک آمریکا و اعتراض به زیاده خواهی شرکت‌های بزرگ و فساد اقتصادی عنوان کردند. برخی از تظاهرکنندگان در مانیل، پلاکاردهایی را به نشانه اعلام همبستگی با جنبش تسخیر وال استریت در دست داشتند.

● تشریح وضعیت اعتراضات علیه وال استریت در آمریکا توسط نوام چامسکی

چامسکی در خصوص اعتراضات در وال استریت گفت: تداوم دور باطلی از موضوعات اجتماعی باعث شده است تا زمان اعتراضات در آمریکا فرا برسد.

اعتراضات علیه وال استریت در اصل اعتراضاتی است علیه موسسات مالی؛ بانک ها بزرگتر شده‌اند،سود موسسات اقتصادی بیشتر شده است و از سوی دیگر نرخ بیکاری در حد رکود اقتصادی رسیده است؛ اعتراض این افراد به سیاست های مالی مثل مالیات و قواعد اداره شرکت‌هاست که با ایجاد و تداوم یک دور باطل در امور باعث بدتر شدن اوضاع شده است. فقر جدی مردم و از سوی دیگر رفاه و ثروت به صورت پدیده‌ای برای برخی از مردم باعث شده است تا این چرخه باطل بیشتر و بیشتر ادامه یابد و در چرخه‌ای باطل ازموضوعات اجتماعی زمان اعتراضات فرا رسیده است. وی در تشریح انتقادات از اینکه پیش‌بینی شده است هزینه انتخاباتی برای انتخابات سال دو هزار و دوازه آمریکا برای هر نامزد از یک میلیارد دلار فرار تر خواهد رفت، گفت : این پول از کجا می‌آید، بسیاری از این پول از سوی موسسات مالی تامین می‌شود. در سال دو هزار و هشت میلادی پولی که باعث پیروزی باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری شد بیشتر از سوی موسسات مالی تامین شد. انتظار می‌رود که این پول باز گردد و بازخواهد گشت. از سال‌ها پیش موقعیت‌ها در سیستم پارلمانی از قبل خریداری می‌شد و بابت آن پول پرداخت می‌شود. اگر شما بخواهید رئیس کمیته‌ای در پارلمان یا کنگره و سنا شوید، باید پول پرداخت کنید، شما این پول را از کجا به دست می‌آورید و پرداخت می‌کنید؛ از یک جیب (همان موسسات مالی) بنابراین، این روش باعث افزایش نفوذ موسسات مالی شده است، در حالیکه این نفوذ در حال حاضر فراگیر شده است. در حال حاضر بسیار سخت شده تا بین مقامات انتخاب شده و تمرکز سازمان اقتصادی بر قدرت تمایز قائل شد.

چامسکی با انتقاد از سیاست های امریکا که به عنوان یک الگوی نادرست از عدالت غربی نمایان شده است و اقداماتی که به عنوان جنگ علیه تروریسم باعث کشته شدن بی‌گناهان می‌شود، افزود : این‌گونه سیاست‌‌‌های آمریکا در جهان اسلام باعث افزایش خشم و نفرت از آمریکا شده است. چامسکی درباره مخالفت آمریکا با درخواست استقلال فلسطین در سازمان ملل گفت : ابتدا باید گفت آمریکا و هم‌پیمانان غربی‌اش از انقلاب ها در تونس، مصر، لیبی و غیره حمایت نکرده و مخالفت کرده‌اند. آنها در این کشورها از دیکتاتورها تا اخرین لحظه حمایت کردند، اما وقتی دیگر حمایتی در داخل از آنها وجود نداشت موضع خود را تغییر دادند. اما در مورد فلسطین آمریکا و اسرائیل در سال‌های اخیر با راه حل سیاسی که مورد حمایت تمام جهان بوده است، مخالفت کرده‌اند با پیشنهاد‌های اتحادیه عرب، سازمان کنفرانس اسلامی که ایران و حماس هم از مواضع این سازمان حمایت می کنند، مخالف بوده‌اند.

چامسکی تغییر روابط ترکیه و مصر با اسرائیل را از تاثیرات بهار عربی دانست و افزود اسرائیل در حال حاضر به سوی انزوایی شبیه انزوای آفریقای جنوبی در سال های قبل پیش می‌رود. چامسکی استقلال فلسطین را به موضوع توسعه و امنیت در اسرائیل مرتبط دانست و گفت اگر اسرائیل مشکلات خود را با فلسطین حل و فصل کند به امنیت دست می‌یابد اما دیگر نمی‌تواند قلمرو خود را افزایش دهد.

● نظام سرمایه‌داری و آینده آن

واکنش‌هایی که نسبت به آینده سرمایه‌داری وجود دارد، به سه گروه تقسیم می‌شود.‌

اول، گروه‌هایی که همچنان به تبعیت از سنت مارکس درباره مرگ محتوم سرمایه‌داری سخن می‌رانند، گروه دوم کسانی هستند که روی قابلیت‌های سرمایه‌داری و قدرت انعطافش تاکید می‌کنند و می‌گویند همان طور که در طی ۲ قرن گذشته این قدرت انعطاف خارق العاده از پیچ و خم‌ها، چالش‌ها و بحران‌های کوچک و بزرگ مقطعی و ادواری سرمایه‌‌داری را نجات داده، باز هم خواهد توانست این کار را انجام دهد و سرمایه‌داری همچنان به پیش خواهد رفت. گروه سومی هم هستند که موضعی تردیدآمیز دارند و آینده سرمایه‌داری را آینده‌ای مشروط در نظر می‌‌گیرند و بر حسب الگوی نظری و تحلیلی خاصی، آینده سرمایه‌‌داری را به نحوه مواجهه نظام سرمایه‌داری با مسائل بنیادی‌ای که ایجاد کرده است، گره می‌زنند.

در همین رابطه فیلسوف و اقتصاددان بزرگ گونار میردال سوئدی می‌گوید:« آینده سرمایه‌‌داری به توان این نظام در حل مسئله عقب ماندگی وابسته است. اگر بتواند این مسئله را حل و فصل کند، باقی می‌ماند و اگر نتواند قطعاً مضمحل خواهد شد.»

شاید بتوان گفت که ویژگی مشترک و مسئله محوری همه آن‌هایی که در گروه سوم قرار می‌گیرند، کاستی‌ها و ناتوانی‌های نظام سرمایه‌داری از دل نظام سرمایه‌داری، تظریه عدالتی به وجود آید و عرضه شود که بتواند حل کننده این معضل بسیار پیچیده و رو به افزایش نابرابری باشد. به خیل کسانی که از ربع پایانی قرن بیستم در این زمینه فعالیت کرده‌اند، به طرز سیل آسایی اضافه می‌شود. بدین دلیل که مهمترین پیامد انقلاب دانایی، انقلاب در بهره‌وری است و بنابراین، پیش‌‌بینی می‌شود که کشورهایی که خود را با دستاوردهای انقلاب دانایی هم‌ساز کنند، فاصله‌هایشان نسبت به گذشته با یک سرعت و شتاب بی‌سابقه‌ای از بقیه افزوده خواهد شد. عموماً پیش‌بینی کرده‌اند که دغدغه‌ی محوری علوم اجتماعی در قرن۲۱، مسئله عدالت اجتماعی است و بر حسب این که این مسئله چطور به لحاظ نظری صورت‌بندی شود و چگونه اقدامات عملی متناسب با آن شکل گیرد، تصویرهای متفاوتی از آینده سرمایه‌داری ارائه می‌کنند.

نتیجه‌ای که از مبحث فوق گرفته می‌شود چنین است که به طور کل اگر بخواهیم از منظر جهان سومی به پدیده سرمایه‌داری نگاه کنیم، باید از دریچه پارادایم وابستگی وارد شویم. ما از موضع شرایط پیشگامان توسعه صنعتی تاکنون به این مسئله نگاه کردیم، در گام بعد باید از آن موضع نگاه کنیم که این میل به گسترش و انباشت، که سیری ناپذیر و توقف ناپذیر هم هست، آثارش بر آن‌هایی که زیرپا و در ذیل کشورهای پیشتاز سرمایه‌داری قرار می‌گیرند، چه خواهد بود.

روح الله پورطالب

کارشناس ارشد روابط بین الملل

[۱] Occupy Wall street Movement

منبع

سایت هم اندیشی استادان و نخبگان دانشگاهی

http://www.hamandishi.net/۲۰۱۰/۲۰۱۰-۰۹-۰۴-۱۷-۴۷-۳۱/۱۳۸۸-۰۹-۱۱-۲۳-۰۴-۳۶/۲۵۹-%D۸%B۳%D۹%۸A%D۸%A۷%D۸%B۳%D۹%۸A/۶۵۱۹-%D۸%AC%D۹%۸۶%D۸%A۸%D۸%B۴-%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۹%۸۴-%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AA%D۸%B۱%DB%۸C%D۸%AA%D۸%۹B-%D۹%۸۶%DA%AF%D۸%A۷%D۹%۸۷%DB%۸C-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۸%B۳%D۸%B۱%D۹%۸۵%D۸%A۷%DB%۸C%D۹%۸۷-%D۸%AF%D۸%A۷%D۸%B۱%DB%۸C-%D۸%AD%D۸%A۷%D۹%۸۴-%D۹%۸۸-%D۸%A۲%DB%۸C%D۹%۸۶%D۸%AF%D۹%۸۷.html