راه های میان بر یا تصمیمات عجیب

دولت نهم در سال نوآوری و شکوفایی

استفاده از راه های میان بر اصطلا حی است که از سوی دولتمردان در سال جدید برای رسیدن به شکوفایی و نوآوری استفاده می شود، هر چند که مشخص نیست منظور دولتمردان از راه های میان بر چیست اما عملکرد دولت در سه سال گذشته در حوزه های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نشان داده است که دولت نهم در استفاده از مسیرهای نامتعارف اصرار ویژه ای دارد. به طور مثال رئیس جمهور با نادیده گرفتن ۲۰ سال برنامه ریزی برای کنترل جمعیت روبه رشد جامعه اعلا م کرد دو فرزند به هیچ عنوان برای خانواده های ایرانی کافی نیست و کشور ما دارای منابع و ذخایری است که بر اساس آن خانواده ها می توانند به زاد و ولد بیشتری بپردازند. تغییر ساعت رسمی، انحلا ل شوراهای عالی اداری، نفی سیاست ورزی در قالب احزاب و کاهش سود بانکی با دستور مستقیم رئیس جمهور بدون توجه به شرایط اقتصادی جامعه و بانک ها، توزیع عجولا نه و فله ای درآمدهای ناشی از نفت به شکل وام های زودبازده، وام مسکن و... که در نهایت منجر به تورم بالا شد از موارد مشابه ای است که دولت نهم به رغم انتقادات کارشناسان بر اجرایی شدن آنها اصرار ورزیده است. با این سابقه استفاده از میان بر در امر شکوفایی و نوآوری همراه با اظهارات رئیس جمهور درباره تحول اقتصادی در سال ۸۷ کارشناسان را با علا مت تعجب جدیدی روبه رو کرده است.

یک کارشناس می گوید تعجب درباره دولت نهم امری طبیعی شده است. علامت سوال وقتی مطرح می شود که بخش های نامتعارف و متعارف در کنار یکدیگر قرار داشته باشند و یک کارشناس سعی می کند از طریق شناخته ها پی به ابهامات ببرد. درباره عملکرد دولت نهم علا مت تعجب همیشه پیش از علا مت سوال ظاهر می شود و ناشی از گنگی و ابهام به طور کلی است. وی می افزاید مثلا در زمینه کاهش سود بانکی از طریق بخشنامه رئیس جمهور به بانک ها علا مت تعجب پیش از علا مت سوال ظاهر شد زیرا با کمترین آشنایی با مبانی علم اقتصاد می توان نتیجه گرفت که قوانین اقتصادی حاکم به جامعه دارای شرایطی حقیقی هستند که با وضع قوانین صرف به صورت دستوری نمی توان آنها را نادیده گرفت. وی در مثالی برای توضیح این مساله می گوید قوانین اقتصادی مانند قوانین علوم تجربی ناشی از واقعیت هایی در عالم خارج هستند. هیچ کس نمی تواند امشب بخشنامه ای صادر کند که ماه نباید به دور خورشید بچرخد یا آب در ۱۰۰ درجه به جوش نیاید. عملکرد دولت در حوزه های گوناگون به نوعی نفی این فرض است.

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به نامگذاری سال ۱۳۸۷ به نوآوری و شکوفایی ادامه می دهد: نوآوری و شکوفایی البته امری میمون است. چه بسیار افق های نادیدنی بوده اند که در حوزه گوناگون به واسطه کسانی که فراتر از واقعیات حرکت را دیده اند گشوده شده است اما نکته مهم اینجاست که لا زمه این افق گشایی درک واقعیات موجود و به تعبیری استفاده از تجربه های انباشته شده است.

وی با اشاره به تغییر وزیر آموزش و پرورش در اواخر سال ۸۶ می گوید: به راستی مبنای عملکرد دولت در افزایش بی رویه نیروهای حق التدریس چه بود؟ آیا در برنامه چهارم توسعه و سند چشم انداز اشاره های لازم به ارتقای کیفیت آموزش و پرورش نشده بود؟ آیا ارتقای آموزش در دوره متوسطه و دوره های پایین تر محتاج به حضور نیروهای کیفی در امر آموزش و پرورش نیست؟ پس چگونه آقای فرشیدی به صورت اتوبوسی افرادی را وارد حوزه آموزش و پرورش کرد که دارای مدارک دیپلم و فوق دیپلم بودند؟ راهنمای دولت نهم درباره این عملکرد چه بود؟ آیا با بودن برنامه شفافی مثل برنامه چهارم توسعه علا مت تعجب درباره این نوع عملکرد کم نیست؟

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به نارضایتی نخبگان از دولت نهم و وضعیت دولت نهم در مورد کارشناسان می گوید: یکی از علت های فرافکنی دولت در مقابله با مشکلا ت عدم سودجستن از نخبگانی است که دارای قدرت پیش بینی هستند. دولتی که عملکرد تمام دولت های گذشته را زیر سوال می گذارد و به کارشناسان مرتبط با آنها دید منفی دارد کمتر توانسته است تصمیم های درست و به موقع بگیرد.

وی با اشاره به قطعی گاز در زمستان سال ۸۶ در استان های شمالی کشور می گوید: دولت به جای قبول اشتباهات اعلا م کرد که برخی افراد از داخل کشور به ترکمنستان خط داده بودند که برای تضعیف دولت نهم گاز را قطع کنند. آیا سیاستمداران ترکمنستان این قدر بی حساب و کتاب سیاست ورزی می کنند؟

این کارشناس مسائل سیاسی ادامه می دهد: کشور روسیه هم در سرمای زمستان گاز خود را بر روی همسایگان بست. آیا این نمی توانست تجربه ای برای ما باشد؟ اگر چند کارشناس خبره در دولت بود نمی توانست همان موقع پیش بینی کند که ترکمن ها هم می توانند همین تجربه را برای ما تکرار کنند. وی با بیان اینکه یکی از مشکلا ت جامعه ما این است که به مشاوره اعتقادی نداریم می افزاید: البته ممکن است ما افراد مختلفی را تحت عناوین گوناگون مانند مشاوران جوان، مشاوران مطبوعاتی و... دور خود جمع کنیم اما اولا بیشتر به دنبال پرستیژ و سرکار گذاشتن اطرافیان هستیم و در ثانی از مشاور انتظار داریم هر آن چه که ما می گوییم را تایید کند. وی با نقل اظهارات ایزاک نیوتن طبیعی دان معروف اروپایی درباره کشف قوانین فیزیک مکانیک می گوید: این دانشمند اعلا م کرد که اگر من به توفیق هایی دست یافته ام به این دلیل است که به دوش غول هایی چون ارشمیدس و گالیله ایستاده ام. تصور کنید که اگر نیوتن رویه دولت نهم را در پیش می گرفت بشر امروز به این همه اکتشاف و اختراع نائل می شد؟

این کارشناس مسائل سیاسی می گوید: نوآوری و شکوفایی مستلزم برگزیدن ابزار مناسب است. چه بسا مشکلاتی در جامعه ما وجود دارد که راه حل های آن وجود دارد و احتیاجی به نوآوری هم در آن نیست. تنها باید به دیگران نگاه کرد و از تجربیات آنها سود جست و چه بسا مسائلی که با توجه به شرایط خاص فرهنگی اجتماعی ایران احتیاج به نوآوری دارد. نوآوری در جامعه احتیاج به دوری از خودمحوری، داشتن برنامه، صداقت با خود و جامعه و دوری از سیاست زدگی و توجه به نظریات دیگران فارغ از گرایش های سیاسی و فکری و در یک کلا م عقلا نیت است.

وی در پایان می گوید: دولت نهم نشان داده است که ظرفیت کمی در بهره برداری از استعدادهای موجود دارد. شاید ادامه ندادن روند فعلی و عمل کردن به آن چه تاکنون عمل نشده بهترین نوآوری در دولت نهم باشد.

چشم ها را می توان شست اگر شیرینی قدرت اجازه دهد. آیا احمدی نژاد می تواند؟

آرش محبی