جشن بزرگ ماه خدا

بررسی ماه مبارک رمضان در پرجمعیت ترین کشور اسلامی

شبکه های تلویزیونی اندونزی در زمان پیش از اذان صبح و موقع خوردن سحری با پخش برنامه های کمدی و طنز تلاش می کنند که روحیه مسلمانان این کشور را برای آغاز یک روز روزه داری ارتقا بدهند.

ماه مبارک رمضان در کشورهای مختلف اسلامی اثرات متعددی را در پی دارد. از جمله این کشورها می‌توان به کشور اندونزی اشاره کرد.

در اندونزی به عنوان پرجمعیت ترین کشور اسلامی ماه مبارک رمضان از آن دسته مناسبتهایی است که مسلمانان آن را با شکوه خاصی برگزار کرده و بیش از هر ماه دیگری در انتظار فرارسیدن آن هستند. در روزهای پیش از فرارسیدن ماه رمضان اندونزی ناگهان در جشن و شادی فرو می رود. از دو هفته پیش از ماه رمضان تمام شبکه‌های تلویزیونی برنامه‌های شاد خود را ویژه ماه مبارک رمضان آغاز می کنند؛ جدا از این، برنامه های تمام شبکه های تلویزیونی اندونزی در ماه رمضان با آگهی‌های ویژه رمضان پرمی‌شود. مراکز خرید در کلانشهرهایی چون جاکارتا آماده ارائه تخفیف به مشتریان این ماه می‌شوند و جشنواره‌های بزرگی در این مراکز خرید برگزار می‌شود؛ چرا که بسیاری از مسلمانان این کشور بر اساس سنت می‌خواهند در روز عید سعید فطر لباس نو بپوشند.

هر چه روزهای ماه شعبان به انتها نزدیک می‌شوند شور و حرارت خاصی در این کشور حاکم می‌شود به طوری که مساجد کوچکی که تا چندی پیش خالی بودند با جمعیت عظیم نمازگزارانی رو به رو می شوند که می خواهند نمازهای یومیه خود را به جماعت اقامه کنند و آماده استقبال از این ماه عزیز هستند. علاوه بر این یکی از علل مهم این اشتیاق و هیجان را می توان به این مسئله نسبت داد که همه آنها امیدوارند با طلب توبه و مغفرت از فیض و رحمت خداوند برخوردار شوند.

در ماه مبارک رمضان تعداد ساعات روزه‌داری در اندونزی در تابستان امسال چون سایر کشورها بوده و مسلمانان با روزهای بلند و شبهای کوتاه روبه رو هستند اما زمان افطار و سحر مسلمانان در این کشور در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت است چرا که در پرجمعیت‌ترین کشور اسلامی سه منطقه زمانی وجود دارد.

● یک روز رمضانی در اندونزی

فعالیت‌های ماه رمضان در این کشور از ساعت ۳ صبح آغاز می شود، زمانی که مردم برای خوردن سحری از خواب بیدار می شوند. این در حالی است که مادران از ساعت ۲ بیدار شده و معمولا غذای سحری را آماده می‌کنند. این مقدمات برای سحر همراه با فراخوان مومنان توسط مساجد همراه می‌شوند. این سنت از سوی جوانان نیز اجرا می‌شود که در روستاها همراه با طبل‌های خود راه می روند و مسلمانان را برای سحر بیدار می کنند. بسیاری از مسلمانان علاوه بر اینکه تصدیق می کنند این سنت گاهی بسیار پرسر و صدا و آزار دهنده می شود، اما اذعان می کنند که از این سنت منحصر به‌فرد لذت می برند.شبکه های تلویزیونی اندونزی در زمان پیش از اذان صبح و موقع خوردن سحری با پخش برنامه های کمدی و طنز تلاش می کنند که روحیه مسلمانان این کشور را برای آغاز یک روز روزه داری ارتقا بدهند. این درحالی است که امروزه چون برنامه‌های طنز بسیاری از نقاط دنیا همین برنامه ها‌ نیز زیر سوال رفته‌اند، از این رو برخی شبکه‌های تلویزیونی علاوه بر برنامه‌های کمدی از سخنرانی‌های خطیبان مساجد استفاده می کنند تا در ارتقای اخلاق در جامعه نیز موثر عمل کرده باشند.دو ساعت پس از سحر، زندگی عادی در این کشور از سر گرفته می شود برخی پس از خوردن وعده سحری بیدار می مانند و به دعا و نیایش می پردازند و برخی پیش از آغاز فعالیتهای روزانه خود استراحت می‌کنند. سرعت زندگی اندونزیایی‌ها در ماه رمضان نسبت به سایر ماه های سال آرام‌تر است و بسیاری از بخشهای تجاری و اقتصادی معمولا ساعات کاری خود را که در ماه های عادی هشت ساعت است به شش ساعت تقلیل می دهند تا در این زمان روزه داران بیشتر به عبادات خود بپردازند، به درگاه خداوند متعال دعا کرده و قرآن بخوانند. وقتی روز به پایان می رسد روزه داران آماده زمان افطار می شوند. در اندونزی یافتن جایی که افطار سرو می‌کند بسیار ساده است. بسیاری از فروشندگان که در هرکجای شهر دیده می شوند غذاهای متنوعی را از غذاهای سبک تا سنگین برای وعده افطار به تمام سلیقه‌ها ارائه می کند. برخی از مسلمانان ترجیح می دهند از این فروشندگان خرید کرده و آن را به خانه ببرند و برخی دیگر مقداری غذا خریداری کرده به مسجد می روند و با دیگر مسلمانان در مسجد در خوردن افطار سهیم می شوند. وقتی که صدای اذان مغرب از گلدسته های مساجد اندونزی به گوش می‌رسد خانواده های کوچک و بزرگ که معمولا برای این وعده دور هم جمع می‌شوند سفره های‌افطاری را آماده می‌کنند و از آنجایی که این غذاها تمام نمی شوند، بانوان مسلمان آن را برای وعده سحر بار دیگر سر سفره می گذارند. پس از افطار مسلمانان آماده حضور در مساجد محلی می شوند تا نماز خود را به جماعت اقامه کنند. آنها بعد ازبازگشت از مسجد پیش از خواب قدری قرآن تلاوت می کنند، این یک الگوی عادی برای مردم اندونزی در ماه رمضان است.

● سنت‌های منحصر به فرد

با درنظر گیری این حقیقت که اندونزی ازنظر فرهنگی دارای تنوع و تکثر است، مردم این کشور سنتهای منحصر به فردی در رابطه با رمضان دارند.پیش از ماه مبارک رمضان مردم به زیارت اهل قبور می روند و برای ارواح درگذشتگان خود دعا می کنند. مردم اندونزی این سنت را« نیه‌کار» یا « اهدای گل» می نامند. برای استقبال از ماه رمضان مردم قبر متوفیان خود را با گل و عطر می آرایند و اعتقاد دارند که ارواح آنها در ماه رمضان شاد می شوند. پیش از آراستن قبرها با گل برای اهل قبور دعا می کنند تا روح آنها مورد رحمت خداوند قرار بگیرد.

اگرچه سنت « نیه کار» از هندوئیسم وارد این کشور شده اما مسلمانان اندونزی تا امروز آن را مورد توجه قرار داده‌اند. درماه رمضان پدیده های جالبی برای مشاهده در این کشور وجود دارد. از آنجا که این کشور دارای تعدد و تنوع فرهنگی است و به تساهل دینی ‌ شناخته می شود، این تساهل دینی در اقدامات چندین سازمان غیر اسلامی که زمان افطار میان نیازمندان و فقرا افطاری توزیع می کنند مشاهده می شود.

در شهر بوجونگورو ( در مرکز جاوه ) یک معبد بودایی طی شش سال گذشته وعده های افطاری را میان مسلمانان در ماه رمضان توزیع کرده است. از سوی دیگر این تکثر فرهنگی ممکن است برای غیر مسلمانان دشوار باشد چرا که در ماه رمضان آنها نیز ساعات غذایی خود را تقریبا با مسلمانان تغییر می دهند، چرا که اکثر رستورانها در ماه رمضان تا زمان افطار تعطیل هستند. در اکثر موارد بسیاری از آنها همواره به هموطنان مسلمان خود احترام گذاشته و ساعات غذاخوردن خود را با مسلمانان تطبیق می دهند. یک مورد خاص که در رمضان سال ۲۰۱۱ رخ داد این مسئله بود که روز استقلال اندونزی با یکی از شبهای قدر همزمان شده بود که مردم این کشور این مسئله را یک نشانه خیر برای کشور خود تلقی کرده و از این امر ابراز مسرت می کردند. درحالی که رمضان به روزهای پایانی خود نزدیک می شود مردم در سنت سالانه ای شرکت می کنند که نوعی مهاجرت جمعی به سمت زادگاه خوداست. مردم اندونزی از این سنت با عنوان« مودیک» (mudik) یاد می کنند. برای اندونزیایی‌ها «مودیک» که در اعیاد و مناسبتهای مهم رخ می دهد، لحظه مهم سال است چرا که مردم با اقوام و خویشاوندان خود به‌منظور تقویت پیوندهای خانوادگی دیدار می کنند.

فروشگاه‌ها و دفاتر تجاری در روزهای آخر رمضان برای استقبال از تعطیلات عید فطر تعطیل می شوند و درحالی که مردم در دسته ای بزرگ به زادگاه خود در روستاها باز می گردند، خیابانها و جاده های این کشور روزهای بسیار پرترافیکی را می گذرانند.

اندونزی به عنوان پرجمعیت ‌ترین کشور اسلامی ۲۴۲ میلیون نفر جمعیت دارد که از این تعداد ۹۰ درصد را مسلمانان، ۸ درصد را مسیحیان و ۲ درصد را پیروان آیین بودا و هندو تشکیل داده‌اند.

اسلام از قرن چهارم به این کشور وارد شد و در قرن ششم به وسیله تجار هندی به شکل بسیار وسیع منتشر شده‌است. بیشتر مسلمانان این کشور سنی مذهب هستند، اما تاریخ ورود شیعیان به اندونزی به زمان ورود اولین مبلغان مسلمان در قرن چهارم هجری قمری باز می‌گردد.

مریم صفایی