اگر پوست شما حساس است

راهنمای خرید محصولات ضدحساسیت در گفتگو با دکتر مریم یوسفی متخصص پوست و مو

اگر شما در بخش آرایشی‌-‌بهداشتی یک داروخانه جست‌وجو کنید، محصولات مخصوصی را می‌بینید که روی آنها نوشته‌اند: «ضدحساسیت» یا «مخصوص پوست حساس»؛ ولی چه کسانی باید از این محصولات استفاده کنند؟ دکتر مریم یوسفی، متخصص پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به این پرسش پاسخ می‌دهد...

▪ خانم دکتر! چرا پوست بعضی‌ها حساس است و باید از محصولات آرایشی‌-‌بهداشتی ضدحساسیت استفاده کنند؟

ـ آنهایی که پوست حساس دارند و با این مشکل به متخصصان پوست مراجعه می‌کنند، خیلی زیادند و اغلب از این مساله شاکی‌اند که با مصرف هر نوع کِرِم آرایشی - بهداشتی، پوست‌ صورتشان دچار قرمزی و سوزش می‌شود. ۴۰ درصد افراد تصور می‌کنند که پوستشان حساس است. با توجه به همین شیوع بالاست که کارخانه‌های تولیدکننده محصولات آرایشی - بهداشتی تصمیم گرفته‌اند گروهی از محصولات خود را ویژه «پوست‌های حساس» نام‌گذاری کنند و در این محصولات، تا حد امکان، کمتر از مواد آلرژن (حساسیت‌زا) استفاده کنند.

▪ از کجا بفهمیم که پوستمان حساس است یا نه؟

ـ علایمی مانند سوزش پوست، سوزن‌سوزن‌شدن، خارش و سفتی پوست به دنبال مصرف برخی مواد روی پوست یا حتی بعد از قرار گرفتن در برخی محیط‌های خاص می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به این بیماری باشد. این نشانه‌‌ها که اغلب روی پوست صورت و به خصوص روی خط خنده دیده می‌شوند، طی یک ساعت پس از مصرف دارو یا کِرِم خاص ظاهر می‌شوند. شایع‌ترین موادی که موجب آزردگی پوست‌های حساس می‌شوند، عبارتند از پروپیلن گلیکول، بنزوییک‌اسید، هیدروکسی اسیدها و اتانول.

▪ پوست چه کسانی حساس‌تر است و مجبورند محصولات ضدحساسیت بخرند؟

ـ خانم‌هایی که نزدیک به سن یائسگی هستند، بیشترین افرادی هستند که از داشتن پوستی حساس شکایت می‌کنند اما به نظر می‌رسد که با افزایش سن، شیوع پوست حساس نیز کاهش یابد.

لایه شاخی پوست، سد مهمی است که از لایه‌های درونی پوست در مقابل محیط بیرونی محافظت می‌کند. افراد مبتلا به پوست حساس ممکن است نقصی در لایه شاخی داشته باشند که موجب کاهش مقاومت نسبت به مواد محرک بیرونی می‌شود. برخی از قسمت‌های پوست از قسمت‌های دیگر، حساس‌ترند و یافتن این مناطق هنگام مصرف برخی داروهای پوستی مانند اسیدهای میوه یا ترتینویین مهم است؛ چون استعمال این مواد روی مناطق حساس موجب سوزش و قرمزی خواهد شد که اغلب توسط بیماران قابل‌تحمل نیست.

▪ نقاط حساس پوست صورت کدامند؟

ـ خط‌ خنده منطقه بسیار حساسی در ناحیه صورت است. منطقه دیگری که خیلی حساس است، پوست اطراف چشم‌ است. پوست این منطقه بسیار نازک‌ است و بنابراین نفوذ مواد محرک در آن افزایش می‌یابد. همچنین عروق خونی از طریق این پوست نازک راحت‌تر مشاهده می‌شوند و بنابراین وقتی التهابی رخ می‌دهد، قرمزی در پوست اطراف چشم بسیار بارزتر خواهد بود و به همین دلیل، بسیاری از افراد، هنگام استعمال ضد آفتاب در حوالی چشم‌های‌شان، احساس سوزش می‌کنند.

منطقه سوم که حساسیت بالایی در صورت دارد، کناره‌های بینی است؛ به خصوص شیارهای بینی. به نظر می‌رسد که این مساله به دلیل تراکم بالای غدد سباسه (غدد ترشح‌کننده چربی در پوست) و اثر مسدودکنندگی چین پوستی کنار بینی باشد.

مناطق حساس پوست را می‌توان قبل از انجام لایه‌برداری‌های شیمیایی پوست با وازلین پوشاند.

▪ اینکه این افراد از مواد ضدحساسیت استفاده کنند کافی است یا مراقبت خاص دیگری هم لازم است؟

ـ از نظر طبی، اولین قدم در برخورد با بیماران مبتلا به پوست حساس، پیدا کردن علت مشکل آنهاست. مهم است که ابتدا بیمار توسط متخصص پوست و مو معاینه شود و علل بیماری پوستی (مانند روزاسه، درماتیت سبوره و...) تشخیص داده شده و تحت درمان مناسب قرار گیرد. گاهی ممکن است بیمار مبتلا به کهیر تماسی باشد به عنوان نمونه، موادی مانند بنزوییک اسید، فرمالدیید، حنا، منتول، پروپیلن گلیکول، سالیسیلیک اسید، الکل‌ها و اسکوربیک اسید می‌توانند موجب کهیر تماسی شوند. گرفتن شرح حال در یافتن علت ایجاد پوست حساس بسیار اهمیت دارد. فرد باید از مصرف داروها یا کِرِم‌هایی که موجب قرمزی یا حساسیت پوست می‌شوند، خودداری کند. گاهی لازم است بیمار به تشخیص متخصص پوست، یک تست پوستی به نام «پچ‌‌تست» را انجام بدهد که معلوم شود آیا به ماده خاصی حساسیت دارد یا نه.

▪ شما کدام مواد آرایشی - بهداشتی را به این افراد توصیه می‌کنید؟

ـ بیماران مبتلا به پوست حساس باید از شوینده‌های بسیار ملایمی مانند پن‌ها یا پاک‌کننده‌های مخصوص پوست حساس برای تمیز کردن پوست خود استفاده کنند و از مصرف صابون‌های معمولی و شامپوها برای شست‌وشوی صورت پرهیز کنند. هر کِرِمی که مصرف آن موجب تحریک پوستی می‌شود، دیگر نباید مصرف شود. حتی این بیماران در مصرف ضدآفتاب نیز باید دقت کنند و بهترین ضدآفتاب‌ها برای آنها ضدآفتاب‌های فیزیکال است که عاری از فیلترهای شیمیایی هستند. بیماران باید از مرطوب‌کننده‌های بسیار ملایمی که مخصوص پوست‌های حساس است، استفاده کنند. یکی از بهترین چرب‌کننده‌ها در این افراد وازلین است. مصرف کِرِم‌هایی که حاوی هیدروکسی اسیدها، مواد گیاهی، ویتامین E و C، لانولین، پروپیلن گلیکول و رتینوییدهاست در افراد با پوست‌های حساس باید منع شود.

به طور کلی، مصرف کِرِم‌هایی که روی آنها نوشته شده: «مخصوص پوست‌های حساس» به احتمال زیاد، حاوی اجزایی است که این افراد می‌توانند با خیال راحت‌تر از آنها روی پوست صورتشان استفاده کنند.

اکرم خواجوند تهران