دیپلماسی پارلمانی

اخیرا روزنامه نگاران ایرانی به دعوت جنبش امل که یکی از جنبش های مقاومت جنوب است و به همت انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران به لبنان رفتند تا از نزدیک در جریان تحولات این کشور قرار گیرند, در جریان این سفر دیداری با نبیه بری رئیس جمهور لبنان که رئیس جنبش امل نیز هست انجام شد که در این دیدار کوتاه پرسش و پاسخ هایی مطرح گردید

اخیرا روزنامه نگاران ایرانی به دعوت جنبش امل که یکی از جنبش های مقاومت جنوب است و به همت انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران به لبنان رفتند تا از نزدیک در جریان تحولات این کشور قرار گیرند، در جریان این سفر دیداری با نبیه بری رئیس جمهور لبنان که رئیس جنبش امل نیز هست انجام شد که در این دیدار کوتاه پرسش و پاسخ هایی مطرح گردید که در زیر می خوانید:

نبیه بری را در کاخ رئیس مجلس لبنان که محل اقامت اوست ملاقات کردیم. مردی بلندقامت، لاغراندام با پوستی روشن و سنی بیش از ۶۰ سال، با اطمینان قدم برمی داشت هرچند که در چهره اش اضطرابی نمایان بود.

نبیه بری جانشین امام موسی صدر، رئیس جنبش شبه نظامی امل- اینک در مقام ریاست مجلس لبنان در برابر خبرنگاران ایرانی قرار گرفته است.

مشاهده نبیه بری در جایگاه ریاست مجلس، از تغییر رویه جنبش امل از یک گروه شبه نظامی به سوی الزامات یک گروه سیاسی حاضر در قدرت خبر می دهد.

گروهی که با حزب الله لبنان ستون فقرات مقاومت جنوب لبنان را تشکیل داده و پس از سالها موفق شدند اسرائیل را از سرزمینهای جنوبی لبنان بیرون کرده و به مقام کسب محبوبیت مردمی نائل شوند اینک با ورود به مراکز قدرتی نظیر مجلس و دولت بازی سیاسی را در صحنه ای پیچیده تر از صحنه نظامی پی می گیرند.

صحنه ای که نبیه بری آن را دیپلماسی پارلمانی می نامد و امیدوار است این دیپلماسی علاوه بر مردم لبنان، مردم سایر کشورها را نیز به یکدیگر نزدیک کند.

پس از خروج اسرائیل از لبنان و بالارفتن محبوبیت جنبش مقاومت جنوب لبنان، جنبش امل و حزب الله علاوه بر کسب کرسی های پارلمانی و ریاست مجلس لبنان چهار وزیر نیز راهی کابینه کردند. هر چند این روزها روند حضور مقاومت لبنان در پست های سیاسی دولتی و مجلس، پس از ترور رفیق حریری با چالش روبه رو شده است.

در پی ترور رفیق حریری که در میان همه جناح ها و گروههای سیاسی و شبه نظامی لبنان اعم از مسیحی، مسلمان و دروزی از محبوبیت برخوردار بود، اینک نحوه برخورد با این ترور، اختلافات درونی لبنان را شعله ور کرده است.

کسانی که ترور حریری و پس از ِآن جبران توینی سر دبیر روزنامه النهار را به نیروهای امنیتی و اطلاعاتی سوریه پس از خروج نظامیان آنها، نسبت می دهند، با درخواست از سازمانهای بین المللی برای بررسی این ترور و رسیدگی به جرم ترورکنندگان شرایط دشواری را برای سوریه رقم زده اند. زیرا هیات داوری سازمان ملل، مقامات مسئول سوریه را در این ترور دخیل دانسته و خواستار بازجویی از آنان شده است.

اما در مقابل، گروههای طرفدار سوریه نظیر جنبش امل و حزب الله لبنان نقش سوریه در این ترور را باور نداشته و از دخالت سازمانهای بین المللی در این قضیه ناراضی هستند، آنها ترور حریری و نتیجه آن یعنی افزایش تضادهای داخلی در لبنان و تحت فشار قرار گرفتن سوریه را به نفع اسرائیل و طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا عنوان کرده و بیشتر، صهیونیست ها را عامل این ترور می دانند و بر رسیدگی به موضوع، از طریق سازکارهای داخلی لبنان تاکید دارند. امل و حزب الله اخیرا با خارج کردن وزیران خود از کابینه دست به اعتراض علیه دولت لبنان به دلیل واردکردن سازمانهای بین المللی در بررسی پرونده ترور رفیق حریری زده اند.

زمانی به دیدار نبیه بری رفتیم که مذاکرات طرفهای حاضر در قدرت برای بازگرداندن وزیران خارج شده از کابینه به شدت دنبال می شد و نبیه بری که آمده بود تا وقت بیشتری را با خبرنگاران ایرانی بگذارند در اواسط مصاحبه و با تلفن ضروری که به او شد ناچار عذرخواهی کرد و به دیدارش با ما پایان داد.

نبیه بری در ابتدای این دیدار با تک تک خبرنگاران مرد دست داد و از خانم ها احوالپرسی نمود. او بلافاصله به ترکیب هیأت روزنامه نگاران ایرانی که از سوی انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران و به دعوت جنبش امل به لبنان رفته بودند اشاره کرد و از حضور زنان در جمع هیأت ابراز خشنودی نمود و آن را ناشی از بازبودن جامعه ایرانی دانست.

او پس از ابراز این خشنودی گفت که شما به کشور دوم خودتان یعنی لبنان آمده اید، لبنانی که مقاومت جنوب آن با حمایت ایران و پایداری خود، اولین پیروزی علیه اسرائیل را بدون هیچ سازش و امتیازی ثبت کرد.

نبیه بری گفت که بعد از خداوند و خون شهدا، اولین پشتوانه ما ایران و بعد سوریه است و ابراز امیدواری کرد که حضور روزنامه نگاران ایران در لبنان شروع خوبی برای ایجاد رابطه بین نخبگان ایران و لبنان باشد.

نبیه بری سخنان خود را کوتاه کرد تا در وقت محدودی که دارد روزنامه نگاران ایران بتوانند سئوالها و دغدغه های خود را مطرح کنند و به این ترتیب روزنامه نگاران ایران شروع کردند.

* پارلمان لبنان چه نقشی برای حل مناقشات و بحران کنونی لبنان که بین طرفداران و مخالفان سوریه به وجود آمده دارد؟

- قبل از ورود به تاریخ، منافع ملی را لحاظ می کنم. اصلاً به مصلحت لبنان نیست که خصومتی بین خود و سوریه داشته باشد زیرا این خصومت بسیار مخاطره آمیز است. لبنان سه مرز دارد. یکی لبنان با اسرائیل که دشمن است، مرز لبنان و برادر سوریه و مرز لبنان با دریای مدیترانه، اگر بخواهیم با سوریه خصومت کنیم در حالی که با اسرائیل هم دشمن هستیم ملت لبنان هر روز باید برود و در دریا شنا کند. در حالی که روابط ما با سوریه براساس برادری، همسایگی، دینی و در چارچوب اتحادیه عرب است _ مجلس لبنان نقش مهمی برای گفتگو و تعامل بین لبنانی ها دارد و می تواند بر سر سه موضوع این گفتگو و تعامل را انجام دهد.

۱- شناخت حقیقت و ماهیت ترورهای اخیر

۲- اتخاذ موضع مشترک در قبال قطعنامه ۱۵۵۹ سازمان ملل، به گونه ای که همه لبنانی ها حامی جنبش مقاومت باشند،

۳- روابط لبنان و سوریه که باید بر پایه عدم دشمنی استوار باشد، لبنان نباید توسط سوریه اداره شود ولی عرصه دشمنی علیه سوریه هم نباید باشد.

* آیا در گذشته لبنان شاهد چنین وضعیتی بوده است؟ نقش مطبوعات لبنان در رفع این بحران چیست؟

- مطبوعات لبنان بخشی از ملت لبنان هستند که تأثیری بسزا در توسعه دموکراسی دارند، شاید یکی از بی نظیرترین مطبوعات خاورمیانه، روزنامه های لبنان باشند که آزادی عمل زیادی دارند حتی بیش از حد و اندازه، مطبوعات لبنان در همه جنبش های درونی کشور نقش مهمی داشته و هزینه های بسیار آن را نیز پرداخته اند.

سال ۱۹۵۸ یکی از روزنامه نگاران بنام لبنان یعنی نظیف ترور شد. در حال حاضر همه جناح ها و گروههای داخلی لبنان بر تصمیم به عدم بازگشت به جنگ داخلی مصر هستند زیرا در سال ۱۹۷۵ جنگ داخلی لبنان آغاز شد و سال ۱۹۷۹ بلافاصله اسرائیل وارد لبنان شد در شرایطی که کشمکش های درونی ادامه داشت، در آن شرایط مقاومت لبنان بویژه امام موسی صدر به این جمع بندی رسیدند که یکی از مهمترین روش های مبارزه با اسرائیل حفظ وحدت ملی لبنان است. این استراتژی توسط همگان رعایت شد و در نهایت منجر به خروج اسرائیل از سرزمین های جنوب لبنان گردید، اکنون نیز تنها راه مقابله با بحران اخیر، حفظ وحدت ملی در لبنان است که مطبوعات می توانند نقش مهمی در این زمینه ایفا کنند.

* یکی از مسائلی که بحران لبنان را شکل داده ترور رفیق حریری است، در مورد نحوه بررسی پرونده این ترور آیا موضع مشترکی میان مجلس و دولت لبنان وجود دارد یا خیر؟

- کل لبنانی ها که بر ضرورت شناسایی قاتل حریری و جبران توهین اجماع نظر دارند، رفیق حریری، هم عضو پارلمان و هم رئیس فراکسیون پارلمانی بود، من شخصاً به عنوان رئیس مجلس و یک وکیل، به همراه سه نماینده دیگر شکوائیه ای در این زمینه تنظیم کرده ایم تا مورد رسیدگی قرار گیرد.

در مورد جهانی کردن این پرونده باید بگویم مسأله در پارلمان مطرح نشد و فقط دولت این موضوع را مورد رسیدگی قرار داد در حالی که من به عنوان رئیس مجلس ملاحظاتی در این زمینه داشتم، مثلاً معتقد بودم دادگاهی مشترک از سازمانهای بین المللی و دستگاههای ذیربط در لبنان تشکیل شود ولی مراحل تحقیق و بررسی در لبنان طی شود زیرا جهانی کردن ترور رفیق حریری را به شدت مخاطره آمیز می دانستم. بین المللی کردن این ترور مسأله را به صورتی بزرگ می کند که بی تردید لبنان تحت قیمومیت بین المللی قرار می گیرد در حالی که ما باید هوشیار باشیم و فقط از امکانات بین المللی استفاده کنیم و نه اینکه بنیادهای قضایی خود را نادیده بگیریم.

* نظرتان در مورد گزارش ملیس که مقامات سوریه را متهم به دخالت در ترور حریری کرده است چیست؟

- باید بین متن گزارش و اظهارات ملیس تفاوت قائل شویم، او حق نداشت به عنوان قاضی اظهارنظر شخصی کند مگر اینکه قبل از آن استعفا می کرد، که البته این اتفاق هم افتاد. ما فقط می توانیم به گزارش ملیس استناد کنیم. گزارشی که هنوز تحقیقات آن ادامه دارد.

* به نظر شما آیا تضادهای درونی لبنان می تواند مانع از به نتیجه رسیدن پرونده ترور شود؟

- دیدگاه من این گونه نیست، کار مشترک تحقیق و بازرسی بین دستگاههای مسئول لبنان و سازمانهای بین المللی می تواند پرونده را به نتیجه برساند.

* به نظر شما چه سرنوشتی در انتظار لبنان است؟

- وجود طرح خاورمیانه بزرگ این احتمال را باقی می گذارد که تحولات درونی لبنان نشأت گرفته از اجرای آن طرح باشد، نفوذ صهیونیزم در آمریکا وجود این احتمال را افزایش می دهد، آنچه در عراق و افغانستان رخ داده باعث شده آمریکا علاوه بر موقعیت قدرت بزرگ بین المللی، به قدرت منطقه ای نیز تبدیل شود. در سیاست های بین المللی جمعیت خیریه ای نیست که مسائل را حل کند لذا منافع حرف اصلی را می زند، مصلحت غرب و اسرائیل در خاورمیانه، با همبستگی اعراب و مسلمانان در یک راستا نیست. روابط سوریه و لبنان الگوی مهمی بود که زدن ریشه آن می تواند معادلات منطقه ای را تغییر دهد.

* آقای احمدی نژاد رئیس جمهور ایران اخیرا اظهاراتی در مورد اسرائیل مطرح کرده است که بازتاب جهانی داشت، نظر شما در مورد این اظهارات چیست؟

- این مساله بیش از حد خودش بزرگ شد، موضع آقای احمدی نژاد کاملا عادی و منطبق بر ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی ایران و حرف جدیدی نبود.

ما به این مواضع عادت داریم، اما غربی ها می خواهند از این بحث ها به نفع خود استفاده کنند. امام موسی صدر هم گفته بود که اسرائیل شر مطلق است و تعامل با آن حرام می باشد. آقای احمدی نژاد موضعی معتدل تر از موسی صدر داشت.

* از امام موسی صدر سخن گفتید. سرنوشت ایشان به کجا انجامید و چرا به دادگاه بین المللی شکایت نکردید؟

- امام موسی صدر بدون هیچ مناقشه ای امام لبنان است. او شناسنامه ایرانی دارد ولی ریشه هایش به جنوب لبنان برمی گردد، زمانی که امام خمینی در نجف در محاصره بودند، امام موسی صدر در واقع وزیر خارجه ایشان بود، اولین مرد عرب و اسلامی و روحانی است که اسرائیل را شر مطلق دانست و جنبش امل را علیه اسرائیل بنیان گذاشت، این امام می دانست اختلافات درونی چقدر می تواند در تجزیه لبنان موثر باشد. ایشان قبل از اشغال لبنان توسط اسرائیل معتقد بود باید مقاومت شکل گیرد به همین دلیل به شهید چمران برای فراهم کردن زمینه آموزش نظامی مردم ماموریت داد. در آن زمان چمران هنرستان فنی و حرفه ای را در جبل عامل مدیریت می کرد که بسیاری از رهبران مقاومت و عناصر شهادت طلب در آن تربیت شدند. در زمانی که موسی صدر برای وحدت لبنان تلاش می کرد، دعوتی از معمر قذافی رهبر لبنان دریافت کرد، ایشان علیرغم توصیه بسیاری که از او می خواستند به این سفر نرود، دعوت قذافی را پذیرفت و به همراه شیخ محمود یعقوب و عباس بدرالدین که از روزنامه نگاران بنام بود به لیبی رفت.

امام موسی صدر در ۳۱ آگوست سال ۱۹۷۸ با قذافی در تریپولی قرار ملاقات داشت بسیاری از هیات های سیاسی حاضر در لیبی او را دیدند که هتلش را برای دیدار با قذافی ترک کرد، اطلاعات تاییدشده نشان می دهد این دیدار صورت گرفته و بین امام موسی صدر و فذافی کشمکش زبانی رخ داده و پس از آن موسی صدر مفقود شده است. مقامات لیبی تلاش کردند تا راز این جنایت بزرگ را پنهان کنند، حتی عده ای را به شکل امام موسی صدر و دو تن از همراهانش درست کردند و برای آنها بلیط پرواز به ایتالیا گرفته و به رم فرستادند در حالی که امام موسی صدر بلندقامت بود و بدل او کوتاه. مهماندار هواپیما گفته است که امام موسی صدر را می شناسد ولی ندیده که او سوار هواپیما شود. سال ۱۹۷۹ دستگاه قضایی ایتالیا نیز پس از تحقیق اعلام کرد که موسی صدر وارد ایتالیا نشده است. از آن زمان تاکنون ما همواره به دنبال کشف حقیقت ناپدیدشدن امام موسی صدر هستیم. بیست و چهار سال بعد از ربودن امام موسی صدر، قذافی اعتراف کرد که صدر در خاک لیبی ربوده شده است، اما دو ماه قبل به روش مافیایی عده ای را در رم تحریک کردند که بگویند ممکن است صدر به رم رفته باشد. با مقامات ایتالیایی تماس گرفتیم، یک ضرب المثل لبنانی می گوید وقتی شخصی می خواهد حق کسی را ضایع کند می گوید تقصیر گوسفندان بوده است. آنها حرفی زدند که مخالف تحقیقاتشان در سال ۱۹۷۹ بود.

اینکه چرا ما تاکنون به دادگاهی بین المللی شکایت نکرده ایم به این دلیل است که مایلیم اول ربوده شدن او اثبات شود بعد شکایت کنیم.

* اسرائیل از برخی سرزمین های فلسطینی از جمله غزه عقب نشینی کرده است ارزیابی شما از این عقب نشینی ها چیست؟

- هر نوع عقب نشینی اسرائیل از سرزمین های اشغالی از حیث اصولی نتیجه مبارزه ملت فلسطین بوده است. اما من نگران آنم که غزه برای فلسطینی ها زندان شود و انتفاضه فلسطین در چارچوب نوار غزه برای همیشه بماند.