روزهایی که شبیه هیچ روزی نیست

حرف های مشترک میان ما و جوانی

جوانی تعریف مشخصی ندارد. هر کسی برایش یک نظری دارد و همین است که می‌بینی گاهی یک آدم ۷۰ ساله، به یک آدم ۴۰ ساله می‌گوید: «تا جوانی، حواست به آینده باشد.» اگر بخواهیم براساس استانداردها تعریف کنیم، از روزهای بلوغ جسمی و ذهنی یک‌نفر تا ۳۰ سالگی می‌شود جوانی؛ روز و روزگاری که همه درباره‌اش حرف می‌زنند، خاطره تعریف می‌کنند، شعر می‌گویند، داستان می‌نویسند، فیلم می‌سازند و خلاصه هرکاری از دستشان برمی‌آید انجام می‌دهند تا اهمیت آن از دست نرود و آنهایی که در این بازه رویایی و جادویی هستند، قدرش را بدانند اما هیچ‌کدام از اینها، برای آنهایی که در این روزهای پرشکوه نفس می‌کشند، مهم نیست...

در این روزهای عجیب و غریب، انگار زندگی تمام ندارد، همه‌چیز به آینده‌ای دور سپرده می‌شود و نفس‌های جوانی آنقدر کش پیدا می‌کند که تا به خودت می‌آیی، همه‌چیز تمام شده و پله‌های میانسالی از دور خودشان را نشان می‌دهند و بعد انگار سر می‌خوری در سرازیری‌ای که از جوانی فقط خاطره‌ای دارد و حسرت‌هایی. این گزارش نه درباره خوبی‌ها و خوشی‌های جوانی است و نه درباره حسرت‌های آن، درباره تمام نشانه‌ها و حرف‌های مشترک این روزها حرف می‌زنیم؛ حرف‌هایی که همیشه مشترک می‌ماند.

● حرف اول

چقدر زود گذشت! نفهمیدیم چی شد

کلیشه‌ای‌ترین جمله‌هایی که درباره جوانی می‌شنویم، همین‌هاست. جمله اول معمولا بعد از روایت خاطره‌ها می‌آید و دومی هم جمله تاکیدی است برای اینکه مشخص شود واقعا زود گذشته و چیزی از آن نفهمیده‌ایم اما اصل ماجرا این نیست؛ ما براساس خاصیت نوستالژی‌بازی و اصرار برای اهمیت موضوع جوانی، به این جمله‌های کلیشه‌ای چنگ می‌اندازیم. واقعیت ماجرا این است که همه ما در روزگار جوانی، در بعدازظهرهای کسل‌کننده، با دوستان?مان درباره کش آمدن زمان حرف می‌زنیم و برای هر اشتباهی یک جمله همیشگی داریم: «دفعه بعد، این‌ اشتباه را تکرار نمی‌کنم و حالاحالاها زمان دارم.»

● حرف دوم

هیچ‌کس مرا نمی‌فهمد

انگار همه دنیا قول داده‌اند در جوانی، درگیر هزار و یک دغدغه پیچیده ذهنی یک جوان باشند و وقتی این دغدغه‌ها رو می‌شود، این درک‌نکردن، مهلک‌ترین ضربه این دوران می‌شود. زمان هم که کش‌دار و کسل، کافی است چنین اتفاقی بیفتد تا در کنج عزلت سقوط کنی و غم ایام بخوری. آدم دقیقا در همین روزهاست که یادش می‌رود چقدر اختلاف نسل‌ها و فرهنگ‌ها مهم است و همزیستی مسالمت‌آمیز راه خوبی است. یادش می‌رود اصل بر گفت‌و‌گو و تفاهم است و همین می‌شود که پناه می‌برد به آدم‌هایی که نمی‌شناسد و راه‌هایی که مقصد نامعلوم دارد. بعد از همه اینها، زمان کش‌دار ناگهان تمام می‌شود و تازه اصول مسالمت در روزهای میانسالی بازمی‌گردد. حتی اگر نسل ‌سومی‌های این روزها را که در آستانه ۳۰ سالگی هستند با نسل‌ چهارمی‌ها که هنوز در اوایل دهه ۲۰ زندگی به سر می‌برند، در یک اتاق بیندازید، نه دارودسته نسل سومی‌ها تاب می‌آورند و نه آن نسل چهارمی‌ها.

● حرف سوم

زمان ما که این‌طور نبود

مسعود کیمیایی در گفت‌و‌گویی درباره دوران جوانی?اش خودش، احمدرضا احمدی، فریبرز قریبیان و باقی رفقای دوران جوانی گفت: «نسل ما همه نابغه بودند.» خواندن این جمله از زبان کیمیایی به واسطه اسم و رسمش، خیلی عجیب نیست اما به جز کیمیایی، حتی پدربزرگ و مادربزرگ‌های خودمان هم همین جمله‌ها را به زبان می‌آورند. جمله‌هایی که از «ماست‌های قدیمی خیلی خوشمزه بود» تا «آن‌ موقع‌ها ما خیلی شادتر و امیدوارتر از جوان‌های امروز بودیم» شروع می‌شود و به سرتکان‌ دادن‌های حسرت‌بار می‌رسد. خیلی هم عجیب نیست، این خاصیت همه ماست. اگر الان سراغ یک دانشجو بروید، مطمئن باشید خاطرات مدرسه‌اش عزیزتر است. معمولا ‌کسی که این جمله‌های حسرت‌بار را می‌گوید، یادش رفته این روزها هم می‌تواند خوب باشد و در صحبت‌های آدمی مثل مسعود کیمیایی، این هشدار و انرژی منفی نشسته که این جوان‌های امروزی نابغه نیستند و هیچ‌کدام کار خاصی نکرده‌اند. با این جمله‌های حسرت‌بار، سنگینی حسرت و ناتوانی، فقط روی دوش آنهایی می‌نشیند که در روزهای باشکوه جوانی راه می‌روند و امیدواری، حق مسلم آنهاست.

● حرف چهارم

من شبیه هیچ‌کس نمی‌شوم

رویا و جاه‌طلبی، ذات جوانی است. رویاها و آرزوهای بزرگ و کوچک هستند که موتور حرکت را روشن می‌کنند و اگر نباشند، هیچ قدمی برداشته نمی‌شود. رویاها در جوانی می‌آیند و می‌روند و هر آدمی که در زندگی دیده می‌شود، آنقدر دور از تمام این رویاهاست که هرجوانی به خودش قول می‌دهد شبیه هیچ‌کس دیگری نشود و خیلی بهتر از همه آدم‌های جهان از پس زندگی برآید. این حرف و آرزو خیلی هم بد نیست، گاهی از دل همین رویاها، به روزهایی می‌رسیم که همیشه در خواب می‌دیدیم.

● حرف پنجم

می‌خواهم جهان را زیر و رو کنم

زیرورو کردن جهان، هدف مشترک همه جوان‌های دنیاست؛ کافی است سال‌ها بگذرد و زندگی جدی‌تر شود تا به جای این رویای رنگارنگ، حداقل‌هایی مثل داشتن یک زندگی آرام، جای آن را بگیرد اما کاش این شور و شوق، برای همیشه در دل همه بماند تا تصویر رویایی جهانی بهتر، نزدیک و نزدیک‌تر شود.

● حرف ششم

ما نسل سوخته‌ایم

اگر از قدیمی‌ها بپرسیم، می‌گویند جوانی ما آنقدر امکانات مدرن و تکنولوژی‌ نبود، پس ما نسل سوخته‌ایم. از میانسال‌ها بپرسیم، می‌گویند ما یک انقلاب و جنگ را تجربه کردیم و چیزی از جوانی نفهمیدیم. نسل سومی‌ها هم معتقدند که کودکی‌شان با خمپاره و ترس گذشت و حالا هم مشکلات اقتصادی و بیکاری و... نفسشان را بریده است. نسل چهارمی‌ها که اصلا بهانه نمی‌آورند، کلا معتقدند سوخته‌اند. یک‌نفر بیاید و تکلیف این سوختگی نسلی را مشخص کند.

● حرف هفتم

قدرش را ندانستم

از بدبخت‌ترین تا موفق‌ترین آدم‌هایی که می‌بینیم، همه معتقدند ارزش و اهمیت جوانی را آن‌طور که باید نشناخته‌اند. به امروزشان که نگاه کنی، همچنان فرصت‌ها را می‌بینی اما انگار هیچ‌کس فرصت‌های امروزش را نمی‌خورد و مهم‌ترین فرصتی که از‌دست‌رفته می‌داند، همان جوانی است.

● حرف هشتم

اگر به آن روزها برمی‌گشتم...

این جمله خیلی خاص است؛ آدم‌ها با صادقانه‌ترین حالت این جمله را به زبان می‌آورند و همیشه هم کسی لبخند می‌زند که معتقد است اگر برگردد، همان کارهایی را می‌کند که قبلا انجام داده بوده.

● حرف نهم

دل باید جوان باشد

جمله خوبی است، هرچند که کمی امیدواری بی‌دلیل دارد اما تجربه نشان داده که این جمله همیشه از زبان آدم‌های پیر و میانسال شاد و مجلس‌گرم‌کن و... شنیده می‌شود و خوب است که آدم امیدوار باشد.

● حرف دهم

آن موقع‌ها که این شکلی نبودم

تمام تصویرهای رویایی و ظاهری زیبا، در ذهن آدم ساخته می‌شود تا از جوانی‌اش خاطره‌ای باشکوه و رویایی داشته باشد. البته که ظاهر جوان، مهم‌ترین چیزی است که بعد از جوانی از دست می‌دهیم، اما نباید یادمان برود که در روزگار جوانی، حتی یک جوش کوچک هم می‌توانست کاری کند که در یک مجلس ساکت و بی‌صدا شویم و غم عالم در دلمان بنشیند.

نازنین متین‌نیا