برتر از اعتکاف

اعتکاف یکی از برجسته‌ترین عبادات است که از اهمیت و فضیلت بی شماری برخوردار می‌باشد. در ارزش و اهمیت اعتکاف همین بس که یکی از مهم ترین ارکان دین، یعنی روزه، شرط آن قرار می‌گیرد …

اعتکاف یکی از برجسته‌ترین عبادات است که از اهمیت و فضیلت بی شماری برخوردار می‌باشد. در ارزش و اهمیت اعتکاف همین بس که یکی از مهم ترین ارکان دین، یعنی روزه، شرط آن قرار می‌گیرد و همان گونه که نماز بدون طهارت تحقق نمی‌یابد، اعتکاف هم بدون روزه صحیح نیست. آنچه بر اهمیت و فضیلت اعتکاف می‌افزاید آن است که اعتکاف همچون نماز نیست تا بتوان آن را در هر مکانی به جا آورد. اعتکاف باید در مسجد و خانه خدا باشد، آن هم نه هر مسجدی بلکه مسجد اعظم یا به تعبیر دیگر مسجد جامع شهر. در آموزه‌های دینی و روایات معصومین (ع)، عبادات دیگری وجود دارند که نسبت به اعتکاف، از قدر و ارزش بالاتری برخوردارند به گونه‌ای که می‌توان با انجام آنها، به فضیلت‌های اعتکاف دست یافت؛ از جمله:

۱) رسیدگی به مومنین و حل مشکلات آنها

در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: “هر کس در راه برآوردن حاجت برادر دینی‌اش گام بردارد و خداوند به دست او مشکل حاجتمند را حل کند، خدای عز و جل ثواب یک حج و عمره و دو ماه اعتکاف در مسجد الحرام و دو ماه روزه را برای او ثبت می‌کند“(۱.) همچنین از امام سجاد (ع) روایت شده است: “به خدا قسم، برآورده کردن نیاز برادر مومن (و حل مشکلی از مشکلات نیازمندان) در نزد من از دو ماه روزه پی در پی در مسجد الحرام و دو ماه اعتکاف در آن مکان مقدس، ارزشمندتر است”(۲.) حل مشکلات نظام اسلامی و رفع نیاز نیازمندان در جامعه اسلامی چنان مهم است که برای گشودن گره و مشکل یک مسلمان، به معتکف اجازه داده شده همچنان که در حال اعتکاف است، از مسجد بیرون آید، مشکل مردم را حل کند و دوباره به جای خود برگردد. ابن مهران می‌گوید: “من در پیشگاه امام مجتبی (ع) مشرف بودم، در حالی که ایشان معتکف بودند. مردی به محضرشان شرفیاب شد و عرض کرد: مقروض هستم، کسی که از من طلب دارد، مطالبه کرده و چون قدرت پرداخت ندارم، می‌خواهد مرا به زندان بیفکند. امام حسن (ع) فرمود: پولی ندارم که دین شما را ادا کنم. آن شخص به امام عرض کرد: شما اگر بیایید با طلبکار صحبت کنید، ممکن است به پاس حرمت شما مرا به زندان نبرد. ابن مهران می‌گوید: دیدم حضرت آماده شد که از مسجد خارج بشود. عرض کردم: آیا فراموش کرده‌اید که در حال اعتکاف هستید و معتکف نباید در حال اعتکاف از مسجد خارج شود؟ امام (ع) فرمود: فراموش نکرده‌ام، ولی پدرم از جدم رسول خدا (ص) نقل کرد که اگر کسی گره‌ای از کار مسلمین و یا شخص مومنی بگشاید و حاجت او را برآورده سازد، مانند آن است که نه هزار سال خداوند را عبادت کرده، روزها را به روزه و شبها را به شب‌زنده‌داری سپری کرده باشد”(۳.)

۲) نگاه به سیمای عالم

حضرت علی (ع) می‌فرماید: “یک ساعت همنشینی و مجالست با علما در نزد پروردگار از هزار سال عبادت محبوب‌تر است و نگاه به چهره عالم در نزد خداوند محبوب تر از یک سال اعتکاف در مسجد الحرام است”(۴.) البته نه هر عالمی بلکه عالمانی که مجالست و همنشینی با آنها انسان را به یاد خدا و قیامت بیندازد، منطق و گفتارش بر علم انسان بیفزاید و آدمی را نسبت به کسب فضا ئل اخلاقی و دوری از رذایل اخلاقی، مشتاق‌تر نماید. بدین جهت امام باقر (ع) سفارش می‌کند که با علمایی نشست و برخاست کنید که شما را از وادی شک به یقین، و از کبر به سوی تواضع و فروتنی و از ریا به سمت اخلاص و از عداوت و دشمنی به خیرخواهی و از دنیاطلبی و دنیاپرستی به سمت زهد و عدم وابستگی به دنیا رهنمون باشند(۵.)

۳) زیارت امام حسین (ع)

از امام صادق (ع) روایت شده است: “زیارت سید الشهدا (ع) معادل یک حج و یک عمره و دو ماه اعتکاف در مسجد الحرام به همراه دو ماه روزه‌اش، ثواب دارد”(۶.)

پی‌نوشتها در دفتر روزنامه موجود است.

علی مهدوی