تأثیر مواد غذایی بر رفتارهای فردی و اجتماعی

عصبانیت بدون دلیل, اضطراب, بی دقتی, مشكلات رفتاری, تغییر دستخط, گیجی, افسردگی, زودرنجی, نداشتن اعتماد به نفس و كم شدن حافظه مواردی هستند كه می توانند بر اثر مصرف مواد طبیعی یا شیمیایی به وجود آیند

رابطه میان تغذیه و سلامت جسمانی برای همه كاملاً مشخص است، اما بسیاری از ما اطلاع چندانی از تغییرات رفتاری به دلیل مصرف غذاهای مختلف نداریم. خانمی ۴۴ ساله كه پس از فوت ناگهانی فرزند ۱۲ ساله اش سالها از افسردگی و اضطراب شدید رنج می برد و داروهای شیمیایی هم هیچ كمكی به او نكرده بودند، با كمك متخصصان تغذیه با افزودن موادی مانند ویتامین B و اسیدهای چرب به رژیم غذایی خود به طوركاملاً باورنكردنی دگرگون شد. او همچنین مصرف قهوه، نمك و شكر را قطع كرد و در عوض میوه، سبزی و ماهی بیشتری مصرف می كرد.

بسیاری از مردم از شنیدن این كه مواد غذایی بر رفتار آنها تاثیر دارد شوكه می شوند، اما جالب است بدانیم مواد غذایی روی سلولهای مغزی هم به اندازه هر سلول دیگر بدن تاثیر می گذارند. بسیاری از مواد به دلیل شباهت ساختاری با مواد مترشحه در مغز باعث بی نظمی كل بدن می شوند. بسیاری از دانشمندان حذف یك ماده خاص و سپس وارد كردن آن را به رژیم غذایی باعث بروز بسیاری از بیماری ها مثل جنون، وهم و خیال، افسردگی، سردرد و سوءظن می دانند. با كمی دقت می توان متوجه این تغییرات شد. از احساس نشاط با خوردن یك فنجان چای در صبح گرفته تا زودرنجی و رخوتی كه بر اثر گرسنگی بیش از حد یا پرخوری به وجود می آید. بعضی از این تاثیرات بر رفتار ممكن است نامحسوس و كم، مثل بداخلاقی كسی كه گرسنه است و یا شدید، مثل گریه و بیتابی كودكان زیر ۷ سال هنگام قلنج كردن باشد؛ البته بیشترین تاثیرات مشخص غذا روی رفتار در مشكلات رفتاری كودكان بیش فعال و افرادی كه حساسیت های شیمیایی یا پوستی مثل اگزما و یا كهیر دارند، دیده می شود.این واكنشها در بعضی موارد بیشتر هستند و ممكن است با غذاهای حساسیت زای دیگری همزمان مصرف شوند. حساسیت های غذایی باعث خارش، مشكلات تنفسی و دردهای شكمی می شوند كه بر رفتار فرد تاثیرگذار است. یكی ازمحققان به این نتیجه رسیده كه بعضی سردردهای مزمن دركودكان، بیش فعالی، زودرنجی و دردهای شكمی آنها، از رژیم غذایی ایجاد شده كه برای خانواده هایشان كاملاً غیرقابل پیش بینی است.تحقیقات جدید نشان می دهد كه بیش از ۶۰ درصد بر اثر مصرف بعضی مواد واكنش نشان می دهند. این مواد شامل رنگهای غذایی شیمیایی مثل تارتازین، چاشنی ها، نگهدارنده ها و محصولات لبنی كنار مواد شوینده و عطرها می شوند و پزشكان استرالیایی تاثیرات مواد شیمیایی و رنگی بر بی خوابی و زودرنجی كودكان را بسیار شدید می دانند. به طور كلی حدود ۵ تا ۱۰ درصد كل مردم دنیا، حساسیت های غذایی دارند. محققان انگلیسی می گویند سرتونین، روپامین و نوراپی نفرین در مغز تولید و ترشح می شود. تریپتوفان و اسیدهای آمینه كه در غذاهای پروتئین دار موجود هستند، باعث تحریك سرتونین كه عامل آرامش و استراحت است، می شوند و تیروزین و تئین، كافئین و... باعث تحریك روپامین و نوراپی نفرین شده و در نتیجه باعث تشدید بی خوابی می شوند. این مواد حساسیت زا در مواد غذایی طبیعی یا مصنوعی وجود دارند مثل سالیسیلات كه در بسیاری غذاها موجود است و تاثیرات آن ممكن است ساعتها و یا حتی روزها محسوس نباشد، اما درنهایت باعث مشكلات مغزی و افسردگی شود. این ماده به طور طبیعی در بسیاری ازمیوه ها، سبزیها، دانه ها، قهوه و چای، آبمیوه ها، آبجو و به طورمصنوعی در داروهایی مثل آسپیرین وجود دارد. در بسیاری از میوه ها مثل سیب و گوجه فرنگی بخش عمده سالیسیلات زیر پوست میوه وجود دارد. در نتیجه كسانی كه به آن حساسیت دارند بهتر است پوست میوه های كاملاً نرسیده را ضخیم تر بكنند چون مقدار طبیعی این ماده در میوه ها با رسیدن كاهش می یابد.احتمال حساسیت های غذایی معمولاً ارثی و درخانمها ۲ برابر بیشتر از آقایان است؛ اگرچه در صورت بروز، نشانه ها و عوارض آن در مردان شدیدتر است (۲۸ درصد در زنان، ۷۲ درصد در مردان).قطع كردن بسیاری از مواد استرس زا مثل قند، كافئین و شكلات و در ازای آنها مصرف مواد كمكی مثل آب، سبزیها، میوه و ماهی در احساس آرامش تاثیر مثبت زیادی دارند، تحقیقات نشان داده اند ۸۰ درصد افرادی كه از این رژیم تبعیت كرده اند تغییرات رفتاری محسوسی داشته اند. متخصصان دانشگاه آكسفورد معتقدند مواد غذایی حتی بر رفتارهای ضداجتماعی نیز موثرند. آنها با بررسی ۲۳۱ زندانی و كنترل رژیم غذایی آنها و اضافه كردن ویتامین های مختلف و مواد معدنی طی ۹ ماه ۳۷ درصد رفتارهای ضدقانون آنها را كاهش دادند اگرچه عوامل اقتصادی ـ اجتماعی هم در افزایش جرایم بسیار حائز اهمیت است. اما تحقیقات نشان می دهد با تغییرات شیوه تغذیه در انگلستان ازسال ۱۹۵۰ تا به حال میزان جرایم ۱۰ برابر افزایش داشته و دلیل آن كاهش كیفیت مواد غذایی كنونی نسبت به ۵۰ سال گذشته است.غذاهایی كه به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر رفتار تاثیر گذارند:چربی باعث رخوت و سستی می شود. شكر باعث افزایش فعالیت موقت شده و كافئین به عنوان محرك عمل می كند. شیر هم باعث انواع مختلف حساسیت ها برای افرادی كه تحمل لاكتوز را ندارند، می شود.منبع اصلی سالیسیلات گفته شد، اما جالب است بدانیم آمین و آنیاز در تولید مخمرها یا شكستن پروتئین ها به وجود آمده و در پنیر بخصوص در پنیرهای مانده، شكلات، گوشتهای ترد و یا گوشتهای مانده، آبجو، مخمرهای مختلف و محصولات ترش شده ای مثل سویا، سس، سركه و بسیاری میوه ها مثل موز، آواكادو و گوجه فرنگی وجود دارند. بنزوآت هم به طور طبیعی در بعضی میوه ها، سبزیها، تردكننده ها، دانه ها، قهوه یا چای وجود دارند.گلوتامیت هم به طورطبیعی در بسیاری از غذاها مثل سوپ، سس، میان وعده ها و بخصوص غذاهای آسیایی در گوجه فرنگی، پنیر، قارچ، مخمرها و عصاره گوشت یافت می شود. در حال حاضر متخصصان تغذیه با تحقیقات و بررسی های مختلف به این نتیجه رسیده اند كه سلامت را باید در آشپزخانه جستجو كرد نه در قفسه های داروخانه ها.