از دردهای رشدی چه می دانید

توصیه هایی به والدین برای برخورد مناسب با دردهای پراکنده کودکان در سنین رشد

شکایاتی مانند اینها را ممکن است از تازه‌مادران زیاد شنیده باشید: «دختر ۸ ساله‌ام به خاطر درد پاهایش نمی‌تواند بخوابد... پسر ۶ ساله دوست‌ام با گریه و درد پاهایش از خواب می‌پرد...» مادرانی که تجربه بیشتری دارند، در این مواقع، به کودکان‌‌‌شان می‌گویند نگران این دردهای مبهم در ساق پاهای‌شان نباشند؛ چون این دردها به رشد آنها مربوط است....

برخی از کودکان دچار دردهای شبانه در پای خود می‌شوند؛ دردهایی که علت مشخصی ندارند و اغلب به آنها دردهای رشد می‌گویند. در واقع عنوان «دردهای رشدی» ممکن است عنوانی اشتباه باشد زیرا هیچ شاهدی وجود ندارد که رشد باعث ایجاد درد شود. با این حال برای بسیاری از کودکان دردهای رشدی یک پدیده واقعی است و مهم است که شما شکایت کودک‌تان در این مورد را جدی بگیرید. گاهی به نظر می‌رسد که دردهای رشدی در واقعی ناشی از یک بیماری زمینه‌ای هستند که قابل درمان است.

● از این دردهای رشدی نترسید

دردهای رشدی معمولا با پایان سال‌های نوجوانی فروکش می‌کنند. تا آن هنگام می‌توانید با انجام اقداماتی ساده درد شبانه کودک‌تان را تخفیف دهید. دردهای رشد معمولا خفیف هستند و به صورت دردهای مبهم نامشخص (اغلب در بازوها یا ساق پاها) حس می‌‌شوند.

همان‌طور که گفته شد، با وجود اینکه این دردها واقعی هستند، ناشی از رشد بدن کودک نیستند. در واقع دردهای جسمی مربوط به افزایش سن فرآیند رشد را کند می‌کند. از طرف دیگر ما در همه زمان‌ها در حال رشد هستیم. بنابراین اگر بخواهیم دقیق صحبت کنیم، دردهای رشد در هر سنی ممکن است رخ دهد؛ مثلا آرتریت را می‌توان در رشد مربوط به سالمندان دانست. دردهای رشدی به طور معمول خطرناک یا زیان‌بار نیستند، اما به جای کلمه دردهای رشدی، که عبارتی عامیانه است، برای دردهای ناشی از عوامل مختلف استفاده کنیم؛ مثلا بهتر است از کشیدگی‌های جزیی، فرسودگی عضلات و درد عضلانی که گاهی کودکان فعال را مبتلا می‌کند، صحبت کنیم.

● این دردها چه علامتی دارند؟

دردهای رشد اغلب به صورت دردهایی مبهم و زق‌زق‌کننده در پاها، اغلب در جلوی ران‌ها، پشت ساق پاها یا پشت زانوها توصیف می‌شوند. معمولا هر دو پا درد می‌گیرد و برخی از کودکان ممکن است از درد شکم یا سردرد در حین دروه‌های درد رشد شکایت داشته باشند. دردهای رشدی اغلب در انتهای بعدازظهر یا ابتدای غروب بروز می‌کنند. برخی اوقات درد کودک را در میان شب بیدار می‌کند.

● کی باید رفت دکتر؟

در برخی موارد بهتر است در مورد درد پای کودک با پزشک‌تان مشورت کنید، از جمله در صورتی که دردتان این ویژگی‌ها را داشته باشد:

▪ مدوام باشد و در طول روز ادامه پیدا کند.

▪ به قدری شدید باشد که با فعالیت‌های طبیعی کودک تداخل پیدا کند.

▪ درد در مفصل‌ها متمرکز باشد؛ با یک جراحت همراه باشد‌یا با نشانه‌ها و علایم دیگری مانند تورم، قرمزی، حساسیت، تب، لنگیدن، دانه‌های پوستی، بی‌اشتهایی، ضعف و خستگی همراه شود.

● علت و عوامل خطرساز دردهای رشدی

شاهدی وجود ندارد که رشد کودک دردناک باشد؛ اما دویدن، بالا و پایین پریدن زیاد کودک ممکن است روی دستگاه عضلانی‌اسکلتی او فشار بیاورد. درد عضلانی ناشی از استفاده از بیش از حد در طول روز محتمل‌ترین علت آن چیزی است که دردهای رشد نامیده می‌‌شود. دردهای رشد معمولا در فاصله سنین ۲ تا ۱۲ سالگی و در دخترها کمی بیش از پسرها دیده می‌شود. دویدن و بالا و پایین پریدن زیاد در طول روز خطر درد پا را در شب افزایش می‌دهد.

● طرز تشخیص

پزشک برای اینکه مطمئن شود دردهای کودک‌تان به علت بیماری جدی‌تری نیست، ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:

درد در کجا رخ می‌دهد؟ آیا درد در موقع معینی از روز رخ می‌دهد؟ درد چه مدت طول می‌کشد؟ آیا درد کودک را در شب بیدار می‌کند یا مانع خوابیدن او می‌شود؟ آیا علایم دیگر مانند تورم، قرمزی، درد شکمی یا سردرد هم در کودک بروز می‌کند؟ آیا کودک‌تان اخیرا آسیب دیده است؟ آیا میزان فعالیت کودک‌‌تان اخیرا افزایش یافته است؟ آیا اخیرا فعالیت جسمی جدیدی را شروع کرده است؟

پزشک همچنین کودک‌‌تان را معاینه خواهد کرد و ممکن است سوالاتی در مورد برخی از بیماری‌‌های خاص که علایم مشابهی دارند، مانند «نشانگان پاهای بی‌قرار» بکند. این نشانگان با حس‌ ناخوشایندی در پاها و تمایل غیرقابل کنترلی برای تکان دادن پاها برای راحت شدن مشخص می‌شود. ندرتا ممکن است پزشک آزمایش خون، رادیوگرافی با اشعه ایکس و سایر آزمون‌‌‌‌های تشخیصی برای تعیین علت پا درد کودک تجویز کند.

● برای درمان چه باید کرد؟

درمان اختصاصی و قاطعی برای دردهای رشد وجود ندارد اما شما می‌توانید با اقداماتی مانند ماساژدادن پاهای کودک درد او را تخفیف دهید. از جمله درمان‌های خانگی که می‌توانید برای کودک انجام دهید، اینها هستند:

▪ پای کودک را ماساژ بدهید: برخی از کودکان با ماساژ ملایم پاها، احساس راحتی می‌کنند. برخی دیگر با درآغوش گرفتن و نوازش آرام می‌‌شوند.

▪ کشش به پاهای کودک هم موثر است: می‌توانید این کار را به صورت یک عادت روزانه در صبح‌‌ها و بار دیگر هنگام خواب انجام دهید.

▪ از کمپرس گرم استفاده کنید: گرما ممکن است به تسکین درد عضلات کمک کند. از یک بالشتک گرم‌کننده با درجه حرارت متعادل پیش از خوابیدن کودک، یا هنگامی که او از درد پا شکایت دارد، استفاده کنید. هنگامی که کودک به خواب رفت کمپرس گرم را بردارید. حمام گرم قبل از خواب هم ممکن است کمک‌کننده باشد.

▪ با نظر پزشک، به او داروی مسکن بدهید: از داروهای مسکن معمول مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد کودک استفاده کنید، اما هیچ گاه از آسپیرین استفاده نکنید، چون احتمال دچار شدن کودک به «نشانگان رای»، یک عارضه نادر مغزی وخیم که به مصرف آسپیرین در کودکان مربوط است، وجود دارد؛ و بالاخره اینکه به کودک‌تان اطمینان دهید که این دردهای رشد برای همیشه ادامه نخواهد یافت و با افزایش سن او خود به خود فروکش خواهد کرد.

منبع: Mayoclinic

ترجمه: دکتر زهرا عباس‌پور تمیجانی