تغذیه صحیح برمبنای شناخت مزاج ها

در تغذیه صحیح, هر فرد بسته به مزاج خود باید غذای مناسب حال خود را مصرف کند

تغذیه صحیح به معنی حفظ سلامت و درمان بیماری‌هایی است که بدون آگاهی ما در شرف بروز هستند. در تغذیه صحیح، هر فرد بسته به طبع و مزاج خود باید غذای مناسب حال خود را مصرف کند. برای مثال افرادی که طبع گرم دارند باید غذای سرد و خنک مصرف کنند تا حرارت ذاتیشان تعدیل شده و سلامت و تعادل جسمی و گوارشی‌شان حفظ شود. برعکس افرادی که طبع سرد دارند باید غذاهای گرم مصرف کنند تا سردیشان تعدیل شود. این افراد باید درصورت مصرف غذاهای سرد، با استفاده از گرمی، تعادل مزاج خود را حفظ نمایند. به‌طور کلی مزاج‌ها به چهار گروه صفراوی، دموی، سوداوی و بلغمی تقسیم می‌شوند.

● صفراوی

دارای اندامی لاغر و پوستی نسبتا خشک و مایل به زرد هستند، پر انرژی فعال و باهوشند، علاقه‌مند به ترشی و بی‌رغبت به مصرف شیرینی و گرمی‌جات هستند، در عین این‌که زود عصبی می‌شوند، به همان اندازه زود آرام شده و ازعصبانیت خود پشیمان می‌شوند، گرمایی هستند و زیاد تشنه می‌شوند، تمایل به مصرف سالاد و خیار دارند و علاوه بر قدرت هضم خوب، کمتر دچار مشکلات گوارشی هستند. در این افراد جوش‌های غرور با خوردن گرمی‌ها و غذاهای سرخ کردنی زیاد می‌شود، با هوای گرم، شلوغی و عصبانیت دچار سردردهای میگرنی می‌شوند، هوای خشک زمستان و استفاده ازغذاهای خشک باعث آرامش جسم و روان آنها می‌شود و این گروه بهتر است از ادویه‌ها، غذاها و میوه‌های‌گرم بخصوص در تابستان و بهار بپرهیزند.

● دموی

افرادی پرخون، درشت هیکل، با صورتی سرخ و سفید هستند و در مجموع هوای گرم تابستان بیش از سرمای زمستان آنها را می‌آزارد، خوش اشتها، شیرینی و ترشی‌دوست هستند، خوش خوابند، براحتی به خواب می‌روند و صبح‌ها بسختی بیدار می‌شوند، ممکن است در طول روز زیاد خمیازه بکشند،‌ در فصل بهار مشکلات آنها بیشتر است، در دوران کودکی زیاد بیمار می‌شوند، بخصوص درد‌گلو و‌گوش از بیماری‌های شایع این مزاج است. میگرن عصبی و جوش‌های غرور از بیماری‌های بسیار شایع در دوران جوانی آنهاست. این افراد بسیار شجاع، جسور، پیشرو و پر انرژی‌اند. پرهیز غذایی این گروه همچون مزاج صفراوی است با این تفاوت که رطوبت بدن آنها زیاد است. باید در فصل تابستان و بهار ورزش کنند تا رطوبت اضافه بدن خارج شود.

● سوداوی

این گروه لاغر اندام و به شیرینی علاقه‌مندند، رنگ آنها بخصوص زیر چشم‌ها تیره است و موی سر آنها زبر و خشن است، ریزبین، دقیق و وسواسی هستند، سرمایی‌ هستند بخصوص در پاها، اشتهای کاذب دارند اما با خوردن غذای کم بسرعت سیر می‌شوند. بیماری‌های این گروه در فصل پاییز تشدید می‌شود. سوداوی‌ها بهتر است از مصرف کنسروها، غذاهای سرد، نمک زیاد، کاهو، عدس، خیار بخصوص در فصل پاییز و زمستان بپرهیزند.

● بلغمی

بلغمی‌ها طبعی سرد و تر دارند. تحمل زمستان برایشان سخت است و باید لباس فراوان بپوشند. تمایل زیادی به شیرینی دارند و معمولاٌ چاقند. با مصرف سردی مثل ماست و ترشی دچار ضعف و بی‌حالی و خواب آلودگی می‌شوند. گاهی در حین خواب ترشح بزاقشان از دهان خارج می‌شود. کم انرژی‌اند و زود خسته می‌شوند، نیاز به خواب زیاد دارند و خواب روز آنها را چاق می‌کند. رنگ پوستی روشن دارند و حالت موهایشان لخت است. معمولا در این گروه مشکلات تیروئیدی، روماتیسم و فشار خون دیده می‌شود. بلغمی‌ها بهتر است کمتر ماست مصرف کنند. در صورت مصرف شیر باید آن را با عسل یا یک قاشق مربا خوری گلاب مخلوط کنند. ترشی جات، کاهو، خیار، کیوی و بادمجان مناسب این مزاج نیست و سبب چاقی می‌شود.

در کنار توصیه‌هایی که برای مزاج‌های مختلف شد، برخی عادات غذایی برای همه مضر است. از جمله مصرف برخی مواد غذایی با برخی دیگر مثل مصرف تخم مرغ با ماهی و مرغ‌، پنیر با بادام یا تخم‌مرغ،‌ تخم‌مرغ با قارچ،‌ خربزه با مویز،‌ شیر با انجیر،‌ ماست با باقالی،‌ ماست با گوشت‌،‌ مصرف غذاهای سرد با یکدیگر‌،‌ مصرف غذاهای گرم با یکدیگر‌،‌ مصرف سرکه بعد از برنج،‌ مصرف ماست با ترشی یا غذاهای گوشتی.

همچنین علاوه بر توصیه‌های اکید برای مصرف آب، گاهی باید از مصرف آن بپرهیزیم ازجمله آشامیدن آب گرم بعد ازغذای شور، آشامیدن آب سرد با معده خالی، آشامیدن آب سرد بعد از ورزش، آشامیدن آب سرد پیش از خوابیدن و آشامیدن آب همراه غذا یا بلافاصله بعد از غذا.

دکتر داریوش ریزه‌وند

پزشک طب سنتی و همیوپات