یکشنبه, ۳ تیر, ۱۴۰۳ / 23 June, 2024
امامان راهنمایان به رضای خداوند
![امامان راهنمایان به رضای خداوند](/web/imgs/16/152/syl7u1.jpeg)
در این سلسله مقالات امامشناسی را با الهام از زیارت بلند جامعه كبیره پی میگرفتیم. در این مقاله به شرح فرازی دیگر از این زیارت میپردازیم.
«والمستقرین فی امر اللّه» سلام بر شما امامان كه در امر خداوند ثابت قدم و استوار بودید.
استقرار به معنای جاگرفتن و ثبات است.
واژه «امر» دارای دو معناست یكی به معنای فرمان است كه جمع آن اوامر است و ماضی و مضارع و دیگر مشتقات را دارد و دوم معنای كار و شأن كه جمع آن امور است و مشتقات ندارد.
«المستقرین فی امر اللّه» بر اساس آنكه امر را به معنای فرمان بگیریم یعنی آنكه شما ثابت قدم و استوار در اوامر الهی بوده از آن رو كه در اوج ایمان و در تمام عرصههای ایمانی «مستقر» ثابت و تزلزلناپذیر بودید.
● استقرار در اصل ایمان
شما مصداق بارز «ایمان مستقر» بودید. چون از نگاه روایات دو نوع ایمان هست یكی ایمان مستقر و دیگری ایمان عاریتی، در برخی روایاتی كه در ذیل آیه ۹۸ سوره انعام «...فمستقر و مستودع» رسیده است كه «ما كان من الایمان المستقر فمستقر الی یوم القیامهٔ (او ابداً) و ما كان مستودعاً سلبه اللّه قبل الممات»(۱) ایمان مستقر ایمانی است كه تا روز قیامت یا برای همیشه ثابت میماند ولی ایمان مستودع قبل از مرگ از دست میرود.»
صاحبان ایمان مستقر ریزش ندارند، ثابت قدم و استوار پای ایمان خود میایستند ایناناند كه سعادت بهشتی شدن را دارند.
«انّ الّذین قالوا ربنا اللّه ثم استقاموا تتزل علیهم الملائكهٔ الاتخافوا و لاتحزنوا و ابشروا بالجنهٔ الّتی كنتم توعدون؛(۲) همانا كسانی كه گفتند پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت ورزیدند فرشتگان بر آنها نازل میشوند كه نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما آن بهشتی كه به شما وعده داده شده است.»
«استقاموا از ماده استقامت به معنای ملازم طریق مستقیم بودن و ثبات بر خط صحیح است.»
از این آیه استفاده میشود كه ایمان و توحید همراه با استقامت است كه دارای ارزشی والاست و اینانند كه برخوردار از جایگاهی ویژه در پیشگاه خداوند میبوده و فرشتگان الهی پیام دار امن و سرور برای آنان میباشند.
در سخنی امیرمؤمنان علی(ع) فرمود:
«و انی متكلّم بعدهٔ اللّه و حجّته قال الله تعالی ان الّذین قالوا ربنا اللّه ثم استقاموا تتزل علیهم الملائكهٔ الّا تخافوا و لاتحزنوا و ابشروا بالجنهٔ الّتی كنتم توعدون و قد قلتم ربنا اللّه فاستقیموا علی كتابه و علی منهاج امره و علی الطریقهٔ الصالحهٔ من عبادته ثم لاتمرقوا منها ولاتبتدعوا فیها و لاتخالفوا عنها فان اهل المروق منقطع بهم عند اللّه یوم القیامهٔ؛(۳) من به اتّكای وعدههای الهی و با دلیل و حجت او سخن میگویم خداوند میفرماید... شما گفتهاید پروردگار ما خداست بنابراین باید بر طریقه كتاب او و راه روشن فرمانش و مسیر درست عبادتش مستقیم و ثابت بمانید سپس از این مسیر روشن خارج نشوید و در آن بدعتی نگذارید و از آن منحرف نگردید چه اینكه آنان كه خارج شوند در قیامت در پیشگاه خدا وا میمانند و به سر منزل مقصود نمیرسند.»
«ان الّذین قالوا ربنا اللّه ثم استقاموا فلا خوف علیهم ولاهم یحزنون اولئك اصحاب الجنهٔ خالدین فیها جزاءاً بما كانوا یعملون؛(۴) همانا كسانی كه گفتند پروردگار ما اللّه است سپس استقامت به خرج دادند نه ترس بر آنهاست و نه غمی دارند آنها اهل بهشتند و جاودانه در آن میمانند این پاداش اعمالی است كه انجام میدادند.»
در ذیل هر دو آیه از معصومین(ع) رسیده است كه از مصادیق استقامت در مسیر خداوند، استقامت در ولایت است. در ذیل آیه سوره فصلت آمده است كه حضرت امام رضا(ع) فرمود: «هی واللّه ما انتم علیه؛(۵) به خدا قسم استقامت در صراط مستقیم همان است كه شما برآنید.»
در ذیل آیه سوره احقاف در تفسیر علی بن ابراهیم آمده است امام معصوم فرمود: «استقاموا علی ولایهٔ امیرالمؤمنین»(۶) منظور استقامت بر ولایت امیرالمؤمنین (ع) است. این آغاز و پایان صاحبان ایمان مستقر است اما صاحبان ایمان مستودع یا عاریتی در مقطعی از نور ایمان بهرهمیگیرند اما تداوم ندارد، تا دم مرگ آنرا همراه ندارند در حدیثی از پیامبر اكرم(ص) رسیده است كه:
«قدقالها الناس ثم كفر اكثرهم فمن قالها حتی یموت فهو ممن استقام علیها.»(۷) گروهی این سخن را گفتند سپس اكثر آنان كافر شدند اما كسی كه این سخن را بگوید و همچنان به آن تداوم دهد تا مرگش فرا رسد او از كسانی است كه بر آن استقامت كرده است.
كم نبودند كسانی كه در برههای از مسلمانان سخت كوش حتی پیشگام بودند اما در این مسیر استوار نماندند و ریزش داشتند. زبیر بن عوام از این كسان بود. امام صادق(ع) فرمود: «ولقد مشی الزبیر فی ضوء الایمان و نوره حین قبض رسول اللّه حتی مشی بالسیف و هو یقول لانبایع الا علیاً»(۸)
زبیر در پناه ایمان حركت میكرد لیكن این نور تا زمانی كه رسول خدا زنده بود و اندكی پس از وفات آن حضرت پرتو افشانی میكرد از این رو شمشیر میكشید و میگفت جز با علی بیعت نمیكنیم.
زبیر در تمام دوره سكوت علی(ع) از هواداران حضرت بود او وقتی دید كه امام علی(ع) را با اهانت به مسجد میبرند با شمشیر بر مهاجمان حمله كرد و خروش برآورد: یا معشر بنی هاشم ایفعل هذا بعلی و انتم احیاء؛ ای گروه بنی هاشم شما زندهاید و با علی چنین رفتار میكنند.
هنگامی كه حضرت فرمود وفاداران به من فردا صبح با سرهای تراشیده و همراه با سلاح خود به منزل من بیایند تنها سلمان، ابوذر، مقداد، زبیر به وعده خود وفا كردند.
او در شورای ۶ نفری كه عمر تشكیل داد حامی امیرمؤمنان علی(ع) بود. لكن متأسفانه با این سوابق زبیر عاقبت به خیر نشد.(۹)
مهم آن است كه انسان بتواند گوهر ایمان را تا دم مرگ همراه خود بیاورد.
«المستقرین فی امر اللّه» سلام بر شما امامان كه از آغاز تا پایان عمر مباركتان نه تنها مؤمن كه پاسدار حریم ایمان بودید و در این مسیر از تمام هستی خویش مایه گذاشتید و همگی با شهادت به دیدار خدا رفتید چه شهادت سرخ و چه شهادت سبز.
● تكلیف محوری امامان
«تكلیف محوری» اساس زندگی امامان علیهم السلام بود. و شاید بتوان یكی از ابعاد «المستقرین فی امر اللّه» را همین دانست.
برای آنان مهم این بود كه رسالت الهی خویش را انجام دهند مگر نه اینست كه امامان ما سلام اللّه علیهم اجمعین تداوم بخش همان راهی هستند كه انبیاء عموماً و نبی اكرم(ص) خصوصاً آغازگر آن بودند.
گفتار پیامبران بزرگ این بود كه: «ابلغكم رسالات ربّی و انصح لكم؛(۱۰) من رسالتهای پروردگارم را ابلاغ میكنم و خیرخواه شما هستم.»
در مسیر انجام رسالت الهی فقط باید از خداوند خشیت داشت و بس و بیمی از دیگری به دل راه نداد:
«الّذین یبلغون رسالات اللّه و یخشونه ولایخشون احداً الا اللّه و كفی باللّه حسیبا؛(۱۱) پیامبران(پیشین) كسانی بودند كه تبلیغ رسالتهای الهی میكردند و تنها از او خشیت داشتند و از هیچكس جز خدا خشیت نداشتند و همین بس كه خداوند حسابگر و پاداش دهنده اعمال آنهاست.»
حجهٔالاسلام و المسلمین سید احمد خاتمی
۱. ادب فنای مقربان، ج ۲، ص ۳۲۳ به نقل از تفسیر عیاشی.
۲. سوره فصلت، آیه ۳۰.
۳. نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶.
۴.سوره احقاف، آیه ۱۳ و ۱۴.
۵. مجمع البیان، ذیل آیه سوره فصلت.
۶. تفسیر علی بن ابراهیم، ج ص .
۷. مجمع البیان، ذیل آیه ء سوره فصلت.
۸. ادب فنای مقربان، ج ۲، ص ۳۲۳ به نقل از تفسیر عیاشی.
۹. رجوع كنید به كتاب رسالت خواص، ص ۶۰ و ۶۱.
۱۰. سوره اعراف، آیه ۶۲. نیز آیه ۶۸ و ۹۳.
۱۱. سوره احزاب، آیه ۳۹.
۱۲. مجمع البحرین، كلمه «خشیت».
۱۳. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید معتزلی، ج ۸، ص ۳۰.
۱۴. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید معتزلی، ج ۶، ص ۲۱.
۱۵. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.
۱۶. تاریخ دمشق، ترجمه الامام حسن، ص ۲۰۳، ح ۳۲۹.
۱۷. بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۱۵، باب ۱۸.
۱۸. مقتل خوارزمی، ج۱، ص ۱۸۸.
۱۹. سوره یوسف، آیه ۱۰۸.
۲۰. سوره توبه، آیه ۱۲۰.
۲۱. سوره احزاب، آیه ۴۸.
۲۲. سوره احقاف، آیه ۳۵.
۲۳. سوره انعام، آیه ۳۴.
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات ریاست جمهوری 1403 انتخابات مسعود پزشکیان سعید جلیلی قالیباف انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم علیرضا زاکانی ایران مناظره انتخاباتی پزشکیان محمدباقر قالیباف
تهران هواشناسی قوه قضاییه قتل دستگیری کلاهبرداری پلیس وزارت بهداشت سلامت سیل آموزش و پرورش سازمان هواشناسی
بانک مرکزی خودرو قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو ایران خودرو سهام عدالت بازار خودرو قیمت سکه حقوق بازنشستگان یارانه بازنشستگان
عید غدیر تلویزیون سینمای ایران سینما مجید قناد فیلم رسانه ملی کنسرت تخت جمشید سریال کتاب تئاتر
دانشگاه آزاد اسلامی
رژیم صهیونیستی اسرائیل روسیه غزه فلسطین آمریکا جنگ غزه لبنان حزب الله لبنان چین اوکراین یمن
پرسپولیس فوتبال استقلال یورو 2024 علیرضا بیرانوند باشگاه پرسپولیس لیگ برتر سپاهان کریستیانو رونالدو نقل و انتقالات لیگ برتر جواد نکونام والیبال
وزیر ارتباطات هوش مصنوعی ناسا فیبرنوری اپل دانش بنیان سامسونگ وزارت ارتباطات مایکروسافت
واکسن کرونا کاهش وزن گرمازدگی بارداری انسولین دیابت قلب ماهی قهوه اضطراب مرگ و میر