شنبه, ۱۳ بهمن, ۱۴۰۳ / 1 February, 2025
شیر عاشق بیشه و متنفر از آب
شیر اگر سلطان جانوران خوانده شده، خود نشانه‌یی از شكوه این جانور و احترام نوع بشر است به او. جسارت و قدرت شیر، چنان بیتا نموده كه توجه انسان را برانگیخته و نام او سمبلی از قدرت و استیلا تلقی شده است.شیر، نه قوی‌ترین حیوان است و نه سریعترین. مهارت‌های او در شكار نیز بی‌نقص نیست. طول بدن این حیوان، از بینی تا دم، به بیش از ۱۰\۳ متر نمی‌رسد و پوست زرد و یال بلندش نیز در برابر دیگرحیوانات، امتیازی به شمار نمی‌رود. پس چگونه توانست در قلمرو دشوار حیوانات به این مرتبه دست یازد و هیچ موجودی را یارای گام گذاشتن در زیر نگاهش نباشد؟
شیر را رقیبی نیست، هر انسانی كه در طبیعت آزاد، شیر بالغی ببیند، خود به عظمت بی‌مانندش پی خواهد برد. نگاه سنگین و آمیخته با اعتماد به نفس شیر در طبیعت، او را نسبت به دیگر حیوانات ممتاز نشان می‌دهد. شیر نعره كشیدن را خوب می‌داند و نعره‌اش تا دورترین نواحی اطراف نفوذ می‌كند و زمین را به لرزه وا می‌دارد. این شیر است كه با غرشی بی‌مانند گردوغبار را در هوا می‌پراكند. به هنگام حمله، شیر چنان جنگاور و پرهیبت ظاهر می‌شود كه موجودی یارای گریختن از برش را ندارد. چونان كه این شیر است كه زبرا (گورخر آفریقایی) را به ضربتی، زیر خود می‌كشد. گورخری كه چون سم بپراند، استخوان هر فكی را خرد می‌كند، از این رو تنها شكارچی‌اش در طبیعت شیر است. چرا كه شیر می‌داند چطور به زبرا نزدیك شود كه لگد حیوان آسیبی به او نرساند.بدن گربه‌وار و قابل انعطاف شیر، او را به كمین خاموش قادر می‌سازد و پوست زردش در بیشه بهترین استتار به شمار می‌رود و از آنجا كه زندگی شیرها اجتماعی است و وظایف اعضای گله روشن است، شیر توانسته سلطنت خود را در قلمرو جانوران حفظ كند.
برای انسان نیز شیر از دیرباز سمبل برتری بوده است. ابوالهول مصر بدنی از شیر و سری از انسان، قوچ، یا قوش دارد. نشان قدرت هركول افسانه‌یی پنجه در پنجه شیر انداختن است. در انجیل و بسیاری از داستان‌های فولكلور، از جمله افسانه‌های آسوپی، شیر نمادی از جرات و سلطه به شمار می‌رود.در قرن حاضر، بسیاری از كمپانی‌ها، تیم‌های ورزشی، كارخانه‌ها و كلوب‌های مردانه و... تصویر شیر را به عنوان آرم استفاده می‌كنند. برای نمونه می‌توان به یكی از بزرگترین كمپانی‌های فیلمسازی، مترو گلدن مایر اشاره كرد كه نشان شیر غران را برگزیده است.با این همه، بشر امكان زیست این حیوان را در بسیاری از نقاط، ناممكن و در برخی مناطق مشكل ساخته است. پیش از این انواع گونه‌های فرعی شیر در نواحی گسترده‌یی از اروپا و آسیا زندگی می‌كردند، ولی افزایش جمعیت نوع بشر و دست‌اندازی‌اش به صحاری این گونه‌ها را به نابودی كشاند. در دیگر مناطق نیز جمعیت شیرها رو به كاهش گذاشت و به سبب شكار، كم شدن محل زیست مناسب، دیگر بقایای شیر هم زندگی‌شان به مخاطره افتاده است. در حال حاضر زیست این حیوان به مناطق كوچكی محدود شده است و اگر علاقه‌مندان به حیات وحش اندكی دیرتر میانه را می‌گرفتند، چه بسا خسارت بیشتری بر جمعیت شیرها وارد می‌آمد و نسل این حیوان، همچون ببر، بزرگترین و زیباترین گربه‌سان روی زمین، روبه انقراض گذاشته بود.شیر تاكنون به صورت رسمی در لیست گونه‌های در خطر انقراض قرار نگرفته و دولت‌های آفریقایی اقدامات شایان توجهی را برای حفظ و نگهداری‌اش، انجام داده‌اند و امروزه شیرها همچون گذشته، توسط شكار كشان قاچاق، كشتار نمی‌شوند.اما شیر آسیا به جز در هند، در كلیه مناطق آسیا از بین رفته است. در هند نیز تلاش‌های زیادی برای حفظ این گونه منحصر به فرد انجام می‌گیرد و در حال حاضر دو منطقه «پارك ملی گیو» و «پناهگاه شیر» تنها زیستگاه شیر در آسیا است.در دنیایی كه هر ساله جانوران بسیاری به خط انقراض نزدیك می‌شوند، زمین‌های زیادی زیر كشت می‌روند، احتیاجات كوچك بشر به زندگی حیوانات ترجیح داده شده و حیات وحش بی‌ارزش‌ترین گزینه برای اندیشیدن محسوب می‌شود، آینده شیرها نیز در پرده‌یی از ابهام فرو رفته است.بسیاری از سازمان‌ها در سراسر جهان تنها تلاششان جلوگیری از تصرف زمین‌های متعلق به شیرها توسط نوع بشر است.
تاریخ شیر
عمر اجداد شیرها به دوازده‌میلیون سال پیش برمی‌گردد. در طی این دوران، گونه‌های گربه‌سانان، عملا تغییرات ناچیزی داشته‌اند. نام خانواده گربه‌سانان Felidae است و به سه گروه از گربه‌ها تقسیم می‌شود. گروه Acinonyxتنها یك عضو دارد یوزپلنگ. گروه Feliesشامل گربه‌های كوچكتر چون گربه‌های وحشی (شیركوهی) خانگی است. بقیه گربه‌ها (شیر، پلنگ، پلنگ ابری، برفی و ببر) به گروه Pathema تعلق دارند.
گربه‌ها بسیار به هم شبیه‌اند و با وجود محیط زیست و روش زندگی بسیار متفاوت، میان یك شیر سركش یال سیاه آفریقایی و گربه‌یی ملوس و خانگی وجوه اشتراك فراوانی وجود دارد. قدرت شكارگری و هوش و قابلیت تعقیب و گریز یك گربه خانگی (كه حدود ۴ هزار سال پیش، همزمان با سگ، خانگی شده است) بسیار شبیه شیر است.
البته شیر خود دارای زیرگونه‌هایی بوده كه نسل آنها تقریبا منقرض شده است. شیر كیپ (Capelion) در جنوب آفریقا از دماغه امید نیك تاناتان، در آفریقای جنوبی زندگی می‌كرد و در سال ۱۸۶۵ به كلی نسلش از بین رفت.شیر بربری (Babary lion)در قلمرویی از مراكش تا مصر زندگی می‌كرد و تا اوایل قرن بیستم هنوز كاملا منقرض نشده بود، گرچه آخرین زیرگونه خالا بربری در سال ۱۸۶۰ در مراكش كشته شد. هنوز هم در برخی شیرهای دارای رگه‌های مبهم و دور اثری از بربری دیده می‌شود. شیر ایران كمی پس از شیرهای بربری و كپپ، یعنی در سال ۱۹۳۰ منقرض شد. پس از آن تقریبا تمام شیرهای باقیمانده، زیرگونه‌های Sub_African saharanهستند. در میان نژادهای موجود در آفریقا، شیر ماسایی، در آفریقای شرقی و مركزی، شیر سنگالی، در آفریقای غربی یافت می‌شوند. دیگر زیرگونه‌ها، شیر آنگولایی و رودزیایی هستند و شیر ترانسوال كه در پارك ملی كروگر در آفریقای جنوبی وجود دارد.
شیر در طبیعت
در خاندان گربه‌سانان، تنها یك نمونه بزرگتر از شیر وجوددارد و آن ببر است. شیرهای‌نر سنگین‌تر از شیرهای ماده هستند و وزن آنها بین ۱۵۷ تا ۱۸۰ كیلوگرم است،البته گهگاه شیرهای بزرگی به وزن ۲۲۵ كیلوگرم نیز مشاهده‌شده‌اند. شیرهای ماده وزنی حدود ۵\۱۱۲ تا ۱۳۵ كیلوگرم دارند. طول یك شیرنر معمولی ۷\۲ متر است و شیر ماده ۴\۲ متر بیشتر نمی‌شود. شیرها عموما زردرنگ هستند و این امتیازی برای پنهان‌شدن در پشت علف‌ها به هنگام شكار محسوب می‌شود چرا كه شیرها از هیچ حیوانی نمی‌ترسند كه بخواهند زندگی مخفی داشته‌باشند. شیرها همچون دیگر گربه‌سانان (به جز یوزپلنگ) پنجه های مخفی دارند و به هنگام لزوم از گوشت بیرون می‌آید. به این ترتیب چنگال‌هایش دراeر سایش كند و فرسوده نمی‌شوند. زبان شیر زبر و خار مانند است و می‌تواند گوشت را براحتی سوهان بزند. شیر ۳۰ دندان دارد. چهارتای آن را نیش‌های بلند برای گرفتن و دریدن شكار، تشكیل می‌دهند. دندان‌های شیر برای جویدن مناسب نیست و به همین دلیل تكه‌های غذای خود را می‌بلعد. گفتنی است مینای دندان شیر تا حدی محكم است كه می‌تواند بدون آسیب دیدگی جهت گلوله را تغییر دهد، به همین دلیل شكارچیان معتقدند شلیك به سر شیرخطرناك است. در میان گربه‌سانان تنها شیر نر دارای یال است. یالی كه هنگام جنگیدن كمك زیادی به او می كند و جلوی برندگی پنجه‌های حریف را می‌گیرد. رنگ یال شیر به تناسب سن شیر تیره می‌شود. چنانچه رنگ یال شیر تازه بالغ زرد است و پس از آن به قهوه‌یی می‌گراید و در پیری سیاه‌رنگ می‌شود.یكی از شاخصه‌هایی كه عظمت شیر را به رخ می‌كشد،غرش بلند او است. شیر بیشتر در ساعات اولیه پس از غروب آفتاب می‌غرد چنانكه گویی قرق بیشه را سر داده است.در شرایط مناسب، غرش شیر تا ۸ كیلومتر برد دارد. اگر شیر تصمیم به چنین نعره‌یی بگیرد،باید بایستد، سرخود را كمی پایین بیاورد و سینه خود را منبسط كند. نعره شیر چنان قدرتی دارد كه اغلب گردوخاك زیادی به راه می‌اندازد. با تمام مطالعات انجام شده، دانشمندان هنوز به درستی مفهوم غرش‌های شیر را نمی‌دانند و اغلب معتقدند غرش شیر برای نشان‌دادن كنترل بر قلمرو یا مبارزه و حریف طلبی انجام می‌گیرد. اغلب مردم تصور می‌كنند شیر نمی‌تواند از درخت بالا برود و فراوان بود قصه‌هایی در باب كسانی كه مورد حمله شیر قرار گرفتند و با بالارفتن از درخت، جان به در برده‌اند. ولی مطالعات نشان داده شیر می‌تواند براحتی از درختان خیلی بلند بالا برود. شیرها می توانند مسافت های بلند و طولانی را بپرند،اگرچه مانند دیگر اعضای خانواده گربه‌سانان، همچون پلنگ، در این كار مشهور نیستند،ولی قدرت عضلات بی‌نظیرش بسادگی نشانگر این امر است. كسانی كه از نزدیك زندگی شیرها را مورد مطالعه قرار داده‌اند، گاهی پرش تا ۱\۱۲ متر را ثبت كرده‌اند. البته در برخی باغ‌وحش‌ها میان شیر و تماشاچیان خندق‌های ۵\۹متری پرآبی حفر كرده‌اند و شیرها هیچ تلاشی برای پرش از روی آن نمی‌كنند، كه دلیل آن تنها نفرت عمومی شیرها از آب است، نه عدم توانایی‌شان در پرش.
زندگی خانوادگی
یك شیرنر، تقریبا از هیچ‌چیز نمی‌ترسد. هیچ جانداری نیز به تنهایی فكر حمله به شیر را در مغزش پرورش نمی‌دهد . شیرها دشت‌های باز و كم‌درخت را برای زندگی ترجیح می‌دهند. شیر بسیار تنبل وتن‌پرور است. شیرهای نر اصولا اهل شكار نیستند و روز خود را به استراحت می‌گذرانند. اغلب شیر نر تنها حكومت و نگهبانی خانواده را برعهده دارد و با وجود اینكه معمولا از شكار پرهیز می‌كند، اولین مصرف‌كننده شكار است و ماده‌ها نیز به این امر رضا دارند. یك شیر نر روزانه ۱۷ ساعت می‌خوابد. تهیه غذای خانواده به عهده ماده‌ها است. كمتر پیش می‌آید، شیر ماده‌یی تنهایی اقدام به شكار كند. اغلب چند شیر،شكارها را دنبال می‌كنند و به سوی دیگر همنوعان كه در میان علف‌ها به كمین نشسته‌اند،می‌رانند. شیرها اهل كشتار نیستند و تنها به قاعده نیازشان دست به شكار می‌زنند. در میان حیوانات، شیر بزرگترین مشكل را با كفتار دارد. چه بسا دیده شده كه گروه‌های بزرگ كفتار خندان به گله‌های شیر ماده، دور از چشم سلطان حمله كرده‌اند و جنگ خونینی میان آنها در گرفته است. اما هنگامی كه شیرنر گله را همراهی كند، تقریبا هیچ خطری وجود ندارد. گاهی شیرها حیوانات بزرگی چون زرافه را برای شكار انتخاب می‌كنند. در این موارد نیز هنگامی‌كه شیرهای ماده به ناتوانی خود برای از پا انداختن حریف پی بردند، شیر نر به صحنه می‌آید. شیرها عموما عاشق‌پیشه‌اند. آنها پس از جفت‌یابی،چندروزی به همراه جفت، از خانواده‌جدا می‌شوند در تنهایی روزهای عشق‌بازی را پشت‌سر می‌گذارند و دوباره به جمع باز می‌گردند. برخلاف باور عمومی از شیرها، كه شكارگرانی شكست‌ناپذیر هستند، توانایی آنها در شكار چندان تفاوتی با دیگر گربه‌سانان ندارد. بیشترین دلیل موفقیت شیرها در شكار به حمله های گروهی آنها باز می‌گردد. شیرها از نظر ژنتیكی جزو سالم‌ترین موجودات به شمار می‌روند و روش زندگی‌شان از اختلالات ژنتیكی می‌كاهد.هر گاه شیری دچار بیماری شود یا به هر طریقی از انجام وظیفه نسبت به دیگر اعضا باز بماند، خانواده را ترك خواهد كرد و به تنهایی پناه می‌برد تا دیگر شیرها شاهد مرگش نباشند. شیرها به همان اندازه كه اجتماعی زندگی می‌كنند،قسی‌القلب نیز هستند. هرگاه شیر نر غریبی موفق شود،حاكم خانواده را شكست دهد، تمام توله‌شیرها را می‌كشد. به این ترتیب گله پراكنده و به دسته‌های كوچكتر تقسیم می‌شود.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست