حباب شیشه ای ساخت و ساز در دوبی

دوبی, شیخ نشینی است از امارات متحده عربی واقع در جنوب خلیج فارس که در سال ۱۹۳۰میلادی با جمعیتی حدود ۲۰هزار نفر که یک چهارم آن خارجیان ایرانی بودند شکل گرفت و در ۲۵ سال گذشته, به دلیل جذب سرمایه گذاری خارجی و تبدیل شدن به قطب اقتصادی منطقه پیشرفت فوق العاده ای کرد

دوبی، شیخ نشینی است از امارات متحده عربی واقع در جنوب خلیج‌فارس که در سال ۱۹۳۰میلادی با جمعیتی حدود ۲۰هزار نفر -که یک‌چهارم آن خارجیان ایرانی بودند- شکل گرفت و در ۲۵‌سال گذشته، به‌دلیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تبدیل‌شدن به قطب اقتصادی منطقه پیشرفت فوق‌العاده‌ای کرد.

در این سالیان، دوبی به‌صورت یک مرکز داد و ستد برای ایران و هند و پل ارتباطی دادوستد میان آفریقا و آسیای‌شرقی و خاور دور در آمده است. چیزی که در ماه‌های اخیر با پیدایش بحران در اقتصاد جهانی دستخوش تغییر منفی شده است؛ به‌طوری‌که دیگر این کشور مکان مطمئنی برای سرمایه‌گذاری نیست.

این در شرایطی است که حدود ??‌درصد سرمایه وارد شده در سال‌های گذشته به دوبی با سرمایه‌گذاری در بخش املاک صورت گرفته؛ به‌طوری‌که متقاضیان با خرید خانه‌ها و آپارتمان‌ها به‌صورت هوایی و ??‌ساله، صاحب امتیاز اقامت می‌شدند، چیزی که چندی است به یک سراب تبدیل شده است.

شهر دوبی به ? بخش «دیره» و «بر» تقسیم شده. دیره محلی بازاری، سنتی و قدیمی و کارگری است. اما بخش بر دوبی محلی است که مسئولان دوبی کوشیده‌اند از آن شهری مدرن با بافت مدرن درست کنند. خیابان شیخ زاید با ساختمان‌های مجلل و بلندبناست، پایین شهر جدید دوبی شود که بزرگ‌ترین برج دنیا را در خود جای خواهد داد. بالای شهر دوبی، ساحل کناری جمیراست با انواع ویلاهای مجلل چند میلیون دلاری و پالم‌هایی که در دل خلیج‌فارس پی‌ریزی و بنا شده است.

اگرچه ساخت‌و‌ساز در دوبی بسیار سریع‌تر از کشورهای غربی پیش رفت و دلیل هم این بود که نیروی کار ارزانی از آسیا در اختیار گرفت و با سرمایه‌گذاری کشورهای قدرتمند اقتصادی به‌ویژه بریتانیا طرحی نو درانداخت اما نتوانست اقتصاد خود را از گزند حوادث بحران‌زا دور نگه دارد این موضوع بیش از هرچیز بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی تاثیر منفی گذاشت.

این در حالی است که تحقیقات مؤسسه معتبر پراپرتی وایر (مؤسسه‌ای بین‌المللی برای بررسی وضعیت آمار و ارقام ساخت‌و‌ساز و مسکن در سراسر دنیا) حاکی از آن است که ساخت‌و‌ساز در دوبی تنها دست‌کم تا ۳ سال دیگر رونق ندارد. براساس گزارش‌ها پیش‌بینی وضعیت املاک و قیمت آن در دوبی، در بدترین شرایط، وضعیت سنگاپور در اواخر دهه‌۱۹۹۰ را خواهد داشت. در سنگاپور در ۱۸ ماه قیمت مسکن ۸۰‌درصد کاهش یافت. پیش‌بینی‌های قبلی حاکی از آن بود که بازار ملک در دوبی تا سال ۲۰۱۰ به اوج می‌رسد و از آن به بعد با پیشی گرفتن عرضه از تقاضا وارد رکود می‌شود.

با توجه به شرایط پیش آمده، پای شرکت‌های ساختمانی دولتی و خصوصی در دوبی که در چند سال گذشته آنقدر از محل ساخت مسکن سود و تجربه به‌دست آورده بودند. حالا برای سرمایه‌گذاری خارجی به اروپا و آسیا و حتی آفریقا کشیده شده است. در همین حال پیش‌بینی شده جمعیت دوبی تا ۱۰سال دیگر بیش از ۲برابر جمعیت فعلی افزایش پیدا کند. در برنامه‌های شهری و توسعه‌ای که مسئولان این شهر در دست اجرا دارند، پیش‌بینی شده که جمعیت دوبی تا سال ۲۰۲۰ به بیش از ۴‌میلیون نفر برسد.

هر چند که رکود اقتصادی کمر بازار پر رونق دوبی را درهم شکست اما چند پروژه ساختمانی بزرگ و خبرساز همچنان در حال انجام است که مهم‌ترین آنان، ساخت یک مجموعه شهرک به شکل نقشه جهان و همچنین پروژه ساختمانی ماه و خورشید است که این دوپروژه به گفته سازندگان و طراحان آن، از فضا نیز قابل‌ دیدن است.

از سال ۲۰۰۲ که دوبی با تصویب و تسهیل قوانین خود، امکان سرمایه‌گذاری خارجی‌ها را در بخش ساخت‌و‌ساز فراهم کرد، این بخش هر ساله با رشد ۲رقمی همراه بود. چیزی که چندی است به پایان خود نزدیک شده است ورؤیای رشد املاک دوبی به پایان رسیده است.

دوبی شهری است که‌زاده دلارهای نفتی است به همراه اندکی اندیشه و چاشنی بلندپروازی. دوبی شهری است که گران‌ترین آب و خاک دنیا را با تصفیه و نمک‌زدایی آماده بهره‌برداری می‌کند. بیشتر این آب و خاک برای ایجاد باغ‌ها و توسعه طبیعت مصنوعی در بیابان‌های خشک استفاده می‌شود.

اما آیا تا به حال با خود اندیشیده‌اید که چه خوب از طلای بدون عیار می‌شود چنین امکاناتی را فراهم کرد؟

برخی معتقدند که دوبی شهری است که بریتانیایی‌ها بنیان آن را گذاشتند، با جیب ایرانی‌ها رونق گرفت، با بازوی هندی‌ها ساخته شد و با قوانین ثبتی شیوخ عرب سند خورد.

جرمین گریر، نویسنده سرشناس روزنامه گاردین، در همین زمینه می‌نویسد، به‌نظر می‌رسد که بنیاد اصلی ساخت‌و‌ساز در دوبی چیزی جز افراط و نوآوری بلندپروازانه نیست. به‌نظر او بسیاری از این پروژه‌ها با این اوضاع اقتصادی به اتمام نخواهند رسید و بسیاری از آنها هرگز نباید آغاز می‌شدند.

البته به‌نظر می‌رسد که اظهارنظر درباره آینده عمرانی این شهر وابسته به تحولات جهانی و سایر عوامل است. به گفته او، عرب‌های حاشیه خلیج‌فارس از هیچ کاری برای ایجاد جذابیت توریستی رویگردان نیستند. از همه این تفاسیر که بگذریم، شهرها مانند انسان‌هایی هستند که ما با آنها ملاقات می‌کنیم و آشنا می‌شویم. در برخی چیزی را می‌بینیم و چنان شیفته آن می‌شویم که ساعت‌ها و روزها و ماه‌ها و حتی سال‌ها گفت‌وگو با آنها برایمان‌کم می‌نماید. برخی دیگر، گویا با وجود ظاهر زیبا و جاذبه‌های بیرونی، از درون تهی هستند و یافتن هویت در آنها مشکل است.

● روند پیشرفت دوبی

مطالعه در روند توسعه دوبی، نشان می‌دهد که در سیاستگذاری کلان، دولت دوبی خود را متعهد به ایجاد و حفظ ثبات سیاسی و اقتصادی مطلق، پاسخگویی و فراهم کردن محیط مناسب کسب و کار تجاری، تولیدی و خدماتی، افزایش اعتماد و امنیت بازار و اقتصاد، تشویق مردم بومی و خارجی‌ها به مشارکت و سرمایه‌گذاری در اقتصاد منطقه و وضع نظام قانونی و مقرراتی مشوق فعالیت‌های اقتصادی می‌داند و اجرای این موارد از مهم‌ترین دلایل موفقیت دوبی محسوب می‌شود.

به گفته فدایی، دسترسی به انواع استعدادهای نیروی انسانی در داخل و از اقصی نقاط جهان، دستمزد و حقوق مکفی و رقابتی (در یک نظام بدون تورم)، مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی (براساس ضوابط وضع‌شده توسط دولت دوبی)، قوانین و مقررات لازم در سطح حداقل و نه دست‌و‌پاگیر، استقرار در چهارراه جهانی میان شرق، غرب، شمال و جنوب، ایجاد یک نظام خدماتی (بانکداری، هتلداری، مالی، بندری و تبلیغاتی) درجه یک، کیفیت بالای زندگی، استقرار یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های حمل‌ونقل (هوایی، دریایی و زمینی)، برقراری ایدئولوژی اقتصاد آزاد، رعایت قوانین فدرال و قوانین اسلامی، نظام سیاسی فدرال -در رابطه با امارات - و قرابت طبیعی به سایر شیخ‌نشین‌ها در چارچوب یک نظام اعتماد و همکاری متقابل و همجواری امارات با کشور پهناور ایران و قطب فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی خاورمیانه به‌عنوان اصلی‌ترین عوامل شکل‌گیری دوبی شناخته می‌شوند.

منبع: همشهری

بنیامین صدر