تاریخچه آموزش و پرورش کودکان ناشنوا در ایران

۲۴ تا ۳۰ سپتامبر هر سال از سوی مجامع جهانی به عنوان هفته جهانی ناشنوایان نامگذاری شده است هدف از این نامگذاری ارتقای فرهنگ ارتباط با ناشنوایان, دانسته هایی از زبان اشاره و آگاهی دولت ها و همچنین عموم مردم از مشکلاتی است که این قشر با آن روبرو هستند

۲۴ تا ۳۰ سپتامبر هر سال از سوی مجامع جهانی به عنوان هفته جهانی ناشنوایان نامگذاری شده است. هدف از این نامگذاری ارتقای فرهنگ ارتباط با ناشنوایان،‌ دانسته هایی از زبان اشاره و آگاهی دولت ها و همچنین عموم مردم از مشکلاتی است که این قشر با آن روبرو هستند.

به گزارش روز یکشنبه خبرنگار آموزش و پرورش باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران "ایسکانیوز"، با آنکه حدود ۴۰۰ سال به طور پراکنده و ۲۰۰ سال به طور انسجام یافته در دنیا ناشنوایان کار آموزشی و تربیتی کرده اند در ایران سال ۱۳۰۳ را می توان آغاز آموزش ناشنوایان به طریق علمی به حساب آورد. آغازگر و پیشگام تعلیم و تربیت کودکان ناشنوا در ایران زنده یاد جبار عسگرزاده (باغچه بان) و محل شروع آن تبریز بود.

در سال ۱۳۳۴ کلنگ نخستین ساختمان ویژه ناشنوایان در یوسف آباد زده شده و سال ۱۳۳۶ این مدرسه با ظرفیت ۱۲۰ دانش آموز افتتاح و بهره برداری شد. در سال ۱۳۴۱ ساختمان دیگری در ضلع جنوبی آموزشگاه در چهار طبقه با بیست کلاس ضد صوت، کلینیک سنجش شنوایی،‌ سالن اجتماعات،‌ ناهارخوری و کتابخانه آماده بهره برداری شد و تعداد دانش آموزان به ۲۲۰ نفر رسید.

متاسفانه زندگی سراسر تلاش استاد باغچه بان در دوران آموزشی ناشنوایان باغچه بان، بیش از ۹ ماه به طول نینجامید و در چهارم آذرماه ۱۳۴۵ در ۸۰ سالگی چشم از جهان فرو بست و مدیریت مدارس باغچه بان را به فرزند تحصیل کرده و جوان خود سپرد.

در سال ۱۳۴۷ هنوز دفتر آموزش کودکان استثنایی تاسیس نشده بود که واحد شماره دو باغچه بان را به فرزند تحصیل کرده و جوان خود سپرد. کتاب های درسی خاص ناشنوایان و روش های تدریس آنان با موافقت و هزینه سازمان برنامه و بودجه چاپ و تکثیر و در مدارس ناشنوایان توزیع می شد و برنامه تربیت معلم تحت نظر دفتر آموزش کودکان استثنایی قرار گرفت. در سال ۱۳۴۷ دفتر آموزش استثنایی تاسیس و متولی آموزش استثنایی در کشور شد.

از سال ۱۳۴۸ معلمان دوره دیده و متخصص ناشنوایان هر ساله حدود ۳۰ نفر بین نواحی آموزشی تهران و شهرستان های کشور توزیع می شدند. این معلمان در مراکز آموزشی از پیش تاسیس شده مشغول فعالیت شدند یا با حمایت اداره کل آموزش و پرورش در مدارس عادی موفق به ایجاد کلاس ضمیمه شدند. تا سال ۱۳۵۰ یازده باب آموزشگاه و ۴۴ کلاس ضمیمه خاص ناشنوایان در سراسر کشور وجود داشت که در مهرماه سال ۵۴ به ۲۸ باب آموزشگاه و ۱۱۰ کلاس خاص افزایش یافت. در واقع در طول چهار سال تعداد دانش آموزان ناشنوای تحت پوشش چهار برابر و به عدد یک هزار و ۹۳۶ نفر رسید.

مدارس ناشنوایان تهران از سال ۱۳۶۳ تحت پوشش مجموعه آموزشی باغچه بان قرار گرفتند و در زمان تشکیل سازمان آموزش و پرورش استثنایی حدود ۲۷ باب آموزشگاه خاص ناشنوایان فعالیت داشتند.

گروه آموزش و توان بخشی ناشنوایان همچون سایر گروه های آموزشی از ابتدای تاسیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی آغاز به کار کرد و در طول دوران ۲۳ ساله فعالیت دفتر آموزش کودکان استثنایی، کارآمدترین واحد آموزشی بود.

با ایجاد مدیریت سنجش و پیگیری در ساختار تشکیلاتی سازمان، امر سنجش شنوایی دانش آموزان گسترش بیشتری و با اجرای طرح سنجش کودکان بدو ورود به دبستان پیش از پیش به توسعه آموزش و جذب دانش آموزان ناشنوا کمک کرد.

با تاسیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی، گام های علمی برای تالیف کتب درسی خاص گروه های مختلف استثنایی از جمله ناشنوایان برداشته شد که در مرحله نخست برای نوآموزان پیش دبستانی آماده و توزیع شد و مناسب سازی کتب درسی ادامه پیدا کرد.

با آنکه شروع آموزش رسمی کودکان استثنایی از جمله ناشنوایان با محور تلفیقی بوده است با این خصوصیت که کلاس خاص در مدارس عادی تشکیل شود اما به خاطر ناآشنایی آموزش عادی با آموزش استثنایی و فقدان امکانات مناسب و عدم رعایت استانداردهای آموزشی در مدارس،‌ آموزش استثنایی به سوی تمرکز و تجمیع پیش رفت.

اینک از آغاز آموزش ناشنوایان به شکل آموزشگاهی آن در ایران حدود ۸۴ سال می‌‏گذرد. این مدت در مقابل سابقه این نوع آموزش در جهان که از شروع آن بیش از ۲۰۰ سال می گذرد زیاد طولانی نیست. گروه آموزشی دانش آموزان ناشنوا در سازمان آموزش و پرورش استثنایی اینک با تعداد ۱۸ هزار و ۲۶۶ دانش آموز ناشنوا و نیمه شنوا در دو هزار و ۴۳۶ کلاس در کشور مشغول فعالیت است.

همچنین با توجه به سیاست یکپارچه‌‏سازی آموزش و توان بخشی مبتنی بر جامعه و نزدیک شدن دانش آموزان استثنایی به جامعه عادی،‌‏ هم اینک تعداد پنج هزار و ۲۸۷ نفر دانش آموز نیمه شنوا که از بهره هوشی و استعداد تحصیلی خوبی برخوردارند طی ضوابطی بین دانش‌‏آموزان عادی تلفیق و مشغول تحصیل هستند.

به امید روزی که هیچ ناشنوایی بدون تکلم نباشد و هیچ کودک استثنایی بدون آموزش نماند./۰۵/۱۴۶