تاثیر روشنایی در محیط کار

تامین روشنایی مناسب برای کار, مطالعه, تفریح و یکی از اصول اولیه مدیریت تامین سلامت است این موضوع در مقوله بهداشت حرفه ای یکی از مباحث مرتبط با علم ارگونومی علم تطابق محیط با انسان است

نور یکی از عوامل مهم فیزیکی است که وجود آن در تمام محیط‌های زندگی و کار اهمیت ویژه‌ای دارد.

تامین روشنایی مناسب برای کار، مطالعه، تفریح و ... یکی از اصول اولیه مدیریت تامین سلامت است. این موضوع در مقوله بهداشت حرفه‌ای یکی از مباحث مرتبط با علم ارگونومی (علم تطابق محیط با انسان) است. بعضی از کارها به علت دقت خاصی که در انجام‌ آنها لازم است احتیاج به نور بیشتری دارند. وضع تابش‌نور در محیط کار، نوع منبع نورانی و فاصله‌ای که نور از سطح کار لازم است داشته باشد تابع قوانین مخصوصی است. مقدار نوری که در محیط‌های کاری مختلف لازم است تامین شود تا به سلامت چشم‌ها و نیز دقت انجام کار صدمه نزند، بسته به نوع فعالیت و محیط متفاوت بوده و تابع جداول استاندارد است.

بدین‌ترتیب داشتن مقدار نور لازم برای هر کاری و اندازه‌گیری آن به منظور پیشگیری از آسیب‌های بینایی و انجام کار درست، از شرایط اساسی مدیریت ایمنی محیط کار می‌باشد.

چشم‌ همان‌قدر که عضو خارق‌العاده و شگفت‌انگیز است به همان اندازه نیز ظریف و بی‌پناه و آسیب‌پذیر می‌باشد. بنابراین در هنگام کار یا هر جای دیگری باید از آن محافظت کرد.

اکثر ناراحتی‌های چشمی علاوه بر عواملی نظیر پرتاب ذرات، تاثیر مواد سمی، اشعه ایکس یا سایر تشعشعات یونیزان و حرارت، ناشی از ازدیاد یا کمبود نور و یا نامناسب بودن نوع روشنایی، زاویه تابش نیز ایجاد می‌شوند.

تامین نور کافی و مناسب در محیط اعم از محیط‌های کاری و زندگی موجب می‌شود که:

۱) میل و رغبت به کار افزایش یابد.

۲) دقت عمل در کار بیشتر شود.

۳) راندمان و نتیجه کار افزوده گردد.

۴) سلامت چشم و قدرت بینایی افراد محفوظ مانده و خستگی اعصاب کمتر شود.

۵) کار بهتر، راحت‌تر و دقیق‌تر انجام شود.

۶) از میزان حوادث حین کار کاسته گردد.

نور مناسب از طریق استفاده از نور طبیعی و مصنوعی و یا هر دو تامین می‌شود. این نور می‌بایست دارای روشنایی کافی بوده، خیره‌کننده نباشد و به طور یکسان پخش شده باشد.

● عوارض ناشی از نور زیاد

▪ خیرگی:

مهم‌ترین عارضه ناشی از ازدیاد نور است. این حالت در اثر برخورد مستقیم نور به چشم و یا انعکاس شعاع تابش نور از سطوح شفاف به چشم به وجود می‌آید.

ـ علائم خیرگی:

احساس ناراحتی و درد در چشم، کم شدن حس بینایی، ترس از نور و ریزش اشک پدید می‌آید. مثلا زمانی که منبع نور به طور مستقیم در میدان دید کارگر قرار گیرد باعث بروز خیرگی می‌شود، برای جلوگیری از بروز این مشکل منابع روشنایی بایستی به فواصل مناسبی نسبت به هم نصب شوند.

● عوارض ناشی از کمبود نور

در محیط‌هایی که نور مناسب و کافی وجود نداشته باشد به خصوص در مورد کارهای ظریف و دقیق و مطالعه باعث اختلال و کاهش بینایی خواهد شد.

این عوارض شامل فشار در چشم، سردرد، سرگیجه، خستگی و بی‌میلی نسبت به کار خواهد بود.

اگر میزان روشنایی کافی نباشد، درک اجسام مشکل و در محیط‌های صنعتی ممکن است منجر به حوادث شدید و جبران‌ناپذیر برای کارگران شود. در اغلب موارد استفاده غیرصحیح از لامپ‌های روشنایی، آرایش و چیدمان آنها باعث اشتباه دید و قطعات گردنده ماشین‌ها به نظر ساکن آمده یا جهت گردش‌ها به نظر معکوس جلوه کرده و حوادث شدیدی به وجود می‌رود.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد، روشنایی که از منابع الکتریکی تامین می‌شود، بیشتر از روشنایی طبیعی خسته‌کننده است. کسانی که در روشنایی مصنوعی کار می‌کنند برای اینکه خوب ببینند و برایشان ناراحتی و خستگی به وجود نیاید باید میزان روشنایی که روی سطح کار می‌رسد به اندازه کافی زیاد باشد و در ضمن از علل چشم‌زدگی نیز با وسایل و روش‌های فنی جلوگیری شود.

برای تامین روشنایی مناسب و حفظ سلامت بینایی نکات زیر حائز اهمیت است:

۱) ارزیابی میزان روشنایی موجود محیط.

۲) تامین میزان روشنایی مناسب با توجه به شرایط محیطی، نوع فعالیت، نوع منبع روشنایی، نوع ۳) آرایش لامپ‌ها

۴) سرویس‌ و نگهداری سیستم روشنایی

۵) انجام معاینات چشم حداقل سالی یک بار

مهندس حسین مشفق

کارشناس ارشد بهداشت حرفه‌ای